Dinoponera — Ponerinae yarımfəsiləsinə aid və yalnız Cənubi Amerikada yayılmış qarışqa cinsi. Bu qarışqalar "tocandira" və ya "nəhəng Amazon qarışqaları" kimi tanınır.[3] Dinoponera dişilərinin ümumi bədən uzunluğu 3–4 sm (1.2–1.6 inç) arasında dəyişir ki, bu da onları dünyanın ən böyük qarışqaları sırasına daxil edir.
| Dinoponera | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Dinoponera |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Dinoponera (tocandira qarışqaları) bir çox Tukano dillərində "piata" kimi də adlanır.[4]
- Dinoponera gigantea Perty, 1833
- Dinoponera grandis Guérin-Méneville, 1838
- Dinoponera hispida Lenhart, Dash & Mackay, 2013
- Dinoponera longipes Emery, 1901
- Dinoponera lucida Emery, 1901
- Dinoponera mutica Emery, 1901
- Dinoponera nicinha Dias & Lattke, 2021
- Dinoponera quadriceps Kempf, 1971.[5]
Dinoponera cinsi yalnız Cənubi Amerikada yayılıb. Onlara Peru, Ekvador və Kolumbiyada And dağlarının şərq yamacındakı dağ meşələrindən Braziliya, Qayana, Boliviya, Paraqvay və Argentinanın savanna və düzənlik meşələrinə qədər ərazilərdə rast gəlinir. Dinoponera australis növü Boliviya, Braziliya, Paraqvay və Argentinada yayılıb və Dinoponera cinsi arasında ən geniş yayılma sahəsinə malik növdür.[6]
Dinoponera dünyanın ən böyük qarışqa növlərindən birini özündə birləşdirir. Dinoponera dişilərinin uzunluğu 3–4 sm arasında dəyişir. Ölçü Dinoponeranı digər cinslərdən fərqləndirən ən aşkar xüsusiyyətdir. İşçi kastası bu ölçüyə yaxın olan digər qarışqalar Paraponera clavata (güllə qarışqası) və daha böyük Pachycondyla növləridir (məsələn, P. crassinoda, P. impressa və P. villosa). Paraponera clavata özünün zindan şəkilli petiolu, hündür bədəni və dərin bığ yerləri ilə asanlıqla tanınır. Pachycondyla Dinoponera-nın qohum cinsi hesab olunur.[7][8]
-
İşçi Dinoponera australis -
Erkək Dinoponera sp. -
Dinoponeranın yandan çəkilmiş fotosu -
Dinoponeranın böyüdülmüş başı
_Figure_27.png)
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2001.
- ↑ Dias A. M., Lattke J. E. Large ants are not easy – the taxonomy of Dinoponera Roger (Hymenoptera: Formicidae: Ponerinae) (ing.). // European Journal of Taxonomy Consortium of European Natural History Museums, 2021. Vol. 784, Iss. 1. P. 6–16. ISSN 2118-9773 doi:10.5852/EJT.2021.784.1603
- ↑ Lenhart, Dash və MacKay, 2013. səh. 120
- ↑ Johnson Stephen R.; Copello Julio A.; Evans M. Steven; Suarez Andrew V. A biochemical characterization of the major peptides from the Venom of the giant Neotropical hunting ant Dinoponera australis // Toxicon (Oxford) . 55 (ingilis). № 4. 2010. 702—710.
- ↑ Leonardo Tozetto, John E.Lattke. Revealing male genital morphology in the giant ant genus Dinoponera with geometric morphometrics // Arthropod Structure & Development . 57 (ingilis). № 100943. 2020 (July). doi:10.1016/j.asd.2020.100943.
- ↑ Vasconcellos A, Santana GG, Souza AK. Nest spacing and architecture and swarming of males of Dinoponera quadriceps (Hymenoptera, Formicidae) in a remnant of the Atlantic Forest in Northeast Brazil // Brazilian Journal of Biology . 64 (ingilis). 2004. 357—362. doi:10.1590/S1519-69842004000200022.
- ↑ Dias A. M., Lattke J. E. Large ants are not easy — the taxonomy of Dinoponera Roger (Hymenoptera: Formicidae: Ponerinae) // European Journal of Taxonomy . 784 (ingilis). № 1. 2021. 1—66. doi:10.5852/ejt.2021.784.1603. ISSN 2118-9773.
