Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.
 Kömək
Kitab yaradıcısı ( deaktiv et )
 Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin Kitabı göstər (0 səhifə) Səhifə təklif edin

Baş texnologiya direktoru

  • Məqalə
  • Müzakirə
(CTO səhifəsindən yönləndirilmişdir)

Baş Texnoloji Direktor (BTD) (ing. Chief Technology Officer, CTO) — bir şirkətdə və ya təşkilatda texnoloji ehtiyaclara, həmçinin tədqiqat və inkişaf (T&İ) fəaliyyətlərinə cavabdeh olan yüksək səviyyəli icraçı vəzifədir.[1] Bu şəxs şirkətin texnoloji strategiyasını müəyyən edir, texnoloji innovasiyaları izləyir və onların şirkətin biznes məqsədlərinə uyğun tətbiqini təmin edir.[2]

Baş Texnoloji Direktoru adətən birbaşa Baş İcraçı Direktora (CEO) tabe olur və şirkətin strateji idarəetmə komandasının bir hissəsidir.[3] Bu vəzifə, xüsusilə texnologiya, proqram təminatı, e-ticarət və biotexnologiya kimi sahələrdə fəaliyyət göstərən şirkətlər üçün kritik əhəmiyyət daşıyır.[4]

Mündəricat

  • 1 Tarixi
  • 2 Vəzifə və öhdəlikləri
  • 3 Baş Texnoloji Direktorunun növləri
    • 3.1 İnfrastruktur rəhbəri
    • 3.2 Texnoloji vizyoner
    • 3.3 Müştəri çempionu
    • 3.4 Xarici əlaqələr üzrə rəhbər
  • 4 CTO, CIO və CDO fərqi
  • 5 Tələb olunan bacarıqlar
  • 6 Həmçinin bax
  • 7 İstinadlar
  • 8

Tarixi

Baş Texnoloji Direktoru vəzifəsi 1980-ci illərdə, informasiya texnologiyalarının (İT) biznesdəki rolunun artması ilə yaranmağa başlamışdır.[5] Bu dövrdə bir çox şirkətlər texnologiyanın sadəcə dəstək funksiyası deyil, həm də strateji bir üstünlük olduğunu anladılar. 1990-cı illərdəki "dot-com" partlayışı zamanı texnologiya əsaslı startapların sürətlə artması ilə CTO vəzifəsi daha geniş yayıldı və standart bir korporativ rola çevrildi.[6] Əvvəllər bu vəzifə daha çox tədqiqat və inkişafa fokuslansa da, zamanla məhsul inkişafı, texniki infrastrukturun idarə edilməsi və şirkətin ümumi texnoloji vizyonunun formalaşdırılması kimi daha geniş öhdəlikləri əhatə etməyə başladı.[7]

Vəzifə və öhdəlikləri

Baş Texnoloji Direktorunun vəzifələri şirkətin ölçüsündən, sənayesindən və texnoloji yetkinliyindən asılı olaraq dəyişə bilər.[8] Lakin əsas öhdəliklər adətən aşağıdakılardır:

  • Texnoloji Strategiya və Vizyon: Şirkətin uzunmüddətli biznes hədəflərinə çatmaq üçün texnoloji yol xəritəsini hazırlamaq və icra etmək.[2] Bu, şirkətin texnoloji rəqabət qabiliyyətini təmin etmək üçün vacibdir.[9]
  • Tədqiqat və İnkişaf (T&İ): Yeni texnologiyaları, trendləri və innovasiyaları izləmək, onların şirkət üçün potensial faydalarını araşdırmaq və yeni məhsul və ya xidmətlərin yaradılmasına rəhbərlik etmək.[4] CTO-nun sosial şəbəkə mərkəzliliyi şirkətin T&İ investisiyalarını və innovasiya nəticələrini artıra bilər.[10]
  • Məhsulun İnkişafı: Mühəndislik və proqramlaşdırma komandalarına rəhbərlik edərək məhsulun texniki tələblərə uyğun şəkildə və vaxtında hazırlanmasını təmin etmək.[11]
  • Texniki Memarlıq və İnfrastruktur: Şirkətin istifadə etdiyi texnoloji stek (proqramlaşdırma dilləri, freymvörklər, verilənlər bazası və s.) haqqında qərarlar vermək və sistemin dayanıqlı, təhlükəsiz və genişlənə bilən olmasını təmin etmək. Xəstəxanalarda bu rol həm klinik mühəndislik, həm də İT şöbələrini əhatə edə bilər.[12]
  • Komanda Rəhbərliyi: Texniki işçilərin (proqramçılar, mühəndislər, sistem administratorları) işə qəbulu, onların inkişafı, motivasiyası və idarə edilməsi.[13] Bu, transformativ, transaksional və ya ambidekstr (ikili) liderlik üslublarını əhatə edə bilər.[14][15]
  • Büdcə və Resursların İdarə Edilməsi: Texnologiya şöbəsinin büdcəsini planlaşdırmaq və kapital bölgüsünü idarə edərək resurslardan səmərəli istifadəni təmin etmək.[16]
  • Tərəfdaşlıq və Əlaqələr: Texnoloji tərəfdaşlar, təchizatçılar və startaplarla əlaqələr qurmaq və şirkətin texnoloji ekosistemini gücləndirmək.[17]

