Müdafiə divarı — yaşayış məntəqəsini müdafiə etmək üçün tikilmiş bir növ istehkamdır. Qədim dövrlərdən bəri yaşayış məskənləri və ya qalalar ətrafında tikilmiş divarlar Berlin divarı nümunəsində olduğu kimi müasir dövrdə də istifadə olunur. Müdafiəni və müşahidə qabiliyyətini artırmaq üçün tarixi divarlardakı dairəvi və ya bucaqlı divarlardan daha yüksək tikilən qüllələrə "bastion" deyilir. Müasir müdafiə divarı xüsusiyyəti daşıyan divarlardakı bu cür tikililərə isə sadəcə olaraq "gözətçi qüllələri" deyilir. Bəzi divarlarda, səmərəliliyi artırmaq üçün divarın xaricində bir xəndək qazılır.
- Andrade, Tonio, The Gunpowder Age: China, Military Innovation, and the Rise of the West in World History, Princeton University Press, 2016, ISBN 978-0-691-13597-7.
- Arnold, Thomas, History of Warfare: The Renaissance at War, 2001
- Cook, Haruko Taya, Japan At War: An Oral History, Phoenix Press, 2000
- Lorge, Peter A., The Asian Military Revolution: from Gunpowder to the Bomb, Cambridge University Press, 2008, ISBN 978-0-521-60954-8
- Monika Porsche: Stadtmauer und Stadtentstehung – Untersuchungen zur frühen Stadtbefestigung im mittelalterlichen Deutschen Reich. Hertingen, 2000. ISBN 3-930327-07-4.
- Nolan, Cathal J., The Age of Wars of Religion, 1000–1650: an Encyclopedia of Global Warfare and Civilization, Vol 1, A–K, 1, Westport & London: Greenwood Press, 2006, ISBN 978-0-313-33733-8
- Purton, Peter, A History of the Early Medieval Siege c. 450–1200, The Boydell Press, 2009
- Purton, Peter, A History of the Late Medieval Siege, 1200–1500, Boydell Press, 2010, ISBN 978-1-84383-449-6
- Reger, William, The Limits of Empire: European Imperial Formations in Early Modern World History, Taylor & Francis, 2016
- Frye, David. Walls: A History of Civilizations in Blood and Brick. Faber & Faber. 2018. ISBN 978-0571348411.