- ↑ Santos I. S., Delabie J. H. C., Silva J. G., Costa M. A., Barros L. A. C., Pompolo S. G., Mariano C. S. F. Karyotype differentiation among four Dinoponera (Formicidae: Ponerinae) species // Florida Entomologist . 95 (ingilis). № 3. Lutz: Florida Entomological Society. 2012. 737—742. ISSN 1938-5102.
- Araújo A, Rodrigues Z. "Foraging behavior of the queenless ant Dinoponera quadriceps Santschi (Hymenoptera: Formicidae)". Neotropical Entomology. 35 (2). 2006: 159–164. doi:10.1590/S1519-566X2006000200002. PMID 17348125.
- Buys SC, Cassaro R, Salomon D. "Biological observations on Kapala Cameron 1884 (Hymenoptera Eucharitidae) in parasitic association with Dinoponera lucida Emery 1901 (Hymenoptera Formicidae) in Brazil". Tropical Zoology. 23. 2010: 29–34.
- Chacon T. "On Proto-Languages and Archaeological Cultures: pre-history and material culture in the Tukanoan Family". Revista Brasileira de Linguística Antropológica. 5 (1). 2013: 217–245. doi:10.26512/rbla.v5i1.16548.
- Evans HC. "Entomogenous fungi in tropical forest ecosystems: An appraisal". Ecological Entomology. 7 (1). 1982: 47–60. Bibcode:1982EcoEn...7...47E. doi:10.1111/j.1365-2311.1982.tb00643.x.
- Fourcassié V, Oliveira PS. "Foraging ecology of the giant Amazonian ant Dinoponera gigantea (Hymenoptera, Formicidae, Ponerinae): Activity schedule, diet and spatial foraging patterns". Journal of Natural History. 36 (18). 2002: 2211–2227. Bibcode:2002JNatH..36.2211F. doi:10.1080/00222930110097149.
- Haddad Junior, Vidal; Cardoso, João Luiz Costa; Moraes, Roberto Henrique Pinto. "Description of an injury in a human caused by a false tocandira (Dinoponera gigantea, Perty, 1833) with a revision on folkloric, pharmacological and clinical aspects of the giant ants of the genera Paraponera and Dinoponera (sub-family Ponerinae)". Revista do Instituto de Medicina Tropical de São Paulo. 47 (4). August 2005: 235–238. doi:10.1590/s0036-46652005000400012. hdl:11449/30504. PMID 16138209.
- Lenhart P, Dash ST, MacKay WP. "A revision of the giant Amazonian ants of the genus Dinoponera (Hymenoptera, Formicidae)". Journal of Hymenoptera Research. 31. 2013: 119–164. doi:10.3897/JHR.31.4335.
- Monnin T, Peeters C. "Monogyny and regulation of worker mating in the queenless ant Dinoponera quadriceps". Animal Behaviour. 55 (2). 1998: 299–306. doi:10.1006/anbe.1997.0601. PMID 9480697.
- Monnin T, Ratnieks FLW, Brandão CRF. "Reproductive conflict in animal societies: Hierarchy length increases with colony size in queenless ponerine ants". Behavioral Ecology and Sociobiology. 54. 2003: 71–79. Bibcode:2003BEcoS..54...71M. doi:10.1007/s00265-003-0600-9.
- Morgan RC. Natural history notes and husbandry of the Perúvian giant ant Dinoponera longipes (Hymenoptera: Formicidae) // SASI-ITAG 1993 Invertebrates in Captivity Conference Proceedings. 1993. 2006-06-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 August 2007.
- Nascimento FS, Souza DISA, Tannure-Nascimento IC, Dantas JO. "Social facilitation and food partitioning in the queenless ant Dinoponera quadriceps (Hymenoptera: Formicidae)". Journal of Natural History. 46 (31–32). 2012: 31–32. Bibcode:2012JNatH..46.1959N. doi:10.1080/00222933.2012.700333.
- Schmidt CA, Shattuck SO. "The Higher Classification of the Ant Subfamily Ponerinae (Hymenoptera: Formicidae), with a Review of Ponerine Ecology and Behavior". Zootaxa. 3817 (1). 2014: 1–242. doi:10.11646/zootaxa.3817.1.1. PMID 24943802.
- Sousa PL, Quinet YP, Ponte EL, do Vale JF, Torres AFC, Pereira MG, Assreuy AMS. "Venom's antinociceptive property in the primitive ant Dinoponera quadriceps". Journal of Ethnopharmacology. 144 (1). 2012: 213–6. doi:10.1016/j.jep.2012.08.033. PMID 22960549.