Baş Texnoloji Direktorunun növləri

CTO rolu şirkətin prioritetlərinə görə fərqli formalarda təzahür edə bilər. Şərti olaraq bir neçə əsas CTO arxetipini ayırmaq olar:[11]

İnfrastruktur rəhbəri

Bu tip CTO daha çox şirkətin daxili texnoloji infrastrukturuna, təhlükəsizliyinə, məlumatların idarə olunmasına və əməliyyatların davamlılığına fokuslanır. Onun əsas məqsədi şirkətin texnoloji sistemlərinin fasiləsiz və səmərəli işləməsini təmin etməkdir. Bu rol bəzən Baş İnformasiya Direktoru (CIO) ilə oxşarlıq təşkil edir.

Texnoloji vizyoner

Bu CTO şirkətin gələcəyini formalaşdıran şəxsdir.[18] O, yeni texnologiyaların biznes üçün necə yeni imkanlar yarada biləcəyini düşünür, strateji planlar hazırlayır və şirkəti texnoloji cəhətdən rəqiblərindən önə çıxarmağa çalışır. Bu tip CTO daha çox Tədqiqat və İnkişaf fəaliyyətlərinə rəhbərlik edir.[19]

Müştəri çempionu

Müştəri mərkəzli şirkətlərdə CTO məhsulun son istifadəçinin ehtiyaclarına necə cavab verdiyini anlamağa çalışır. O, müştəri rəylərini texniki tələblərə çevirir, məhsulun inkişaf prosesində fəal iştirak edir və texnologiyanın müştəri məmnuniyyətini necə artıra biləcəyinə fokuslanır.

Xarici əlaqələr üzrə rəhbər

Bəzi böyük şirkətlərdə və ya sənaye standartlarının formalaşdığı sahələrdə CTO şirkətin "texnoloji siması" rolunu oynayır.[20] O, konfranslarda çıxış edir, investorlarla danışıqlar aparır, tərəfdaşlarla əlaqələr qurur və şirkətin texnoloji brendini gücləndirir.

CTO, CIO və CDO fərqi

Baş Texnoloji Direktoru (CTO), Baş İnformasiya Direktoru (CIO) və Baş Rəqəmsal Direktor (Chief Digital Officer, CDO) vəzifələri tez-tez bir-biri ilə qarışdırılır, lakin onların məqsəd və öhdəlikləri fərqlidir.

