Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinBuk zenit-raket kompleksi ilk dövrlərdə Sovet İttifaqı, sonradan isə davamçı ölkələrdən biri olan Rusiya Federasiyası tərəfindən istehsal olunan özüyeriyən, orta mənzilli zenit-raket kompleksidir. Qanadlı raketlər, ağıllı bombalar, təyyarə, helikopter, həmçinin pilotsuz uçuş aparatı kimi hava hədəflərinə qarşı mübarizə aparmaq məqsədilə dizayn olunmuşdur.[1]
| 9K37 Buk | |
|---|---|
 Buk-M1 zenit-raket kompleksi | |
| Tipi | Orta mənzilli zenit-raket kompleksi |
| Ölkə | |
| İstismar tarixçəsi | |
| İstismar illəri | 1979 – davam edir |
| İstismara başlanması | 1979 |
| İstismar edənlər | İstifadəçilər bölməsinə bax |
| İstifadə edilən döyüşlər |
Rusiya-Gürcüstan müharibəsi Donbass müharibəsi |
| İstehsal tarixçəsi | |
| Konstruktor |
Almaz-Antey:
|
| İstehsal illəri | 1977 – davam edir |
| Xüsusiyyətləri | |
| Uzunluğu |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu sistem özündən əvvəl istehsal olunan "Kub" zenit-raket komplekslərini əvəz etmək məqsədilə silahlanmaya qəbul olunmuşdur.[2] Seriyalı istehsal olunan ilk "Buk" kompleksləri ABŞ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən SA-11 adı ilə tanınır.
NATO kod adı Grizzly olan və ABŞ Müdafiə Nazirliyi tərəfindən SA-17 adı ilə tanınan, yeni raketlərlə təchiz olunan növbəti variantlar isə "Buk-M1-2" və "Buk-M2" idi. 2013-cü ildə bu sistemin ən yeni variantı olan "Buk-M3" seriyalı istehsala hazırlanmışdır.[3]
Rusiya Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün nəzərdə tutulan dəniz versiyası 2014-cü ildən etibarən silahlanmaya qəbul olunub.[4]
Abxaz separatçılarının verdiyi məlumata görə 2008-ci il may ayının əvvəllərində "Buk" zenit-raket kompleksi vasitəsilə Gürcüstan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus dörd ədəd pilotsuz uçuş aparatı məhv edilmişdir.[5]
Bəzi məlumatlara görə 2008-ci ildə Rusiya ilə Gürcüstan arasında baş vermiş qısamüddətli hərbi toqquşma zamanı Gürcüstan Silahlı Qüvvələrinə məxsus "Buk" zenit-raket kompleksləri vasitəsilə Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə aid üç ədəd Su-25 qırıcısı və bir ədəd Tu-22M strateji bombardmançı təyyarəsi məhv edilmişdir.[6] ABŞ rəsmiləri də bu məlumatı təsdiqləmişdir. Bəzi analitiklərə görə qısamüddətli döyüşlər zamanı özünə nisbətən xeyli zəif olan gürcü qoşunlarına qarşı dörd təyyarəni itirmək Rusiya üçün böyük ziyan sayılmalıdır.[7] Münaqişə ərzində Rusiyanın sahib olduğu radioelektron mübarizə sistemləri gürcülərin sahib olduğu hava hücumundan müdafiə sistemlərinin qarşısını almaqda aciz qaldı ki, bu da Rusiya tərəfinin hava döyüşlərində ciddi itkilərlə üzləşməsinə səbəb oldu.[8] Gürcüstan tərəfindən müharibədə istifadə olunan "Buk" kompleksləri Ukraynadan satın alınmışdı.[9]
17 iyul 2014-cü ildə Ukraynanın şərqində Malayziya Hava Yolları reys 17 üzrə uçuş həyata keçirən "Boeing 777-200ER" təyyarəsi rusyönümlü separatçılar tərəfindən idarə olunan "Buk" zenit-raket kompleksi ilə vurularaq məhv edilib. Nəticədə, 298 nəfər mülki şəxs həlak olub.[10][11]
14 aprel 2018-ci ildə ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa hərbi qüvvələri Suriya ərazisində yerləşən 8 hədəfə 105 "hava-səth" tipli bomba və qanadlı raketlərlə hava hücumu təşkil etmişdir. Rusiya mənbələrinin verdiyi məlumata görə "Buk-M2E" zenit-raket kompleksindən buraxılan 29 raketlə 24 hədəf uğurla məhv edilmişdir.[12] Buna baxmayaraq, ABŞ Müdafiə Nazirliyi hücumda iştirak edən müttəfiqlərə məxsus heç bir raketin vurulmadığını açıqlamışdır.[13]
Azərbaycan: 2012-ci ilə olan məlumata görə 3 divizion "Buk-M1" zenit-raket kompleksi.[14] Sonradan, bəzi komplekslər Belarus tərəfindən "Buk-MB" səviyyəsində modernizasiya olunub.[15]
Belarus: 12 batareya[16]
Rusiya: 2016-cı ilə olan məlumata görə 440-dan çox "Buk" və "Buk-M2" kompleksi (350-si Rusiya Quru Qoşunları, 80-i Rusiya Aerokosmik Qüvvələrinin silahlanmasındadır). 2020-ci ilə qədər silahlanmada olan "Buk"ların 70%-i modernizasiya olunmuş "Buk-M2" səviyyəsinə çatdırılacaq.[17][18] 2016-cı ildə ilk "Buk-M3" silahlanmaya qəbul edilib.[19] 2017-ci ilin dekabr ayına olan məlumata görə üç zenit-raket briqadası tam olaraq "Buk-M3"lə komplektləşdirilib.[20]
Venesuela: 20 kompleks sifariş olunub[21]
Kipr[22]
Gürcüstan: 1-2 divizion "Buk-M1"[23]
Misir: "Buk-M1" və "Buk-M2" variantları[24]
