Bronxiollar — aşağı tənəffüs yollarında bronxial tənəffüs yollarının daha kiçik qolları. Bronxiollar hava axınını paylayır və ona qarşı müqaviməti idarə edir. Bronxiollar bronxlarda olan qığırdaqları və ya onların submukozasındakı vəzləri ehtiva etmir.
| Bronxiollar | |
|---|---|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Ağciyər hissəciyi ağciyərin tək bir bronxiol tərəfindən havalandırılan hissəsidir.[1] Bronxiolların diametri təxminən 1 mm və ya daha azdır, divarları epitel toxumasından və hamar əzələ təbəqəsindən ibarətdir. Bronxiollar, diametri 0,5 mm və ya daha az olan terminal adlanan daha kiçik bronxiollara bölünür. Terminal bronxiollar, öz növbəsində, alveolyar kanallara bölünən daha kiçik tənəffüs bronxiollarına bölünür. Terminal bronxiollar tənəffüs sistemində hava axınının keçirici hissəsinin sonunu qeyd edir.
Bronxiolların diametri hava axınında mühüm rol oynayır.[2] Bronxiollar hava axını artırmaq və ya azaltmaq üçün diametrini dəyişir. Diametrin artması bronxodilatasiya adlanır və hava axınını artırmaq üçün adrenalin və ya simpatik sinir sistemi tərəfindən stimullaşdırılır. Diametrin azalması bronxokonstriksiya adlanır, bu da histamin, parasimpatik sinir sistemi, soyuq hava, kimyəvi qıcıqlandırıcılar, həddindən artıq selik istehsalı, virus infeksiyaları və hava axınını azaltmaq üçün digər amillər səbəbindən bronxları və bronxiolları əhatə edən hamar əzələlərin daralmasıdır. Bronxokonstriksiya astmanın, xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyinin və xroniki bronxitin ümumi xüsusiyyətləri olan hırıltı, döş qəfəsində sıxılma və təngnəfəslik kimi klinik simptomlarla nəticələnə bilər.[3]
Traxeya sol ağciyəri təmin edən sol əsas bronx və sağ ağciyəri təmin edən sağ əsas bronxa bölünür. Ağciyərlərdə olan bu birincil bronxlar ağciyərin hər bir hissəsini təmin edən bronx hissəcikləri kimi tanınan ikincil bronxlara ayrılır. Bunlar öz növbəsində hər bir ağciyər seqmentləri təmin edən seqmental bronxlar kimi tanınan üçüncül bronxlar yaradır. Seqmental bronxlar dördüncü, beşinci və altıncı dərəcəli seqmental bronxlara, sonra isə bronxiollara bölünür. Bronxiollar histoloji cəhətdən bronxlardan onunla fərqlənir ki, onların divarlarında hialin qığırdaq yoxdur, epitelin astarında isə gürzşəkilli hüceyrələr var.
Bronxiolların epiteli sadə kirpikli sütunlu epiteli kimi başlayır və bronxiolların ölçüsü azaldıqca sadə kubvari epitelə çevrilir. Bronxiolların diametri çox vaxt 1 mm-dən az olur, lakin hərdən 3-5 mm arasında dəyişə bilər. Bronxiolların daxili qişası (lamina propria) nazikdir, vəzsizdir və hamar əzələ təbəqəsi ilə əhatə olunub.
Bronxospazm həyatı təhlükəsi olan vəziyyətdir. Bu vəziyyət bronxiolların hamar əzələ toxuması büzüldükdə və diametri ciddi şəkildə daraldıqda baş verir. Bunun ən çox görülən səbəbi astmadır. Bronxospazm adətən oksigen terapiyası və albuterol (salbutamol) kimi bronxodilatatorlarla müalicə olunur. Bronxiolların iltihabının tibbi vəziyyəti bronxiolit adlanır.[4]
-
Bronxial ağacın anatomiyası -
Bronxial ağac və ağciyərlər
- ↑ https://web.archive.org/web/20200815011208/https://meduniver.com/Medical/Anatom/187.html
- ↑ "Строение лёгких. Разветвление бронхов. Макромикроскопическое строение лёгкого". 2020-08-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-17.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2025-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-27.
- ↑ https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4235450/
- Saladin, Kenneth S. Anatomy & Physiology: the Unity of Form and Function. New York, NY: McGraw-Hill, 2007.
- Dudek, Ronald W. High-Yield Histology, 3rd ed. (2004). ISBN 0-7817-4763-5
- Gartner, Leslie P. and James L. Hiatt. Color Atlas of Histology, 3rd ed. (2000). ISBN 0-7817-3509-2
- Gartner, Leslie P. and James L. Hiatt. Color Textbook of Histology (2001). ISBN 0-7216-8806-3