Ankitsiya (lat. Angitia, Ancitia) — Marsi, Peliqni və digər Osk-Umbriya xalqları arasında tanınan ilahə.[1] Qədim dövrlərdə ilan oynadanlar onu öz əcdadları hesab edirdilər. Romalılar onun marsiyalılar üçün əhəmiyyətini tam dərk etməmiş ola bilərlər.[2]
| Ankitsiya | |
|---|---|
 İtaliyanın Marsika şəhərində Ankitsiyanı təsvir etdiyinə inanılan terrakota heykəli. | |
| Mifologiya | marsilar, peliqlar |
| Latınca adı | Angitia, Ancitia |
| Cinsi | qadın |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ankitsiya haqqında fərqli miflər mövcuddur. Gec Roma Respublikası dövrünün tarixçisi Qney Qelliusun (e.ə. II əsrin sonu) yazdığına görə, Ankitsiya Kolxidalı Aeetin üç qızından biri idi.[3]
Onun bacıları isə Medea və Kirke idi. Kirke "Odisseya" dastanından da məlum olduğu kimi, insanları heyvana çevirən sehrlərdə ustalaşmışdır. Medea İtaliyaya gəlmiş və onun oğlu Marsilərə hökmdarlıq etmişdir. Ankitsiya isə Fucine gölü ətrafında yaşamış və ilan sancmalarını müalicə etməkdə ixtisaslaşmışdır.[4]
Ankitsiya Marsi və Mərkəzi Apeninlərdə yaşayan digər xalqlar arasında geniş şəkildə tanınmışdır. Onun adı müxtəlif qədim yazılarda rast gəlinir:[5]
- Luco dei Marsi (qədim adı: Lucus Angitiae — "Ankitsiyanın müqəddəs meşəsi")
- Civita d'Antino şəhərindəki abidələrdə
- Umbriyanın İquvin lövhələrində (Iguvine Tablets)
- Peliqni, Vestini və Sabinlərin yaşadığı ərazilərdə tapılan yazılarda
Ən erkən yazılı mənbə e.ə. IV əsrin sonlarına aiddir və "Marsiya legionlarının adından" Ankitsiyaya həsr olunmuş bir məbəd daşındadır.[6] Bəzi yazılarda onun adı cəm formada çəkilir, bu isə onun bir neçə formada ibadət olunduğunu göstərə bilər.[7] Həmçinin, bir mənbədə o, Roma ilahəsi Angerona ilə birlikdə qeyd edilir. Başqa bir mənbəyə görə, Ankitsiyanın məbədi və xəzinəsi olmuşdur.[8] Romalılar onun adını **"ilan" mənasını verən anguis sözündən götürərək Anguitia formasında qəbul etmişlər.[9]
İlanlar qədim dövrlərdə tez-tez şəfa və tibb sənəti ilə əlaqələndirilirdi (məsələn, Asklepiosun əsası). Buna görə də, Ankitsiya möcüzəvi şəfa gücünə malik ilahə hesab olunurdu. Onun sehr, magiya və tibb sahəsində qüdrətli olduğu, xüsusən də ilan sancmalarını müalicə etməyi bacardığı bildirilir. O, həmçinin ilanlara nəzarət etmək, hətta onlara toxunaraq öldürmək gücünə sahib idi.[10]
Roma alimi Serviusun qeydlərinə görə, Ankitsiya yunan mənşəlidir. Onun sözlərinə əsasən, Marrubilər Medeaya "Ankitsiya" deyirdilər. Mifə görə, Medea Kolxidan ayrılaraq İtaliyaya gəlmiş və Jason ilə birlikdə burada yaşamışdır. O, yerli insanlara ilan sancmalarına qarşı müxtəlif müalicə üsullarını öyrətmişdir. Digər bir Roma müəllifi Silius İtalikus isə Ankitsiyanı bilavasitə Medea ilə eyniləşdirir.[11]
- ↑ Emma Dench, From Barbarians to New Men: Greek, Roman, and Modern Perceptions of Peoples from the Central Apennines (Oxford: Clarendon Press, 1995), pp. 24, 159.
- ↑ Dench, From Barbarians to New Men, p. 154.
- ↑ As recorded by Gaius Julius Solinus 2.28.
- ↑ Dench, From Barbarians to New Men, p. 99.
- ↑ Corpus Inscriptionum Latinarum I2.5 = ILLRP 7 = Ve. 228a (Marsic Latin).
- ↑ Dench, From Barbarians to New Men, p. 159.
- ↑ Dench, From Barbarians to New Men, pp. 159–160.
- ↑ Orelli, p. 87, no. 116; p. 335, no. 1846
- ↑ Dench, From Barbarians to New Men, p.159.
- ↑ Orelli, p.87, no. 115
- ↑ Dench, From Barbarians to New Men, p.159.
Vikianbarda Ankitsiya ilə əlaqəli mediafayllar var.