Cotylorhiza — Kökağızlılar dəstəsinə aid cepheidae fəsiləsinin sifoidlər sinfinə daxil meduza cinsi.
| Cotylorhiza | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Cotylorhiza |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Cotylorhiza cinsinə mərkəzi-şərq Atlantik okeanı, Aralıq dənizi və qərbi Hind okeanında rast gəlinir.[2]
Cotylorhiza cinsi Cepheidae fəsiləsinə daxildir. Bu cinsə daxil olan növlərə Cotylorhiza abulacrata, Cotylorhiza erythraea və ən çox yayılmış növ olan Cotylorhiza tuberculata daxildir. Bu cins səkkiz qısa ağız qoluna malikdir, su mühitində yaşayır və ümumiyyətlə ağ və ya sarı rəngdə olur. Onların üst hissəsində qolları və cnidoblastları qoruyan bir "günəşlik" var. Cotylorhiza cinsi ilk dəfə 1700-cü illərdə Mərmərə dənizində kəşf edilmişdir və bu cins ətraf ərazilərdəki növlərə böyük təsir göstərmişdir. Bu növlər Cənubi Avropa dənizlərində su mühitində yaşayır və resurs rəqabəti və sürətli çoxalma nümunələri səbəbilə ekosistemlərin ekoloji balansına təsir göstərir. Cotylorhiza Aralıq dənizində ən çox yayılmış meduzalardan biridir, baxmayaraq ki, bu əraziyə yerli deyil.[3]
Orqanizmlər zooxanthellae və zooplanktonla səkkiz ağız qolu vasitəsilə qidalanır. Bu qollar qida maddələrini mədəyə daşıyır. Cotylorhiza cinsinə aid cavan fərdlərin qidalanma dərəcəsi Cepheidae fəsiləsinin digər meduzalarından, məsələn Rhizostoma pulmodan daha yüksəkdir..[4]
Növlər əvvəlcə substrata yapışmış polip kimi başlayır və sonradan meduza mərhələsinə çevrilir. Meduzalar pelajik, üzən orqanizmlərdir. Meduza mərhələsində sperm və yumurta hüceyrələri suya buraxılır və bentik substratlar üzərində poliplər əmələ gətirir. Meduzalar adətən yaz fəsillərində daha çox olur, çünki bu zaman temperatur və resurs konsentrasiyası çoxalma üçün ideal şərait yaradır..[5]
Şimal-Qərbi Aralıq dənizində sərtdərililərin sayının artması balıq populyasiyalarına böyük təsir göstərə bilər, çünki onlar cavan balıqlar üçün əsas yırtıcı təhlükədir. Bu ərazidəki balıqların ölçüsü və sayının C. tuberculata-nın ölçüsü və sayı ilə birbaşa əlaqəli olduğu müəyyən edilmişdir.
Aralıq dənizindəki meduzalar, o cümlədən Cotylorhiza cinsinə aid olanlar, bu ərazidə insanlar üçün təhlükəli ola bilər. Bu ərazidəki növlər getdikcə daha zəhərli olur, çünki onların yaşadığı sulara daha çox yırtıcı daxil olur. Nəticədə uşaqların üzdüyü ərazilərdə xəstəxanaya yerləşdirmə və ciddi zədələnmə halları artır. Cotylorhiza tuberculatanın iynəsi aşağıdakı təsirlərə səbəb olur: iynələnən pasiyentlərin 100%-də ağrı, 87,8%-də qamçı şəklində dəri səpkiləri, həmçinin pasiyentlərin kiçik bir faizində illik olaraq qızdırma, titrəmə, əzələ spazmları və ciddi yanıqlar müşahidə olunur.[6]
Meduzaların çoxalması ətraf icmaların iqtisadi sabitliyinə də təsir göstərə bilər, çünki həddindən artıq balıq ovu trofik prosesləri dəyişdirir. Meduzalar ekosistemlərdə həddindən artıq çoxaldıqca, onlar yaşayış mühitlərindəki böyük miqdarda balığı məhv edə bilər. Meduzaların çoxalması ekosistemdə temperaturun və fitoplanktonun miqdarının dəyişməsi ilə əlaqədardır.
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ "Cotylorhiza tuberculata". www.sealifebase.ca. İstifadə tarixi: 6 aprel 2021.
- ↑ İşinibilir, Melek. "First record of Cotylorhiza tuberculata (Macri, 1778) from the Sea of Marmara". Aquatic Sciences and Engineering. 3 dekabr 2020: 38–41. doi:10.26650/ase2020804717. ISSN 2602-473X.
- ↑ www.montereybayaquarium.org https://www.montereybayaquarium.org/animals/animals-a-to-z/mediterranean-jelly (#bare_url_missing_title). İstifadə tarixi: 6 aprel 2021.
- ↑ Mir-Arguimbau, Joan; Sabatés, Ana; Tilves, Uxue. "Trophic ecology of Trachurus mediterraneus juveniles associated with the jellyfish Rhizostoma pulmo and Cotylorhiza tuberculata". Journal of Sea Research. 147. may 2019: 28–36. Bibcode:2019JSR...147...28M. doi:10.1016/j.seares.2019.02.004. hdl:10261/182233. ISSN 1385-1101.
- ↑ Leoni, Valentina; Bonnet, Delphine; Ramírez-Romero, Eduardo; Molinero, Juan Carlos. "Biogeography and phenology of the jellyfish Rhizostoma pulmo (Cnidaria: Scyphozoa) in southern European seas". Global Ecology and Biogeography. 30 (3). 15 yanvar 2021: 622–639. Bibcode:2021GloEB..30..622L. doi:10.1111/geb.13241. ISSN 1466-822X.