  • Baş İnformasiya Direktoru (CIO) əsasən şirkətin daxili informasiya sistemlərinə və proseslərinə fokuslanır.[21] Onun məqsədi şirkətin əməliyyat səmərəliliyini artırmaq, işçilərin istifadə etdiyi proqram təminatlarını və avadanlıqları idarə etmək, məlumat təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Başqa sözlə, CIO texnologiyanın şirkət daxilində necə istifadə olunduğuna cavabdehdir.
  • Baş Texnoloji Direktoru (CTO) isə daha çox şirkətin xaricə təqdim etdiyi məhsul və ya xidmətlərin texnologiyasına yönəlir.[22] Onun məqsədi şirkətin məhsulunu rəqabətədavamlı edən texnologiyanı inkişaf etdirmək və innovasiyalar yaratmaqdır.[23] Xüsusilə texnologiya şirkətlərində CTO birbaşa gəlir gətirən məhsulun yaradılmasına cavabdehdir.[24]
  • Baş Rəqəmsal Direktor (CDO) nisbətən yeni bir vəzifədir və şirkətin rəqəmsal transformasiyasına rəhbərlik edir.[25] CDO-nun məqsədi ənənəvi biznes modellərini rəqəmsal dövrə uyğunlaşdırmaq, müştəri təcrübəsini rəqəmsallaşdırmaq və yeni rəqəmsal gəlir mənbələri yaratmaqdır.[26] Bu rol həm CIO, həm də CTO ilə kəsişə bilər və bəzən onlar arasında rol bölgüsü ilə bağlı gərginliklər yarana bilər.[27][28] CDO-lar tez-tez şirkətin xarici kommunikasiyasında rəqəmsal transformasiya siqnalları vermək üçün istifadə olunur.[29]

Tələb olunan bacarıqlar

Uğurlu bir Baş Texnoloji Direktoru həm dərin texniki biliklərə, həm də güclü liderlik və biznes bacarıqlarına malik olmalıdır.

  • Texniki bacarıqlar:
    • Proqramlaşdırma dilləri, proqram arxitekturası və verilənlər bazası sistemləri haqqında dərin biliklər.[30]
    • Bulud texnologiyaları, Süni intellekt, böyük verilənlər və kibertəhlükəsizlik kimi müasir texnoloji trendləri anlamaq.[31][32]
    • Məhsulun həyat dövrü (product lifecycle) və çevik (agile) inkişaf metodologiyaları ilə təcrübə.
  • Liderlik və Biznes bacarıqları:
    • Strateji düşüncə və planlaşdırma qabiliyyəti.[33]
    • Güclü komanda idarəetmə və motivasiya bacarıqları.[34]
    • Mürəkkəb texniki məsələləri qeyri-texniki şəxslərə (məsələn, İdarə Heyətinə) sadə dildə izah etmə bacarığı.[35]
    • Layihə idarəetmə və büdcə planlaşdırma təcrübəsi.
    • Biznes və bazar dinamikasını anlamaq və şirkətin innovasiya mədəniyyətinə töhfə vermək.[36] CTO-nun bəzi xüsusiyyətləri şirkətin Ekoloji, Sosial və İdarəetmə (ESG) performansına da təsir edə bilər.[37]

Həmçinin bax

  • Baş İnformasiya Direktoru
  • Baş Məhsul Direktoru
  • Baş Elmi Direktor
  • Texnologiya menecmenti
  • İnformasiya texnologiyaları

