Alternativ investisiya (ing. Alternative investment) — ənənəvi maliyyə bazarlarından kənarda yerləşən aktivlərə yatırılan sərmayə.[1] Bu investisiya növünə daşınmaz əmlak, qiymətli metallar, rəqəmsal aktivlər, incəsənət əsərləri, nadir kolleksiya əşyaları və hətta markalar kimi qeyri-ənənəvi aktivlər daxildir.[2] Alternativ investisiyalar adətən uzunmüddətli perspektivdə yüksək gəlir əldə etmək məqsədilə seçilir və bazar dalğalanmalarına qarşı daha az həssas ola bilər.
Alternativ investisiyaların üstünlüklərindən biri onların ənənəvi səhmlər və istiqrazlarla zəif əlaqədə olmasıdır. Bu, portfelin diversifikasiyasına və risklərin azaldılmasına kömək edir.[3] Bundan əlavə, bəzi alternativ aktivlər, məsələn, incəsənət və ya antik əşyalar zaman keçdikcə dəyər qazanır və sabit gəlir mənbəyinə çevrilə bilər. Lakin bu cür investisiyalar tez-tez aşağı likvidliyə malikdir və onları nağd pula çevirmək adi maliyyə alətləri ilə müqayisədə daha uzun müddət tələb edə bilər.[4]
Alternativ investisiyalara sərmayə qoymazdan əvvəl bazarı yaxşı araşdırmaq və mütəxəssislərlə məsləhətləşmək vacibdir. Bəzi aktivlər yüksək gəlir vəd etsə də, onların dəyəri müxtəlif xarici amillərdən asılı olaraq sürətlə dəyişə bilər. İnvestorlar riskləri azaltmaq üçün müxtəlif aktivlərə sərmayə qoymalı və uzunmüddətli strategiyalar hazırlamalıdırlar.[5]
Son illərdə alternativ maliyyə sektorunun böyüməsi aşağıdakı kimi alternativ investisiya sahələrinə yeni imkanlar açıb:[6]
1986-cı ildə Uilyam Baumol təkrarlanan satış metodundan istifadə edərək 410 il ərzində satılmış 500 rəsm əsərinin qiymətlərini müqayisə etdi və incəsənətin orta illik real gəlirinin 0,55% olduğunu müəyyən etdi.[7] Digər bir araşdırma isə 1985-2016-cı illər arasında İsveçdə satılmış yüksək keyfiyyətli yağlı boya rəsmlərinin orta illik gəlirini 0,6% olaraq qiymətləndirib. Bununla belə, incəsənət qalereyalarının sahibləri bəzən sənət əsərlərini bir investisiya vasitəsi kimi görməyə tərəddüd edirlər. Üstəlik, incəsənətin dəyərini müəyyənləşdirmək çətindir və qiymətləndirmə zamanı bir sıra amillər nəzərə alınmalıdır.[8][9]
Səhmdar kütləvi maliyyələşdirmə platformaları investorların yeni biznes ideyalarını nəzərdən keçirərək bu şirkətlərdə pay sahibi olmasına imkan yaradır. Onlayn platformalar adətən investorlarla sahibkarlar arasında vasitəçi rolunu oynayır.[10] Bu platformalar təklif olunan investisiya imkanları, investisiya üçün minimal məbləğ, risk səviyyəsi və investorların qorunması baxımından fərqlənir. Xüsusilə Böyük Britaniyada böyük uğur qazanan bu model, 2016-cı ildə ABŞ-da JOBS Aktının III Başlığı qəbul edildikdən sonra orada da geniş yayılmağa başlayıb.
Son yeddi ildə “infrastruktur investisiya sinfi” anlayışı tədricən inkişaf etmişdir. Lakin bu sahə əsasən pensiya fondları, sığorta şirkətləri və suveren sərvət fondları kimi institusional investorlar üçün əlçatan olub. Yüksək kapital tələb etdiyi üçün fərdi sərmayədarlar bu sahəyə nadir hallarda çıxış əldə edə bilirlər.
