Aylurofobiya (yun. αἴλουρος -ailouros — pişik, yun. φόβος-phóbos — qorxu) — pişiklərə qarşı olan davamlı, irrasional qorxu tipidir. Digər formalarda həm də felinofobiya, elurofobiya kimi adlanır.
Təsvir
Özünü müxtəlif cür büruzə verir, əsasən nifrətdən daha çox, qorxu, ehtiyat etmə kimi qiymətləndirilir. (Əskər insanların ilan yaxud siçovul görərkən verdikləri reaksiya kimi). Bəzi insanlar bunu hər zaman yaşayırlar, bəziləri isə müəyyən situasiyalara cavab olaraq bu reaksiyanı verir. Bu fobiyanı stimullaşdıran situasiyalara bunlar misal ola bilər: Pişik görmək; pişiyin poruldamasını eşitmək; pişiyin toxunmasını yaxud sürtünməsini təsəvvür etmək; qaranlıqda pişiklə qarşılaşmaq haqda düşünmək; pişiyin, üzərinə zillənən baxışlarını görmək; şəkildə yaxud televizorda pişik görmək; oyuncaq pişik. Şir və pələng kimi böyük pişiklər də aylurofobiyanı stimullaşdıran səbəb ola bilər.
Səbəblər
Aylurofobiya-nın dəqiq səbəbi bilinməsə də, aylurofoblar çox vaxt qorxularını erkən uşaqlıqdan izləyirlər. Bu, bir çox digər spesifik fobiyalarda, xüsusən də heyvanları əhatə edən fobiyalarda müşahidə olunan tendensiyadır. Bir nəzəriyyəyə görə, pişik tərəfindən hücuma məruz qalmaq və ya bir pişiyin başqasına hücumuna şahid olmaq kimi tək bir travmatik hadisə bu fobiyanın inkişafına səbəb ola bilər. Aylurofobiya səbəbi ilə bağlı digər nəzəriyyələrə başqasının aylurofobiyasına məruz qalma və ya pişiklərin təhlükəsi haqqında narahatedici məlumatlarla dolu olmaq daxildir.
Müalicə
Heyvan fobiyası üçün ən yaxşı müalicə üsullarından birinin ifşa terapiyası olduğuna inanılır. Sistematik desensitizasiya adlı məruz qalma terapiyasının xüsusi forması keçmişdə aylurofoblar üçün uğurlu olmuşdur. Ekspozisiya terapiyası xəstəni getdikcə daha çox qorxuya səbəb olan stimullara sistematik olaraq məruz qoymaqla həyata keçirilir və yalnız xəstə əvvəlki stimuldan rahat olduqda irəliləyir. Məsələn, bir aylurofobik xəstə xəz kimi parçaya, pişik şəkillərinə, oyuncaq pişiyə və nəhayət, xəstənin sonradan övladlığa götürdüyü mehriban canlı pişikə məruz qalaraq qorxusuna məruz qalma terapiyası keçirdi; pişik böyüdükcə və mehriban qaldıqca, xəstə yetkin pişiklərdən daha az qorxa bildi. Bu üsul həm aylurofobiya, həm də kinofobiya olan xəstələrə kömək etmək üçün istifadə olunur.
Aylurofobiya müalicəsi üçün nəzərdə tutulmuş dərmanlar yoxdur. Bununla belə, beta blokerlər və benzodiazepinlər kimi narahatlıq və stressi aradan qaldıran dərmanlar simptomları azaltmağa kömək edə bilər. D-sikloserin məruz qalma müalicəsində daha yaxşı nəticələrin asanlaşdırılması ilə əlaqələndirilmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- London, Louis S. "Ailurophobia and ornithophobia: Cat phobia and bird phobia". . 26 (1–4). January 1952: 365–371. doi:. PMID .
- ↑ Milosevic, Irena; McCabe, Randi E. (2015). Phobias: the psychology of irrational fear. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. pp. 11–12. ISBN 978-1-61069-575-6. .
- Antony, Martin M.; McCabe, Randi E. (2005). Overcoming animal & insect phobias : how to conquer fear of dogs, snakes, rodents, bees, spiders & more. Oakland, Calif.: New Harbinger Publications. ISBN 978-1-60882-680-3. .
- ↑ Wolraich, Mark, redaktor // Developmental-behavioral pediatrics: evidence and practice. Philadelphia: Mosby/Elsevier. 2008. 627–688. ISBN 978-0-323-07070-6. 2023-02-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-10.
- ↑ . Healthline (ingilis). 25 April 2019. 2023-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-01-22.
- ↑ Freeman, H. L.; Kendrick, D. C. . . 2 (5197). August 1960: 497–502. doi:. PMC . PMID .
- Mataix-Cols, David; Fernández de la Cruz, Lorena; Monzani, Benedetta; Rosenfield, David; Andersson, Erik; Pérez-Vigil, Ana; Frumento, Paolo; de Kleine, Rianne A.; Difede, JoAnn; Dunlop, Boadie W.; Farrell, Lara J. . JAMA Psychiatry (ingilis). 74 (5). May 2017: 501–510. doi:. :. ISSN . PMID . 2019-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-08.
Xarici keçidlər
- Crawford, Nelson Antrim. . 21. 1934: 168–179. İstifadə tarixi: 9 April 2009.
- Kenrick, Douglas T. . 2013. İstifadə tarixi: 31 May 2021.