İstinadlar

  1. ↑ Farina, A.; Sarti, A.; Barbi, E.; Burlo, Z.; Fulcoli, R.; və b. "The role of chief technology office (CTO) in a modern defense company". IEEE Aerospace and Electronic Systems Magazine. 32 (3). 2017: 52–56. doi:10.1109/MAES.2017.160111.
  2. ↑ 1 2 Smith, R. D. "The chief technology officer: Strategic responsibilities and relationships". Research Technology Management. 46 (4). 2003: 28–36. doi:10.1080/08956308.2003.11671574.
  3. ↑ Zhen, T.; Xuan, Y.; Jing, Z. "Trusting relationships of CTO-CEO and CTO's participation in technology strategy: Based on empirical study of Chinese high-tech firms". Chinese Management Studies. 6 (1). 2012: 137–159. doi:10.1108/17506141211213889.
  4. ↑ 1 2 Gu, Y.; Wang, L.; Mai, Y. "Do you need a chief technology officer? The effect of appointing a CTO on innovation activities in high-tech new ventures". Journal of Product Innovation Management. 41 (6). 2024: 1118–1140. doi:10.1111/jpim.12749.
  5. ↑ Adler, P. S.; Ferdows, K. "The Chief Technology Officer". California Management Review. 32 (3). 1990: 55–62. doi:10.2307/41166617.
  6. ↑ Roberts, E. B. "Benchmarking the strategic management of technology - I". Research Technology Management. 38 (1). 1995: 44–56. doi:10.1080/08956308.1995.11671024.
  7. ↑ Larson, C. F. "Critical success factors for R&D leaders". Research Technology Management. 39 (6). 1996: 19–21. doi:10.1080/08956308.1996.11674316.
  8. ↑ Van Der Hoven, C.; Probert, D.; Phaal, R.; Goffin, K. "Dynamic technology leadership: The adaptive role of the CTO". Research Technology Management. 55 (5). 2012: 24–33. doi:10.5437/08956308X5505073.
  9. ↑ Fischbach, A. F. "Leading technological innovation from within Who's driving change at your engineering firm?". EC and M: Electrical Construction and Maintenance. 104 (4). 2005: 42–48.
  10. ↑ Jandik, T.; Lu, J. "CTO Network Centrality and Corporate Innovation". Quarterly Journal of Finance. 14 (3). 2024. doi:10.1142/S2010139224500071.
  11. ↑ 1 2 Smith, R. "What CTOs do". Research Technology Management. 50 (4). 2007: 18–22. doi:10.1080/08956308.2007.11657447.
  12. ↑ Spencer, B.; Cram, N. "Your hospital needs a chief technology officer why your CTO Should have a biomedical engineering background". Journal of Clinical Engineering. 29 (3). 2004: 138–143. doi:10.1097/00004669-200407000-00049.
  13. ↑ Caridi-Zahavi, O.; Carmeli, A.; Arazy, O. "The Influence of CEOs' Visionary Innovation Leadership on the Performance of High-Technology Ventures: The Mediating Roles of Connectivity and Knowledge Integration". Journal of Product Innovation Management. 33 (3). 2016: 356–376. doi:10.1111/jpim.12275.
  14. ↑ Arshad, A. S.; Rasli, A.; Mustafar, M.; Norhalim, N. "An exploratory study of Malaysian technology-based firms leadership styles". Jurnal Teknologi (Sciences and Engineering). 64 (3). 2013: 93–97. doi:10.11113/jt.v64.2276.
  15. ↑ Velmurugan, R.; Bhuvaneswari, R.; Abey, J. Influence of leadership styles on innovation. The Impact of Innovation in Leadership. 2025. 319–344. doi:10.4018/979-8-3373-2402-9.ch012.
  16. ↑ Modesto, D.; Marcão, R. P. Managing Capital Allocation for Better Technology Integration Outcomes in Healthcare Companies. Design, Development, and Deployment of Cutting-Edge Medical Devices. 2025. 137–156. doi:10.4018/979-8-3693-8598-2.ch006.
  17. ↑ Ban, L.; Marshall, A. "How CEOs, CIOs and CMOs see the technology future of corporate openness, customer individualization and innovation partnerships". Strategy and Leadership. 41 (6). 2013: 35–42. doi:10.1108/SL-07-2013-0051.
  18. ↑ "Survival-driven anticipating of technology: Management of technology protocol (MOTEP) step 5: Corporate and country empirical experience". Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics. 14 (2–3): 85–107. 2002.
  19. ↑ Chung, D.; Kang, M. "Characteristics of Chief Technology Officers and Radical Innovation". International Journal of Innovation and Technology Management. 16 (3). 2019. doi:10.1142/S0219877019500263.
  20. ↑ Van Der Hoven, C.; Probert, D.; Phaal, R. The role and contribution of the Chief Technology Officer (CTO): Perceptions of core purpose, barriers and enablers. PICMET: Portland International Center for Management of Engineering and Technology, Proceedings. 2008. 30–41. doi:10.1109/PICMET.2008.4599606.
