Arı qaş səhləbi

Arı qaş səhləbi
Arı qaş səhləbi
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Birləpəlilər Dəstə: Qulançarçiçəklilər Fəsilə: Səhləbkimilər Yarımfəsilə: Orchidoideae Triba: Orchideae Yarımtriba: Orchidinae Cins: Ofris Növ: Arı qaş səhləbi
Beynəlxalq elmi adı
	Ophrys apifera Huds., 1762;
NCBI	78817
EOL	1136554

Arı qaş səhləbi (lat. Ophrys apifera) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin ofris cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir, endemik növüdür.

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 20-30 sm hündürlükdədir. Soğanaqları şarvari və ya xırda ellipsvaridir. Yarpaqları iti, uzunsov, lansetvaridir. Çiçək yanlığı lansetvari, yumurtalıqdan uzundur. Çiçək yanlığının kənar yarpaqları uzunsov, küt, parlaq və ya açıq-çəhrayı rəngli, 5 damarlıdır. Daxili yarpaqları yaşılımtıl-çəhrayı çalarlı, məxmərvari tüklü 3 damarlıdır. Dodaqcıq enli, oval, məxmərvari 3 dilimlidir.

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləməsi aprel-may aylarına təsadüf edir. Aşağı dağ qurşağında meşə talalarında yayılmışdır.

Yayılması

Böyük Qafqazın qərbi (Şəki rayonu Kiş kəndi), Lənkəranın dağlıq hissəsi. BQ qərbi hissəsinin rayonlarında aşağı dağ qurşağında yayılmışdır. Meşə talalarında bitir. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilmiş nadir növdür.

Sayı və tendensiyası

Yeganə lokaliteti müşahidə olunur, azalma tendensiyası davam edir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Antropogen amillər (dekorativ əhəmiyyətinə görə əhali tərəfindən intensiv toplanılması, otarma və tapdalanma), xüsusi yaşayış mühitinə təkləbkar olması.

Mühafizə tədbirləri

Yayıldığı ərazilərın nəzarətə götürulməsi və mütəmadi monitorinqlərin aparılması təklif olunur.

Sinonimləri

Arachnites apiferus (Huds.) Hoffm.
Ophrys albiflora Spruner ex Boiss.
- Ophrys apifera var. almaracensis Pérez-Chisc., Durán Oliva & Gil Llano
Ophrys apifera f. almaracensis (Pérez-Chisc., Durán Oliva & Gil Llano) P.Delforge
- Ophrys apifera var. aurita (Moggr.) Gremli
Ophrys apifera f. aurita (Moggr.) Soó
- Ophrys apifera subsp. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) K.Richt.
- Ophrys apifera var. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) Beck
- Ophrys apifera var. basiliensis S.Schwegler & Matthies
Ophrys apifera f. basiliensis (S.Schwegler & Matthies) P.Delforge
- Ophrys apifera var. belgarum Turner Ettl.
Ophrys apifera f. belgarum (Turner Ettl.) P.Delforge
- Ophrys apifera var. bicolor E.Nelson
Ophrys apifera f. bicolor (E.Nelson) P.D.Sell
- Ophrys apifera subsp. botteronii (Chodat) Hegi
- Ophrys apifera var. botteronii (Chodat) Brand
Ophrys apifera f. botteronii (Chodat) P.D.Sell
- Ophrys apifera var. brevilabellata Kreutz, R.Selig & Zelesny
Ophrys apifera f. brevilabellata (Kreutz, R.Selig & Zelesny) P.Delforge
- Ophrys apifera var. chlorantha (Hegetschw.) Nyman
- Ophrys apifera subsp. chlorantha (Hegetschw.) Arcang.
Ophrys apifera f. chodatii Wilczek
- Ophrys apifera var. cordatitepala Chodat
- Ophrys apifera var. curviflora A.Soulié
Ophrys apifera f. curviflora (A.Soulié) P.Delforge
- Ophrys apifera var. filitepala Chodat
- Ophrys apifera var. flavescens Rosbach
Ophrys apifera f. flavescens (Rosbach) P.D.Sell
- Ophrys apifera var. friburgensis Freyhold
- Ophrys apifera subsp. friburgensis (Freyhold) P.Fourn.
Ophrys apifera f. friburgensis (Freyhold) P.Delforge
- Ophrys apifera var. fulvofusca M.P.Grasso & Scrugli
Ophrys apifera f. fulvofusca (M.P.Grasso & Scrugli) P.Delforge
- Ophrys apifera var. immaculata Bréb.
- Ophrys apifera subsp. jurana Ruppert
- Ophrys apifera var. laetitiae Klaver
- Ophrys apifera var. muteliae Mutel
- Ophrys apifera subsp. muteliae (Mutel) K.Richt.
- Ophrys apifera var. olimpiadae Ugr. ex E.G.Camus
- Ophrys apifera var. patinata U.Grabner & Kreutz
Ophrys apifera f. pauciflora A.Terracc.
- Ophrys apifera var. purpurea (Tausch) Nyman
- Ophrys apifera subsp. purpurea (Tausch) K.Richt.
- Ophrys apifera var. saraepontana (Ruppert) H.Baumgartner bis & Kreutz
- Ophrys apifera var. speciosa Nyman
- Ophrys apifera var. subterrostrunca Brot.
- Ophrys apifera var. tilaventina Nonis & Liverani [Invalid]
- Ophrys apifera var. trollii (Hegetschw.) Rchb.f.
Ophrys apifera f. trollii (Hegetschw.) P.D.Sell
- Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) K.Richt.
- Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) O. Bolòs
Ophrys aquisgranensis Kaltenb.
Ophrys arachnites Mill.
Ophrys asilifera Vayr.
Ophrys austriaca Wiesb. ex Dichtl
Ophrys bicolor O.Nägeli [Illegitimate]
Ophrys botteronii Chodat
Ophrys chlorantha Hegetschw.
Ophrys epeirophora Peter
Ophrys friburgensis (Freyhold) O.Nägeli
Ophrys holoserica (Burm.f.) Greuter
Ophrys immaculata (Bréb.) O.Nägeli
Ophrys integra Sacc.
Ophrys jurana (Ruppert) Neuberger
Ophrys mangini Tallon
Ophrys oestrifera M.Bieb.
- Ophrys picta var. oestrifera (M.Bieb.) Bory & Chaub.
Ophrys purpurea Tausch
Ophrys ripaensis Porta
Ophrys rostrata Ten.
Ophrys saraepontana Ruppert
- Ophrys scolopax subsp. oestrifera (M.Bieb.) Soó
- Ophrys scolopax var. oestrifera (M.Bieb.) Rchb.f.
Ophrys trollii Hegetschw.
Orchis apifera (Huds.) Salisb.
Orchis holoserica Burm.f.
Orchis oestrifera (M.Bieb.) M.Bieb.