Corc Fiscerald Smut III (20 fevral 1945-tarixində Yukon Floridada anadan olmuş, 18 sentyabr 2025-tarixində Parisdə dünyasını dəyişmişdir.)-amerikalı astrofizik və kosmoloqdur. 2006-cı ildə keçirilən "Kosmik fon şüalanmasının enerji spektrinin anizotropiyası və qara cisim quruluşunun kəşfi"nə görə fizika üzrə "Nobel" mükafatı almışdır (Con Mazer ilə birlikdə).
C.Smut ABŞ-ın Berkli şəhərində Kaliforniya Universitetinin proffesoru olmuşdur. Onun kosmik mikrodalğa fonu üzərində apardığı tədqiqatları "Böyük partlayış" nəzəriyyəsini təsdiqləmişdi.
Massaçusets Texnologiya İnstitutuna (MIT) gəlməzdən öncə Smut riyaziyyat, amma sonra 1966-cı ildə fizika və riyaziyyat üzrə ikiqat bakalavr dərəcəsini, 1970-ci ildə "elementar hissəciklər fizikası" sahəsi üzrə doktor vəzifəsinə kimi yüksəldi. Kosmologiyaya keçəndən sonra Berklidə Lourensin Milli laboratoriyasına keçərək Luis Alvareslə NARRE eksperiemntlərinin həyata keçirilməsində rol oynamışdır. Təcrübələr stratosfer hava şarının köməkliyi ilə Yerin yuxarı təbəqələrinin anitmateriyasının aşkarına əsaslanmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, antimateriyanın aşkarı artıq təkzib edilmiş Kainatın statisionar modelinin proqnozunu verir. Bunun ardınca Smut Arno Penzias və Robert Vilson tərəfindən işlənilmiş relikt radiasiyasının tədqiqi ilə məşğul olmuşdur. O zamanlarda Kaintatın quruluşu haqqında sual cavablanmamış qalmışdır. Müəyyən modellər relikt şüalanmanın temperaturunu müşahidə istiqamətindən asılı bir şəkildə Kainatın fırlanmasını proqnozlaşdırırdı. Alvares və Riçard Millerin köməkliyi ilə Smut diffensial radiometr işləyib hazırlamışdır. Bu cihaz bir-birilə 60 dərəcə bucaq təşkil edən iki istiqamət arasında relikt şüalanmanın temperaturunu ölçməyə icazə verirdi. Lokhid U-2 təyyarəsinə quraşdırılmış bu cihaz özünün ölçmə dəqiqliyi daxilində Kainatın ümumi fırlanma sürətinin "0"-a olduğunu müəyyən etməyə imkan vermişdir. Cihaz həmçinin dipol şəklində relikt şüalanmanın temperatur dəyişməsini qeydə almağa imkan verdi. Bu Yer kürəsinin səthə nəzərən hərəkəti nəticəsində yaranan və kosmik mikrodalğalı fonu yayan Dopler effektinin nəticəsi kimi şərh edilmişdir. Bu, son səpələnmə səthi də adlanır. Belə Dopler effekti Günəşin (Bütün Süd Yolunun) stasionar vəziyyətdə olmaması, son səpələnmənin səthinə təxminən 600km/san sürətlə hərəkət etməsi səbəbindən baş verir. Bu hərəkət çox güman ki, qalaktikamızla müəyyən bir kütlə qrupu-"Böyük Attraktor" arasındakı cazibə qüvvəsindən qaynaqlanır.
C.Smut 18 sentyabr 2025-ci il tarixində Parisdə öz evində dünyasını dəyişmişdir.
- C.Smut "Böyük partlayış" nəzəriyyəsinin 2-ci mövsümünün 17-ci bölümündə öz rolunda çəkilmişdir.
- C.Smut 2010-cu ildə etibarən Moskva Dövlət Universitetinin proffesoru olmuş və 2011-ci ilin noyabr ayından etibarən universitetin "Ekstremal Kainat" laboratoriyasının rəhbəri olmuşdur[1].
- C.Smut 2013-cü ildən Əl-Fərabi adına Qazax Milli Universitetinin "Fəxri doktoru" adına layiq görülmüşdür[2].
- C.Smutun əmisi oğlu Oliver Smut da MİT-də təhsil alanda onun boyunu zarafatcasına qeyri-standard məsafənin ölçmə vahidi kimi seçmşdilər (1 smut=1,7018 metr).
C.Smut 2016-cı ildə "Nobel" mükafatı laureatlarının Greenpeace, BMT ( Birləşmiş Millətlər Təşkilatı) və dünya hökumətlərini genetik modifikasiya olunmuş orqanizmərlə (GMO) mübarizəni dayandırmağa çağıran açıq məktubunu imzaladı[3][4][5].
- ↑ http://www.msunews.ru/news/2850/
- ↑ https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Fl-F%C9%99rabi_ad%C4%B1na_Qazax_Milli_Universiteti
- ↑ https://www.washingtonpost.com/news/speaking-of-science/wp/2016/06/29/more-than-100-nobel-laureates-take-on-greenpeace-over-gmo-stance/
- ↑ https://supportprecisionagriculture.org/nobel-laureate-gmo-letter_rjr.html
- ↑ https://supportprecisionagriculture.org/view-signatures_rjr.html