Boris Veysfeyler (19 aprel 1941, Moskva)[1] — Sovet İttifaqında dünyaya gəlmiş, Pensilvaniya Dövlət Universitetində professor kimi işləmiş riyaziyyatçı idi və Çiliyə getməzdən əvvəl ABŞ-də yaşamışdır. ABŞ-nin məxfilikdən çıxarılmış sənədlərinə əsasən, Çili ordusunun patrulu onu saxlamış və 1960-cı illərdə Çilidə yaradılmış, alman mənşəli kənd təsərrüfatı icması olan Colonie Dignidada aparmışdır.[2] Pinoçet rejiminin hərbi diktaturası dövründə Boris Veysfeylerin boğularaq öldürüldüyü iddia edilir.
| Boris Veysfeyler | |
|---|---|
| Doğum tarixi |
19 aprel 1941 |
| Doğum yeri | Moskva, RSFSR, Sovet İttifaqı |
| Yoxa çıxıb | |
| Fəaliyyəti | universitet müəllimi[d], riyaziyyatçı, səyyah |
| Tanınır | Weisfeiler–Leman alqoritmi, Kac–Weisfeiler fərziyyəsi |
Boris Veysfeyler 1941-ci ildə Moskvada anadan olmuşdur. O,1970-ci ildə Leninqradın Steklov Riyaziyyat İnstitutunda doktorantura dərəcəsi almışdır. Ernest Vinberqin rəhbərliyi altında işləmişdir.[4] 1975-ci ildə Sovet İttifaqından ABŞ-yə mühacirət etmiş və Pensilvaniya Dövlət Universitetində professor olmuşdur. 1981-ci ildən ABŞ vətəndaşı olmuşdur.[5]
Veysfeylerin tədqiqatları cəbr qrupu nəzəriyyəsinin çətin sahələrini, xüsusilə qeyri-izotrop qrupları əhatə edib.[6] O, öz sahəsində 30-dan çox elmi məqalə yayımlamışdır.[7]
1984-cü ilin Milad bayramında Boris Veysfeyler And dağlarında gəzinti məqsədilə Çiliyə yollanır.[8] Həmin dövrdə ölkə Auqusto Pinoçetin diktaturası altında idi və insan hüquqları pozuntuları geniş yayılmışdı.[9] Rəsmi məlumatlara görə, Boris sürətli axan çaylara düşərək boğulub, lakin cəsədi tapılmamışdır.[10] ABŞ və Çili sənədlərində onun Colonia Dignidad adlı müəmmalı alman icmasında işgəncəyə məruz qaldığı iddia edilir.[11]
2006-cı ildə ABŞ senatorları və nümayəndələri Çili prezidenti Miçel Baçeletə müraciət edərək rəsmi tədqiqatın sürətləndirilməsini tələb etmişdirlər. 2012-ci ildə Çili məhkəməsi onun qaçırılmasında şübhəli bilinən 8 hərbi və polis məmurunun həbsini tələb edib. Lakin 2016-cı ildə məhkəmə işi bağlanmışdır.
Boris Veysfeylerin itkin düşməsi haqqında "The Colony" adlı qısametrajlı film 2007-ci ildə yayımlanmışdır.[12] Çilidə 2003-cü ildə "El misterio Boris Weisfeiler" adlı sənədli film nümayiş olunmuşdur.
- On Construction and Identification of Graphs. Berlin, Springer (1976).
- ↑ "Chile orders arrests over hiker". BBC News (ingilis). 2012-08-22. 2022-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-12.
- ↑ Long, Gideon. "Missing in Chile: What happened to Boris Weisfeiler?". Santiago: BBC News. April 10, 2016. July 20, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 26, 2018.
- ↑ https://www.bbc.com/news/world-latin-america-19340756.
- ↑ "The Mathematics Genealogy Project – Èrnest Vinberg". 2006-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-14.
- ↑ "The Reduction of a Graph to Canonical Form and the Algebra which Appears Therein" (PDF). İstifadə tarixi: 2018-10-16.
- ↑ "The Weisfeiler Lecture in Mathematics". 2006-05-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-11-21.
- ↑ Alexander Lubotzky. "A Tribute to Boris Weisfeiler: The Mathematics of Boris Weisfeiler" (PDF). Notices of the American Mathematical Society. 51 (1). January 2004. 2006-10-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2006-11-21.
- ↑ "Official website for Boris Weisfeiler". 2011-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-14.
- ↑ Falconer, Bruce. "The Torture Colony". The American Scholar (ingilis). 2008-09-01. 2021-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-15.
- ↑ "LA SEGUNDA". boris.weisfeiler.com. 2017-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-15.
- ↑ Long, Gideon. "Missing in Chile: What happened to Boris Weisfeiler?". BBC News (ingilis). 2016-04-10. 2017-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-15.
- ↑ "The Colony (II) (2007)". Internet Movie Database. 4 August 2007. 2013-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-12-01.
- Lubotzky, Alexander. "A Tribute to Boris Weisfeiler: The Mathematics of Boris Weisfeiler" (PDF). Notices of the American Mathematical Society. 51 (1). 2004: 32–37. İstifadə tarixi: 2024-12-10.
- Weisfeiler, Boris. On Construction and Identification of Graphs. Lecture Notes in Mathematics. 558. Springer. 1976. doi:10.1007/BFb0089374. ISBN 978-3-540-37539-5. İstifadə tarixi: 2024-12-10.
- Weisfeiler, Boris; Leman, Andrey A. "The Reduction of a Graph to Canonical Form and the Algebra which Appears Therein" (PDF). Nauchno-Technicheskaya Informatsia. 2 (9). 1968: 12–16. İstifadə tarixi: 2024-12-10.
- Falconer, Bruce. "The Torture Colony". The American Scholar. 2008-09-01. İstifadə tarixi: 2024-12-10.