Aqra qalası, Qırmızı qala (hind. आगरा का किला, urdu آگرہ قلعہ — «Лал-Кила»)- Hindistanın Aqra şəhərindəki möhkəmləndirilmiş istehkamdır, Moğol imperiyası dövründə hökmdarların iqamətgahı kimi xidmət etmişdir. Yamuna çayının üstündə, Tac Mahaldan cəmi 2,5 km məsafədə yerləşir. Onunla birlikdə Qırmızı Qala da 1983-cü ildə YUNESKO-nun ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Qırmızı Qala ərazisinin bir hissəsi bu gün hərbi məqsədlər üçün istifadə olunur və ziyarətçilərə açıq deyil.
| UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyekti | |
|---|---|
| Aqra qalası | |
| | |
| Ölkə |
|
| Tip | Mədəni |
| Kriteriya | iii |
| Keçid | 251 |
| Region | Asiya və Okeaniya [* 1] |
| Daxil edilməsi | 1983 (7 sessiya) |
Teymuri Babur Dehli sultanları Sikəndər Ludi və İbrahim şah Ludinin burada yerləşən sarayını yenidən qurmuş və baoli (akveduk) çəkdirmişdir . Sonralar Sultan Hümayun tez-tez burada dayanırdı.
Qalanın özü 1558-ci ildə paytaxtı Dehlidən Aqraya köçürən I Böyük Əkbərin təşəbbüsü ilə 1565-ci ildə başladılmışdır. Burada o, köhnə və yarı uçuq Bədəlqar qalasını bərpa etdi ("Əkbərnamə"nin müəllifi, saray tarixçisi Əbdül Fazalın sözlərinə görə). Artıq 1571-ci ildə qala tamamilə racastan qırmızı qumdaşıdan divarla əhatə olunmuşdu. Böyük Əkbərin davamçıları, xüsusən də Şah Cahan 17-ci əsrin əvvəllərində qalanı genişləndirdilər. Əkbər dövründə mərmər elementləri olan qırmızı qumdaşına üstünlük verildiyi halda, Şah Cahan zamanında tikinti materialı kimi qızıl və qiymətli daş naxışları ilə bəzədilmiş ağ mərmərdən istifadə olunurdu. 1648-ci ildə paytaxt yenidən Dehliyə köçürüldü, bununla əlaqədar Qırmızı Qala bir müddət öz əhəmiyyətini itirdi.
1658-ci ildə hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra Övrəngzib atası Şah Cahanı Qırmızı Qalada ev dustaqlığında saxladı və o 1666-cı ildə orada öldü. 1761-ci ildə Bharatpur knyazlığının catları Aqranı Moğollardan fəth etdilər və 13 il ərzində Qırmızı Qalada möhkəmləndilər. Cahavir Singh, Cahangirin qara mərmər taxtında oturaraq, Bharatpuru Aqradan idarə etdi. 1768-ci ildə elə orada öldürüldü. 1774-cü ildə Aqra Nəcəf Xan tərəfindən tutuldu (1775-ci ilə qədər catları demək olar ki, bütün mülklərindən məhrum etmiş, onlara yalnız Bharatpur civarını saxlamışdı). 1785-ci ildə Aqranı və Qırmızı qalasını marathi maharacası Mahadci Şinde ələ keçirmişdir.
1803-cü ildə qala İngilis qoşunları tərəfindən tutuldu. 1857-ci ildə Sipahilər üsyanı zamanı qala silahlı toqquşmalar məkanı idi.