Ancana (isp. Anjana) — Kantabriya mifologiyasının ən məşhur pərilərindən biri. Adı Orta əsrlərdə cadugərlər üçün işlədilən jana sözündən götürülmüşdür.[1] Bu qadın pərilər qəddar və zalım Oxankanunun qarşısında duran xeyirxah varlıqlardır. Əksər hekayələrdə onlar səxavətli və insanları qoruyan xeyirxah ruhlar kimi təsvir edilir. Kantabriya mifologiyasındakı Ancana obrazı Qədim yunan mifologiyasındakı lamialara, Asturiyadakı ksanalarına, Leon bölgəsindəki janalara və Bask mifologiyasındakı lamialara bənzəyir. Bask lamialarından fərqli olaraq, Ancanalar zoomorfik xüsusiyyətlərə malik deyillər.[2]
Şifahi xalq ənənələrində Anjanalar haqqında müxtəlif izahlar mövcuddur. Bəzi inanca görə, onlar Tanrı tərəfindən göndərilən mələkvari varlıqlardır və dünyada 400 il xeyirxah işlər gördükdən sonra göyə qayıdır və bir daha geri dönmürlər. Digər inanclara görə isə, onlar meşələrin qayğısına qalan ağac ruhlarıdır.
Ancana çox gözəl və zərif varlıqlardır. Onların boyu təxminən 0,15 m (0,5 fut), dəriləri isə qar kimi ağdır. Səsləri bəzən xoş bir bülbül nəğməsi, bəzən isə payızda yarpaqlar üzərində gəzən böcəyin səsi kimi təsvir edilir. Gözləri çəkik, sakit və sevgi doludur, bəbəkləri isə qara və ya mavi rəngdə olub, ulduzlar kimi parlayır. Onların şəffaf qanadları var. Uzun qara və ya qızılı hörükləri ipək lent və bantlarla bəzədilmişdir. Başlarında yabanı çiçəklərdən hazırlanmış tac olur. Uzun incə ağ xalat geyinirlər və üstlərinə mavi pelerin atırlar. Əllərində isə hər gün fərqli bir rəngdə parlayan söyüd və ya yapon əzgili çubuğu daşıyırlar.[3]
Ancanalar meşə yolları ilə gəzərkən, bulaq sahillərində və çay kənarlarında dincələn zaman həmin sular canlanır. Axan sularla danışa bilirlər. Yaralı heyvanlara və fırtına, ya da Oxankanu tərəfindən zədələnmiş ağaclara kömək edirlər. Meşədə yolunu azmış insanlara, aşiq cütlüklərə və əzab çəkən kasıblara yardım edirlər. Kəndlərə gəldiklərində, mehriban və köməksevər insanların qapılarının önünə hədiyyələr qoyurlar. Onlar yalnız saf ürəkli insanların çağırışına cavab verirlər, amma pis insanları cəzalandırmaqdan da çəkinmirlər.
Ənənələrə görə, yaz bərabərliyi gecəsində, Anjanalar dağlıq ərazilərdə toplaşaraq sübhədək əl-ələ tutub rəqs edir və gül ləçəkləri səpirlər. Əgər kimsə bənövşəyi, yaşıl, mavi və ya qızılı ləçəkli bir gül tapsa, ömrünün sonunadək xoşbəxt yaşayacağına inanılır.[4]
Ancanalar Kantabriya mifologiyasındakı yeganə pərilər deyillər. Onlara bənzər digər varlıqlar bunlardır:[5]
- Hechiceras del Ebro (Ebro Çayının Sehrbaz Qadınları),
- Mozas del Agua (Su Qızları),
- Viejuca de Vispieres (Vispieresin Kiçik Qarı),
- Anjanas de Treceño (Treceno Ancanaları),
- Moras de Carmona (Karmonanın Mavr Qızları),
- Ijanas del Valle de Aras (Aras Vadisinin İcanaları).
Yanvarın 5-nə keçən gecə, Ancanalar Kantabriyanın kəndlərinə gəlir və uşaqlara oyuncaqlar və müxtəlif hədiyyələr paylayırlar. Bu hadisə hər dörd ildən bir baş verir və adətən kasıb ailələrin uşaqlarına yönəlir. Bununla belə, Kantabriyanın bəzi bölgələrində Ancanaların bu adəti hər il davam etdirilir.[6]
- ↑ "Anjanas – MYTHICS" (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-04-18.
- ↑ Pindado Uslé, Jesús. Gran Enciclopedia de Cantabria. Cantabria. 2017. ISBN 8486420296.
- ↑ Cabria Gutiérrez, Juan Carlos (November 2004), Dioses, mitos, héroes y leyendas de Cantabria (in Spanish), Torrelavega: Estvdio
- ↑ Haya Martinez, Juan, Sobre mitología montañesa (Las Anjanas) (Spanish), Universidad Autónoma de Madrid. Facultad de Filosofía y Letras. Museo de Artes y Tradiciones Populares, 1978
- ↑ Tristán Richarte, María Ángeles; Vargas Llovera, María Dolores, Entre Anjanas y Duendes (Spanish), Universidad de Alicante. Departamento de Humanidades Contemporáneas: Tantin, 2011
- ↑ Llano, Manuel, Mitos y leyendas de Cantabria, (in Cantabrian and Spanish), Santander: Estvdio, 2001, ISBN 978-84-95742-01-8
- Cotera, Gustavo, Mitología de Cantabria (Spanish), Santander: Tantin, 1998
- García Lomas, Adriano, Mitología y supersticiones de Cantabria (Spanish), Santander: Estvdio, April 2000
- Gónzalez, Enrique, Mitos de Cantabria (Spanish), Santander: Estvdio, 1999
- Cabria Gutiérrez, Juan Carlos, Dioses, mitos, héroes y leyendas de Cantabria (Spanish), Torrelavega: Estvdio, November 2004
- Haya Martinez, Juan, Sobre mitología montañesa (Las Anjanas) (Spanish), Universidad Autónoma de Madrid. Facultad de Filosofía y Letras. Museo de Artes y Tradiciones Populares, 1978
- Tristán Richarte, María Ángeles; Vargas Llovera, María Dolores, Entre Anjanas y Duendes (Spanish), Universidad de Alicante. Departamento de Humanidades Contemporáneas: Tantin, 2011