Bamut (Çeçen. Bummat) kəndi Çeçenistan Respublikasının Açxoy-Martan rayonunda yerləşir. Bamut kənd yaşayış məntəqəsinin inzibati mərkəzidir.[1]
| Bamut | |
|---|---|
| Буммат | |
| 43°09′35″ şm. e. 45°11′50″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 350 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 5307 (2010) nəfər |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Poçt indeksi | 366610 |
| Digər | |
| bamut-adm.ru | |
.svg)  Bamut | |
Kənd Fortanqa çayının sahilində, Açxoy-Martan rayonunun regional mərkəzindən 8 km cənub-qərbdə və Qroznı şəhərindən 50 km məsafədə yerləşir.
Ən yaxın yaşayış məntəqələri: şimalda Assinovskaya və Yeni Şaroy kəndi, şimal-qərbdə Nesterovskaya kəndi, cənub-qərbdə Arştı kəndi, cənub-şərqdə Köhnə Açxoy, Yandi və Şalaşi kəndləri, şərqdə Katır-Yurt kəndidir.[2]
Fortanqa sahillərində yerləşən bu dağətəyi kənd nə vaxt qurulduğu haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Rus tarixi sənədlərində tapılan istinadlar arasında birincisi, general Ermolovun Orstxoy-Martan və Bamutun yandırılması barədə məruzəsidir. Bu, 1818-ci ildə baş verdiyindən, kəndin ən az iki əsr yaşı olduğu bildirilir. Yalnız burada, iki əsrlik tarixində Bamut çox qısa bir müddət ərzində sakit bir dövr sürdü. Beləliklə, 1864-cü ildə Qafqaz müharibəsində yenidən praktik olaraq məhv edildi və bütün sakinlər Türkiyəyə köçürüldü. Bamutun növbəti canlanma ili olan 1888-ci ilə qədər torpaqları Assinovskaya kəndinə aid idi. 1888 - 1918-ci illərdə köhnə kənd Terek atamanlarından satın almış Musa Əliyevin siyahısına salındı.[3]
Qafqaz müharibəsinin sonunda Bamut istehkamı burada yerləşirdi.[4] Kəndin əhalisini, çeçen taypları qondala, akkiy, tseçoy və melxi təşkil edirdi.[5] 1944-cü ildə Çeçenlərin və İnquşların qovulmasından və Çeçen-Inquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğv edilməsindən sonra Bamut kəndi Bukovka adlandırıldı.[6] 1958-ci ildə RSFSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Bukovka kəndi Bomut adlandırıldı. Bamutda Birinci Çeçen müharibəsi zamanı şiddətli döyüşlər baş verdi.[7]
1999-cu ilin payızından Bamut kəndinin ərazisi mülki şəxslər üçün tamamilə bağlandı, təhlükəsizlik qüvvələri qəsəbəni yalnız 2002-ci ilin aprelində blokadaya aldılar.[8] 2014-cü ilin payızında Çeçenistan Respublikası rəhbərliyinin sərəncamı ilə kəndin genişmiqyaslı bərpasına başlanıldı. Yenilənmiş Bamut kəndinin açılışı həmin il dekabrın 3-də baş tutdu.[9][10]
2002-ci il siyahıyaalınmasına əsasən Bamutda 5137 nəfər (2465 kişi və 2672 qadın)[11], 1 yanvar 2010-cu il tarixində isə 5307 nəfər (2310 kişi və 2997 qadın) yaşayırdı.[12]
- ↑ "Бамутская сельский округ (сельсовет)* (Ачхой-Мартановский район)". 6 aprel 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ Карта Чечни Arxivləşdirilib 2012-03-08 at the Wayback Machine(не ранее 1995).
- ↑ "Село Бамут". 21 oktyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ Генеральная карта Кавказского края из журнала Военный сборник Arxivləşdirilib 2021-10-21 at the Wayback Machine www.etomesto.ru.
- ↑ "Ахмад сулейманов топонимия чечни - Книга". 28 sentyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета РСФСР о переименовании некоторых сельских советов и населённых пунктов Грозненской области Arxivləşdirilib 2022-03-28 at the Wayback Machine (см. документ №100)
- ↑ Ведомости Верховного Совета РСФСР № 5 1958
- ↑ "Кавказский Узел | Первые жители вернулись в Бамут". 5 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ "Кавказский Узел | В Чечне завершено восстановление села Бамут". 5 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ "Восстановление села Бамут в Чечне завершено » ИА Чеченинфо". 18 fevral 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ "Всероссийская перепись населения 2002 года". 21 avqust 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.
- ↑ "Официальный сайт". 3 avqust 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 oktyabr 2019.