Bonasa umbellus — Qırqovullar fəsiləsinin tetralar tribasına aid quş növü.
| Bonasa umbellus | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Bonasa umbellus |
||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Bonasa umbellus ilk dəfə Karl Linney tərəfindən 1766-cı ildə “Systema Naturae” əsərinin 12-ci nəşrində təsvir edilmişdir. O, bu quşu “Tetrao umbellus” adı ilə Avrasiya kəklikləri ilə eyni yarımfəsilədə təsnif etmişdir. “Bonasa” cinsi isə 1819-cu ildə britaniyalı təbiətşünas Con Frensis Stivens tərəfindən təqdim edilmişdir. “Ruffed grouse” adı yalnız bu növə aiddir, lakin bu quş tez-tez səhvən “qırqovul” və ya “çöl toyuğu” kimi adlandırılır ki, bu adlar digər quş növlərinə aiddir. Həmçinin bu quşa “dəmirçi” və ya “ildırım toyuğu” kimi ləqəblər də verilir.
Bonasa umbellus yığcam və orta ölçülü quşdur. Çəkisi 450–750 qram, uzunluğu 40–50 sm, qanadlarının aralığı isə 50–64 sm arasında dəyişir. Onların iki əsas rəng növü var, boz və qəhvəyi. Boz rəngli olanlarda baş, boyun və bel boz-qəhvəyi, sinəsi isə açıq rəngli və zolaqlıdır. Quşun alt hissəsi və yanları əsasən ağ rəngdədir. Quşun ümumi görünüşü alaca-bulacadır və boğazı adətən daha açıq rəngdədir. Quyruğu əsasən qəhvəyi-boz rəngdədir və sonunda geniş qara zolaq var. Qəhvəyi rəngli olanlarda isə quyruq eyni rəng və naxışdadır, lakin qalan lələklər daha çox qəhvəyi rəngdədir, bu da quşu daha təkçə görünüşlü edir. İki rəng növü arasında müxtəlif aralıq formalar da mövcuddur; isti və rütubətli şərait ümumiyyətlə qəhvəyi rəngli quşları üstün edir.[3][4]
Bonasa umbellus digər kəklik növlərindən fərqli olaraq, cütləşmə zamanı səs çıxarmaq əvəzinə “drumming” adlanan qeyri-səsli akustik nümayişdən istifadə edir. Bu, quşun qanadlarını sürətlə vuraraq aşağı tezlikli səs çıxardığı bir nümayişdir. Bu səs başda yavaş, sonra sürətlənir (tup... tup... tup..tup-tup-tup-tup). Bu səs sıx meşədə belə 0,40 km məsafədən eşidilə bilər.[5]
Bonasa umbellus vaxtının çoxunu sakit şəkildə yerdə keçirir və qəflətən qorxanda qanadlarını səsli şəkildə çırparaq uçur. Qışda istilik üçün qara basır və yaxınlaşdıqda qardan qəflətən çıxa bilər.[6]
Erkək bonasa umbellus öz ərazisini “drumming” nümayişi ilə qoruyur. Bu səs qanadlarını havaya vuraraq vakuum yaratmaqla əmələ gətirilir. Adətən bu nümayiş zamanı o, bir kütük, daş və ya torpaq təpəsinin üstündə durur. Səs çıxarmaq üçün kütüyə vurmur, yalnız onu bir növ səhnə kimi istifadə edir.[7]
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ "Biology of the Ruffed Grouse (Bonasa umbellus)".
- ↑ "Ruffed Grouse Facts, Habitat, Diet, Life Cycle, Baby, Pictures". mart 2016.
- ↑ IOC World Bird List 13.1 (Hesabat) (ingilis). doi:10.14344/ioc.ml.13.1. İstifadə tarixi: 18 mart 2023.
- ↑ "1931 Act 234". Pennsylvania General Assembly. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2022.
- ↑ BirdLife International. "Bonasa umbellus". IUCN Red List of Threatened Species. 2018. 2018. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22679500A131905854.en. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2021.
- Ruffed Grouse Species Account – Cornell Lab of Ornithology
- Ruffed grouse hen video Appalachian Mountains, Floyd Virginia