Yalnız Böyük Britaniyada mövcud olan SEIS və EIS fondları erkən mərhələdə olan startaplara sərmayə qoymaq üçün vergidən güzəştli bir üsul təqdim edir. Bu fondlar vençur kapital fondlarına bənzəyir, lakin əlavə olaraq hökumət tərəfindən vergi stimulları və uğursuz investisiyalara qarşı kompensasiya təmin edir. SEIS və EIS fondları investisiyaları diversifikasiya edərək riskləri bölüşdürməyə kömək edir. Bununla belə, fonda qoşulmaq üçün idarəetmə komandası tərəfindən adətən 15%-dən 40%-ə qədər xidmət haqqı tutulur.
Lizinq investisiya platformaları investorların fiziki aktivlərə ortaq sərmayə qoymasına və həmin aktivlərdən icarə gəliri əldə etməsinə imkan yaradır. Bu model sayəsində investorlar müəyyən bir təşkilata icarəyə verilmiş aktivin hissəli mülkiyyətinə sahib ola və sabit gəlir əldə edə bilərlər.
Özəl kapital qeyri-birja şirkətlərinə böyük həcmli investisiyalar qoyaraq onların səhmlərinə sahib olmaq prinsipinə əsaslanır. Belə fondlar yüksək kapitala malik fərdi sərmayədarlar, sığorta şirkətləri, universitet fondları və pensiya fondlarının yatırımları ilə formalaşır. İnvestisiyalar adətən borc kapitalı və özəl kapital fondu tərəfindən birgə maliyyələşdirilir və yüksək inkişaf potensialına malik şirkətlərə yönəldilir.[11]
Vençur kapitalı startaplara yönəldilmiş özəl investisiyalardır. Bu fondlar ilkin mərhələdə əsasən "business angel" (biznes mələyi) investorların sərmayələri hesabına yaradılır. Müasir dövrdə startaplar üçün kütləvi maliyyələşdirmə də geniş yayılıb. Əgər bir startap kifayət qədər böyük miqyasa çatarsa, yüksək kapitala malik fərdi investorlar, banklar və digər iri şirkətlər də bu şirkətə investisiya qoya bilər.
- ↑ Investing, Intelligent. "Five Alternative Investments To Protect Your Wealth From Inflation". Forbes. İstifadə tarixi: 7 January 2017.
- ↑ "Scope - Definition of AIF - AIFMD". Linklaters. 31 January 2017. İstifadə tarixi: 1 October 2022.
- ↑ "Alternative Investment". İstifadə tarixi: 13 Feb 2021.
- ↑ Coslor, Erica; Spaenjers, Christophe. "Organizational and epistemic change: The growth of the art investment field". Accounting, Organizations and Society. 55. 2016: 48–62. doi:10.1016/j.aos.2016.09.003. hdl:11343/119743.
- ↑ "FAQs - The Gold Standard". İstifadə tarixi: 7 January 2017.
- ↑ Schwartz, Shelly. "Investing In The Big Screen Can Be A Profitable Story". CNBC. 18 October 2010. 12 June 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 October 2011.
- ↑ Baumol, William. "Unnatural Value: Or Art Investment as Floating Crap Game". The American Economic Review. 76 (2). May 1986: 10–14. JSTOR 1818726.
- ↑ Kundu, Dennis; Raza, Alexander. "What drives the value of art?". Stockholm School of Economics. 2016.
- ↑ Modig, Karolina. "Ny svensk studie: Konst en dålig investering". Svenska Dagbladet (isveç). 4 February 2017.
- ↑ E, Coslor. HOSTILE WORLDS AND QUESTIONABLE SPECULATION: RECOGNIZING THE PLURALITY OF VIEWS ABOUT ART AND THE MARKET // Economic Action in Theory and Practice: Anthropological Investigations. Research in Economic Anthropology (ingilis). 30. 2010-01-01. 209–224. doi:10.1108/S0190-1281(2010)0000030012. hdl:11343/59437. ISBN 978-0-85724-117-7.
- ↑ Barber, Felix; Goold, Michael. "The Strategic Secret of Private Equity". Harvard Business Review. 2007-09-01. ISSN 0017-8012. İstifadə tarixi: 2022-05-18.