Suriya: 8 kompleks "Buk-M2E" kompleksi 2011-ci ildə Rusiyadan idxal olunub. Ümumilikdə, 20-yə yaxın "Buk-M1" və "Buk-M2" silahlı qüvvələrin silahlanmasında mövcuddur.[25]
Ukrayna: 2016-cı ilə olan məlumata görə 72 kompleks "Buk-M1".[26] Ehtiyatda saxlanılan sistemlərin "Buk-M1-2" səviyyəsində modernizasiya olunması planlaşdırılır.[27]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
- ↑ "Russian mobile surface-to-air missile systems". RIA Novosti. 8 fevral 2007. 2 aprel 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "What the Russian papers say". RIA Novosti. 28 avqust 2007. 23 yanvar 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Russian Troops to Start Getting Advanced Air Defense Systems in 2016". RIA Novosti. 28 dekabr 2013. 30 dekabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Russian Navy to receive first Shtil SAM systems in 2014". IHS Jane's Missiles & Rockets. 6 noyabr 2013. 31 dekabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "SA-11 'Gadfly' Used to Down Georgian Drones". Abkhaz FM, Civil Georgia (Georgian). The Georgian Times. 6 may 2008. 23 may 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "Air Defense: Russia Takes A Beating Over Georgia". StrategyWorld.com. 14 avqust 2008. 25 dekabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ "Georgia war shows Russian army strong but flawed". 20 may 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ "Russian Army's weaknesses exposed during war in Georgi". 24 may 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ "Yushchenko may have to answer for illegal arms sales to Georgia" (Russian (English Translation)). Voice of Russia. 26 oktyabr 2010. 12 noyabr 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ Gregory Katz and Matthew Knight. "Buk Missile Suspected in Malaysia Plane Disaster". ABC News. Associated Press. 17 iyul 2014. 18 iyul 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ "MH17 Ukraine disaster: Dutch Safety Board blames missile". 13 oktyabr 2015. 20 aprel 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018 – www.bbc.co.uk vasitəsilə.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 18 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ "Department of Defense Press Briefing by Pentagon Chief Spokesperson". U.S. DEPARTMENT OF DEFENSE. 22 aprel 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 may 2018.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (PDF). 5 dekabr 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Азербайджанские военные открыли огонь из ЗРК "Бук-МБ"". 4 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Tikhomirov Instrument Research Institute 9K37 Buk (SA-11 «Gadfly») low to high-altitude surface-to-air missile system". Jane's Information Group. 20 mart 2008. 11 fevral 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Buk-M2 goes on combat duty for anti-aircraft defence". Rambler News (rus). 30 noyabr 2011. 1 noyabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Russian Land Forces will dismiss the old defense technology modernization programs". Lenta.ru (rus). 28 fevral 2011. 6 yanvar 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "ЦАМТО / Новости / Валерий Герасимов: за пятилетний период принято на вооружение более 300 новых образцов ВиВТ". armstrade.org. 7 noyabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ bmpd. "53-я зенитная ракетная бригада в Курске перевооружается на зенитные ракетные комплексы "Бук-М3"". 4 dekabr 2017. 7 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "SIPRI Arms Transfers Database". 13 may 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Israeli Fighter Jets Challenge Cypriot Air Defense in Mock Battle Exercise". 17 mart 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Armament of the Georgian Army". Geo-army.ge. 9 mart 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Egyptian President Reinforces Friendship with Russia – Kommersant Moscow". Kommersant.com. 24 fevral 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Чем будет воевать Сирия в случае агрессии стран западной коалиции?". Центр анализа мировой торговли оружием. 29 avqust 2013. 1 fevral 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "The "BUK" Ground Force Air Defense System". State Company "Ukroboronservice". Ukraine. 20 iyul 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 4 mart 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 may 2018.