Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinAnamni, Anamniyalar və ya Aşağı onurğalılar (lat. Anamnia) — embrion qişaları olmayan onurğalı heyvanları birləşdirən parafiletik qrup.[1] Bu qrupa dəyirmiağızlılar, qığırdaqlı balıqlar, sümüklü balıqlar (o cümlədən Pəncəüzgəcli balıqlar) və amfibiyalar daxildir.
| Anamni | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Amniyotlardan fərqli olaraq, anamniyaların embrional inkişafı zamanı amniyon (döllük mayesi ilə dolu qişa) və allantois (embrional sidik kisəsi) kimi embriondan kənar orqanlar əmələ gəlmir.
Anamniyalar həyat tərzlərinə görə su mühitinə sıx şəkildə bağlıdırlar — ya bütün həyat dövrlərini suda keçirirlər, ya da həyatlarının ilkin mərhələlərini (yumurta və sürfə mərhələləri) su mühitində başa vururlar.[2]
Anamnilərin (Aşağı onurğalıların) çoxalması su mühiti ilə sıx bağlıdır və bir sıra xüsusi xüsusiyyətlərə malikdirlər.
Əksər anamniyalarda mayalanma xarici olur, lakin qığırdaqlı balıqlarda və bəzi amfibiyalarda daxili mayalanma müşahidə edilir. Yumurtalar jelatinabənzər bir örtüklə (seliklə) əhatə olunmuşdur; bu örtük suda yumurtanın formasını mühafizə etməyə kömək edir.
Yumurta hüceyrələri mülayim telolesital (sarı maddənin bir qütbdə cəmləşdiyi) tiplidir. Suyun tərkibindəki həll olunmuş oksigen və ionlar keçirici yumurta qişaları vasitəsilə xarici mühitdən yumurtaya daxil olur.
Embrional inkişaf prosesində yumurta hüceyrəsi holoblastik (tam) bölünməyə məruz qalır. Bu bölünmə ziqotun bütün hüceyrələrində baş verir və rüşeymin bərabər şəkildə bölünməsi ilə xarakterizə olunur, yəni hüceyrələr böyük (makromer) və kiçik (mikromer) hissələrə ayrılmır.
İnkişaf edib formalaşmış sürfə su mühitində həyat tərzi sürür. Sürfələrdə tənəffüs əsasən qəlsəmə vasitəsilə, qismən isə selikli örtüklər vasitəsilə həyata keçirilən diffuz tənəffüsdür. Buna misal olaraq, bütün amfibi sürfələri (qurbağa balası) göstərilə bilər.
Amfibiyalar tam inkişaf etmiş fərd halına gəlmək üçün metamorfoz mərhələsindən keçirlər. Bu proses zamanı quruda hərəkət üçün ətraflar formalaşır, analizator sistemləri (görmə, qoxu, hərəkət-hiss, eşitmə) yenidən qurulur və ağciyər tənəffüsünə keçid baş verir.
Bəzi amfibiyalarda isə yumurtaların su mühitindən kənarda inkişaf etməsinə imkan verən təkamül adaptasiyaları baş vermişdir. Məsələn, Cənubi Afrikada yaşayan tutucu qurbağalar (Gracixalus cinsinə aid növlər nəzərdə tutulur) yumurtaları yırtıcılardan mühafizə etməklə yanaşı, onları rütubətli vəziyyətdə saxlamağa imkan verən bir üsul inkişaf etdirmişlər.
Yağış mövsümündə, çoxalma dövrü başlayanda dişi qurbağa özündən xeyli kiçik erkəyi ağac budağının üstünə — müvəqqəti su hövzəsinin üzərinə dartır. Bəzən digər erkəklər də cütləşmə prosesinə qoşulur və hamısı birlikdə dişi tərəfindən ifraz olunan mukopolisaxarid tərkibli selikdən yuva qururlar.
- ↑ Carroll, R. L. The origin of reptiles // Schultze, H.-P.; Trueb, L. (redaktorlar ). Origins of the higher groups of tetrapods — controversy and consensus. Ithaca: Cornell University Press. 1991. 331–353. ISBN 978-0-8014-2497-7.
- ↑ Colbert, E. H.; Morales, M. Colbert's Evolution of the Vertebrates: A History of the Backboned Animals Through Time (4th). New York: John Wiley & Sons. 2001. ISBN 978-0-471-38461-8.