  21. ↑ Shao, Z.; Feng, Y.; Liu, L. "The fit between IS leadership style and business strategy to achieve business-IS strategic alignment". Journal of Convergence Information Technology. 7 (5). 2012: 113–121. doi:10.4156/jcit.vol7.issue5.15.
  22. ↑ Gordon Hunter, M. The duality of information technology roles: A case study. Strategic Adoption of Technological Innovations. 2013. 38–49. doi:10.4018/979-8-3693-8598-2.ch006.
  23. ↑ Cetindamar, D.; Pala, O. "Chief technology officer roles and performance". Technology Analysis and Strategic Management. 23 (10). 2011: 1031–1046. doi:10.1080/09537325.2011.621297.
  24. ↑ Cetindamar, D.; Pala, O. The relationship between CTO and performance. PICMET: Portland International Center for Management of Engineering and Technology, Proceedings. 2008. 42–49. doi:10.1109/PICMET.2008.4599607.
  25. ↑ Tumbas, S.; Berente, N.; vom Brocke, J. "Digital innovation and institutional entrepreneurship: Chief Digital Officer perspectives of their emerging role". Journal of Information Technology. 33 (3). 2018: 188–202. doi:10.1057/s41265-018-0055-0.
  26. ↑ Davison, R. M.; Wong, L. HM; Peng, J. "The art of digital transformation as crafted by a chief digital officer". International Journal of Information Management. 69. 2023. doi:10.1016/j.ijinfomgt.2022.102617.
  27. ↑ Lorenz, F.; Buchwald, A. "A perfect match or an arranged marriage? How chief digital officers and chief information officers perceive their relationship: a dyadic research design". European Journal of Information Systems. 32 (3). 2023: 372–389. doi:10.1080/0960085X.2023.2178742.
  28. ↑ Singh, A.; Klarner, P.; Hess, T. "How do chief digital officers pursue digital transformation activities? The role of organization design parameters". Long Range Planning. 53 (3). 2020. doi:10.1016/j.lrp.2019.07.001.
  29. ↑ Metzler, D. R.; Bankamp, S.; Muntermann, J.; Palmer, M. The Role of CDOs in Signaling Digital Transformation Endeavors: An Analysis of Firms’ External Communication Tools. 42nd International Conference on Information Systems, ICIS 2021. 2021.
  30. ↑ Haber, L.; Carmeli, A. "Task-Enabling CEOs: Implications for an Effective Implementation of New Technology". IEEE Transactions on Engineering Management. 69 (6). 2022: 2723–2737. doi:10.1109/TEM.2019.2945977.
  31. ↑ Pathak, S.; Duggal, S.; Negi, N. Innovative technology leadership and program management: Driving AI-powered solutions for blue-green infrastructure. Integrating Blue-Green Infrastructure Into Urban Development. 2024. 327–345. doi:10.4018/979-8-3693-8069-7.ch015.
  32. ↑ Roy, M. Harnessing technology and leadership for sustainable agri-food supply chains: Advancing circular economy practices. New Horizons in Leadership: Inclusive Explorations in Health, Technology, and Education. 2025. 435–474. doi:10.4018/979-8-3693-6437-6.ch019.
  33. ↑ Medcof, J. W. "CTO power". Research Technology Management. 50 (4). 2007: 23–31. doi:10.1080/08956308.2007.11657448.
  34. ↑ Alobaidi, H.A.; Jasim, A.K.; Akmatova, A.; Al-Bayati, H.N.; Saeed, M.N. "THE ROLE OF LEADERSHIP STYLES IN DRIVING TEXTILE INNOVATION AND SUSTAINABILITY". Izvestiya Vysshikh Uchebnykh Zavedenii, Seriya Teknologiya Tekstil'noi Promyshlennosti. 2025 (2). 2025: 89–98. doi:10.47367/0021-3497_2025_2_89.
  35. ↑ Scuotto, V.; Magni, D.; Tzanidis, T.; Del Giudice, M. "Chief Digital Officer and Organizational Creativity Toward Digitalization". IEEE Transactions on Engineering Management. 71. 2024: 13775–13786. doi:10.1109/TEM.2022.3153395.
  36. ↑ Medcof, J. W. "The organizational influence of the Chief Technology Officer". R and D Management. 38 (4). 2008: 406–420. doi:10.1111/j.1467-9310.2008.00526.x.
  37. ↑ Lim, T.; Kim, D.; Cho, K. "CTO Characteristics and ESG Performance of Corporation: Evidence from Korea". Sustainability (Switzerland). 16 (17). 2024. doi:10.3390/su16177703.

  • Farina və b. (2017) – IEEE
  • Van Der Hoven və b. (2012) – Research Technology Management
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Baş_texnologiya_direktoru&oldid=8352170"
Informasiya Melumat Axtar