Bakı neft-qaz regionu — Azərbaycanda neft və qaz ehtiyatlarına və hasilata görə ən böyük ərazidir. Ərazi Cənubi Xəzər neft və qaz hövzəsinin bir hissəsidir və Abşeron yarımadasının və Xəzər dənizinin ona bitişik sularının ərazisində yerləşir.[1]
Neft və qaz yataqları antiklinal qırışıqlarda və müxtəlif formalı qübbələrdə, qalınlığı 1000 metrdən 3400 metrə qədər olan qum, qumdaşı, alevral və gil təbəqələrində yerləşir.[2] Sənaye inkişafı XIX əsrin sonuncu rübündə başlamışdır. 1870-ci ildən bəri 2 milyard tondan çox neft çıxarılmışdır. Bu ərazidə SSRİ-də ilk dəfə olaraq dəniz akvatoriyasında neft hasilatı başlanmışdır.
Bakı neft-qaz regionuna 80-dən çox neft və qaz yatağı daxildir. Əsas yataqları: Şahdəniz, Azəri–Çıraq–Günəşli, Neft Daşları, Bahar, Səngəçal-dəniz, Bibiheybət, Suraxanı, Qaraçuxur, Qaradağ.[2]
Dünyanın ilk neft quyusunun Bibiheybət ərazisində qazılması nəticəsində, neft qurğuları burada digər yerlərə nisbətən daha tez qurulmuşdur.[3]
1803-cü ildə Bakı taciri Qasımbəy dənizdə iki neft quyusu tikdirmişdir. Bu quyular Bibiheybət kəndinin sahilindən 18 və 30 metr aralıda yerləşirdi və bir-birinə bərk-bərk döyülmüş lövhələrdən düzəldilmiş çərçivə ilə də sudan qorunurdu.[4] 1844-cü ildə Dövlət müşaviri Vasili Semyonovun və Bakı neft mədənlərinin direktoru, dağ-mədən mühəndisləri korpusunun mayoru Alekseyevin rəhbərliyi ilə Pensilvaniyada Edvin Dreyk quyusunun qazılmasından on ildən çox əvvəl Bibiheybət sahəsində qazma işlərinə başlanılmışdır. 1847-ci ildə burada 21 m dərinliyə ilk neft kəşfiyyat quyusu qazılmışdır.[5] Dünyanın ilk müasir neft quyusu da 1847–1848-ci illər arasında qazılmışdır. İlk yağ 14 iyul 1848-ci ildə taxta çubuqlardan istifadə etməklə zərbə üsulu ilə əldə edilmişdir.[6][7]
- ↑ Bakı neft-qaz rayonu // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- ↑ 1 2 Бакинский нефтегазоносный район // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2004. — Т. I. — ISBN 9965-9389-9-7. (CC BY-SA 3.0)
- ↑ "Bibiheybət buxtası - FOTOLAR". Seanews.az.
- ↑ "Корпоративный музей ОАО «НК Роснефть». 1803 год".[ölü keçid]
- ↑ "Корпоративный музей ОАО «НК Роснефть». 1846 год".[ölü keçid]
- ↑ "Корпоративный музей ОАО «НК Роснефть». 1848 год".
- ↑ "The Oil Industry of Medieval Persia (Azerbaijan and Baku). San Joaquin Geological Society". 2013-05-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-05-08.