Dəyirman (türk. Değirmen) məşhur Türkiyə yazıçısı Rəşad Nuri Güntəkinin 1941-ci ildə satirik üslubda yazdığı qısa roman.
| Dəyirman | |
|---|---|
| Değirmen | |
| Müəllif | Rəşad Nuri Güntəkin |
| Orijinalın dili | türk dili |
| Orijinalın nəşr ili | 1944 |
| Tərcüməçi | azərb. Vaqif Sultanlı |
| Səhifə | 144 |
Roman ilk dəfə 1944-cü ildə nəşr edilmişdir. Romanın bəhs etdiyi dövr 1914-cü ildir və hadisələr Osmanlı imperiyasının Sarıpınar adlanan məntəqəsində cərəyan edir.
Məzmunu
"Dəyirman" romanında uydurma bir zəlzələ hadisəsinin böyüyərək Osmanlı dövlətinin və hətta dünyanın gündəminə girən bir məsələ halına gəlməsi təsvir edilir. Sarıpınar adlanan bir bölgədə meydana gəldiyi düşünülən bir zəlzələdən sonra baş verən tragikomik hadisələr, baş verməmiş zəlzələnin zəlzələ olubmuş kimi ortaya çıxarılması cəhdi canlandırılmışdır.
Anadoludakı yoxsul bir qəsəbə olan Sarıpınarın 1914-cü ildə rəhbər vəzifədə çalışanlar ruh dünyası canlandırılmış, səriştəsiz, intriqaçı dövlət məmuru tipləri yaradılmışdır.
Romandan hasil olan qənaət budur ki, dövlət məmuru olmayan hadisələri sanki baş vermiş kimi göstərməməlidir və hər kəs öz vəzifə və məsuliyyətlərinə uyğun hərəkət etməlidir. Çünki ört-basdır edilən səhvlər daha böyük problemlərə səbəb olur.
Obrazlar
- Xəlil Hilmi Efendi: Vilayətin valisi, mülayim xasiyyətli və nəzakətli bir adam
- Rəşid bəy: Vilayətin bələdiyyə başqanı, yardımsevər bir insan
- Arif bəy: Vilayətin həkimi, valinin ən yaxın dostu
- Ömər bəy: Vilayətin zənginləridən, səxavətli bir insan
- Xurşid: Valinin mühafizəçisi, saf niyyətli insan
- Həmid bəy : Vilayətin mutasarrıfı (qubernatoru)
- Rüfət : Bələdiyyənin baş katibi
- Kızanlıklı Naciyə: Şəhərdə düzənlənən əyləncələrdə oynayan rəqqasə
Nəşr
"Dəyirman" romanı ilk dəfə 1944-cü ildə İstanbulda Semih Lütfi nəşriyyatında yayınlanmışdır. Bundan sonra roman 1958, 1966, 1970, 1977, 1983, 1985, 1987, 1990, 1993, 2004, 2014 və daha sonrakı illərdə nəşr olunmuş, 2017-ci ildə müəllifin "Bütün əsərləri" toplusunun 7-ci cildinə daxil edilmişdir.
Azərbaycan dilinə tərcümə
"Dəyirman" romanı Vaqif Sultanlının tərcüməsində 1994-cü ildə Azərbaycan Ensiklopediyası Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi tərəfindən "Yarpaq tökümü" ilə birlikdə 10.000 nüsxədə nəşr olunmuşdur.
Səhnə həyatı
"Dəyirman" romanı Turgut Özakman tərəfindən "Sarıpınar 1914" adı ilə səhnələşdirilmiş və ilk dəfə 1968-ci ildə Ankara Sənət Teatrında (Ankara Sanat Tiyatrosu') tamaşaya qoyulmuşdur.
Filmoqrafiya
1987-ci ildə "Dəyirman" romanının motivləri əsasında Barış Pirhasanın ssenarisi əsasında Atıf Yılmaz tərəfindən eyni adlı bədii film çəkilmişdir.
İstinadlar
- . turkcebilgi.com. 23 iyun 2020 tarixində .
- Nusret Yılmaz. . səh. 12.
- . dr.com.tr. 23 iyun 2020 tarixində .
- Əhməd Əhmədov. Rəşad Nurinin romanları. Bakı: AZSSR EA nəşriyyatı. 2005. səh. 169.
- Reşat Nuri Güntekin. Değirmen. İstanbul Semih Lütfi Kitabevi. 1944. səh. 20.