Derek Barton

Derek Barton
Derek Barton
	ing. Sir Derek Harold Richard Barton
Doğum adı	Derek Harold Richard Barton
Doğum tarixi	8 sentyabr 1918[…]
Doğum yeri	Qreyvzend[d], Qreyvşem borosu[d], Kent[d], Kent qraflığı, İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı;
Vəfat tarixi	16 mart 1998[…] (79 yaşında)
Elm sahələri	üzvi kimya, Stereokimya
İş yerləri	Harvard Universiteti,; London İmperial Kolleci,; Birkbek,; Milli Elmi Tədqiqat Mərkəzi[d],; Qlazqo Universiteti;
Təhsili	London İmperial Kolleci,; London Universiteti[d],; Tonbridge Məktəbi[d];
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1954–),; Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası,; Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası,; Rusiya Elmlər Akademiyası,; ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1970–),; Serbiya Elmlər və İncəsənət Akademiyası[d];
Mükafatları	; ;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Derek Barton(ing. Sir Derek Harold Richard Barton; 8 avqust 1918, Qreyvsend, Kent — 16 mart 1998, Kollec-Steyşen, Texas) — ingilis kimyaçısı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1969).

Həyatı

İngilis kimyaçısı Derek Barton 1918-ci ilin avqustun 8-də Qreyvzenddə anadan olmuşdur. 1940-cı ildə Londonda Kral kimya kollecini bitirmişdir. Orada da işləmişdir, 1942–1945-ci illərdə hərbi idarələrdə, 1945–1946-cı illərdə və 1957-ci ildən Londonun Kral kollecində işləmişdir. 1946–1949-cu illərdə "Si-Ay" firmasının laboratoriyasında çalışır. 1950–1955-ci illərdə və 1957–1978-ci illərdə London universitetində dərs demişdir (1953-cü ildən professor). 1955–1957-ci illərdə Qlazqoda universitetdə işləmişdir.

Derek Barton 1978-ci ildən Fransada Jif-sür İvetdə təbii maddələr institutunda direktor işləmişdir. Konformasiya analizinin yaradıcılarından biridir. Həmçinin təbii birləşmələr kimyası sahəsində də çalışmışdır. 1950-ci ildə steroidləri və terpenləri tədqiq edərək eyni əhatədə olan eyni əvəzləyicilərin reaksiya qabiliyyətinin fərqli olmasını onların müxtəlif konformasiya vəziyyətində olması ilə izah etmişdir. Optiki fırlanma dispersiyasını və İQ-və NMR-spektrlərin adsorbsiya qabiliyyətlərini izah etmək üçün konformasiya analizi ideyasını istifadə etmişdir.

Derek Barton 1953-cü ildə əvəzləyicili sikloheksanonlarda reduksiya şəraitlərinin əmələ gələn spirtdə hidroksil qrupunun konfiqurasiyası və konforması ilə əlaqəsini müəyyən edən qayda təklif etmişdir (Barton qaydası). 1960-cı ildə nitritlərin nitrobirləşmələrə daha sonra oksimlərə fotokimyəvi pereqruplaşmasını kəşf etmişdir (Barton reaksiyasıdır). Bu da aldosteronun sadə sintez üsulunu yaratmağa imkan verdi.

Derek Barton 1960-cı ildə arenlərin həlqələrinin fotokimyəvi parçalanmasını müşahidə etdi. Tetrasiklinin mikroorqanizmlərlə istehsalını imitasiya edən sintez üsulunu təklif etdi. 1942–1952-ci illərdə xlorüzvi birləşmələrin pirolizini tədqiq etmişdir. 1960-cı ildə karbonionların avtooksidləşməsini öyrənmişdi. Biosintez proseslərində fermentlərin rolunu və onların biogenezi yolunu öyrənmişdir.

Derek Barton 1969-cu ildə "Konformasiya analizinin tədqiqi və onun kimyada tətbiqinə görə" kimya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.

İstinadlar

↑ ¹ ² Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
↑ Slater L. B. Sir Derek H.R. Barton // Encyclopædia Britannica (ing.).
↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/54435/Sir-Derek-HR-Barton.
↑ Ley S. V., Myers R. M. Sir Derek Harold Richard Barton. 8 September 1918 - 16 March 1998 (ing.). // Biogr. Mem. Fellows R. Soc. / J. T. Stuart The Royal Society, 2002. Vol. 48, Iss. 0. P. 1–23. ISSN 0080-4606; 1748-8494 doi:10.1098/RSBM.2002.0001
↑ Cotton F. A. Derek H. R. Barton (1918-98) (ing.). // Nature / M. Skipper NPG, Springer Science+Business Media, 1998. Vol. 393, Iss. 6685. P. 526–526. ISSN 1476-4687; 0028-0836 doi:10.1038/31121

Həmçinin bax

Nobel mükafatı

[_e2d1809d808c6479-1] ¹ ² Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_8adc8154b83407bc-2] Slater L. B. Sir Derek H.R. Barton // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_6a4a421254becf2f-3] ttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/54435/Sir-Derek-HR-Barton.

[_94b54ed563602a84-4] Ley S. V., Myers R. M. Sir Derek Harold Richard Barton. 8 September 1918 - 16 March 1998 (ing.). // Biogr. Mem. Fellows R. Soc. / J. T. Stuart The Royal Society, 2002. Vol. 48, Iss. 0. P. 1–23. ISSN 0080-4606; 1748-8494 doi:10.1098/RSBM.2002.0001

[_b977be0552582594-5] Cotton F. A. Derek H. R. Barton (1918-98) (ing.). // Nature / M. Skipper NPG, Springer Science+Business Media, 1998. Vol. 393, Iss. 6685. P. 526–526. ISSN 1476-4687; 0028-0836 doi:10.1038/31121

[1]

[2]

[4]

[5]

[3]

Derek Barton
ing. Sir Derek Harold Richard Barton

Doğum adı	Derek Harold Richard Barton
Doğum tarixi	8 sentyabr 1918(1918-09-08)^[1]^[2]^[…]
Doğum yeri	Qreyvzend^[d], Qreyvşem borosu^[d], Kent^[d], Kent qraflığı, İngiltərə, Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı^[4]^[5]
Vəfat tarixi	16 mart 1998(1998-03-16)^[1]^[3]^[…] (79 yaşında)
Elm sahələri	üzvi kimya, Stereokimya
İş yerləri	Harvard Universiteti, London İmperial Kolleci, Birkbek, Milli Elmi Tədqiqat Mərkəzi^[d], Qlazqo Universiteti
Təhsili	London İmperial Kolleci, London Universiteti^[d], Tonbridge Məktəbi^[d]
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti (1954–), Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası, Rusiya Elmlər Akademiyası, ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1970–), Serbiya Elmlər və İncəsənət Akademiyası^[d]
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar