Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Adolf (Antuan Jozef) Saks (fr. Antoine-Joseph (Adolphe) Sax; 6 noyabr 1814, Dinan, Belçika — 4 fevral 1894, Paris) — belçikalı musiqi alətləri ixtiraçısı. Ən məşhur ixtiraları saksofon və sakshorn alətləridir.
| Adolf Saks | |
|---|---|
| Antoine-Joseph (Adolphe) Sax | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Dinan, Belçika |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | Paris, Fransa |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | musiqi aləti hazırlayan[d], ixtiraçı, musiqiçi, musiqi pedaqoqu, universitet müəllimi[d] |
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adolf Saks 6 noyabr 1814-cü ildə Belçikanın Dinan şəhərində Çarlz Jozef Saks və həyat yoldaşı Mari Jozefin ailəsində anadan olub.[2] Onun rəsmi adı Antuan Jozef olsa da, uşaqlıqdan ona Adolf deyirdilər.[3][4] Onun atası və anası musiqi alətləri dizayneri idilər və valtorn dizaynında bir neçə dəyişiklik etmişdilər. Adolf gənc yaşlarından öz musiqi alətlərini düzəltməyə başladı və 15 yaşında iki fleyta və bir klarnetini müsabiqəyə təqdim etdi. Daha sonra o, bu iki musiqi alətində və vokal üzrə Brüssel Kral Konservatoriyasında təhsil aldı.[3][4]
Saks bir neçə dəfə ölüm təhlükəsi ilə üzləşib. Uşaqlıqda o, bir neçə dəfə üç mərtəbə hündürlükdən yıxılıb, başını daşa vurub və ölü hesab edilib. Üç yaşında uşaq ikən bir qab zərərli məhlulu süd zənn edərək içib və sonra sancaq udub.[5] O bir dəfə barıt nəticəsində ağır yanıq xəsarətləri alıb və həmçinin bir dəfə də qızmar dəmir tavaya düşərək yanıb. Bir neçə dəfə o, cilalanmış mebellərin quruduğu otaqda yatdığı üçün təsadüfi zəhərlənmədən və boğulmadan sağ qalıb. Başqa bir vaxt isə gənc Saksın başına daş dəyib çaya düşüb və az qala öləcəkdi. Onun anası bir dəfə deyib ki "O, bədbəxtliyə məhkum olunmuş uşaqdır, yaşaya bilməyəcək". Qonşuları isə onu "balaca Saks, ruh" deyə çağırıblar.[6]
Brüssel Kral Konservatoriyasını bitirdikdən sonra Saks yeni musiqi alətləri dizaynları ilə təcrübələr aparmağa başladı. valideynləri isə ənənəvi musiqi alətləri istehsalına davam etdilər. Saksın ilk vacib ixtirası bas klarnet dizaynının təkmilləşdirilməsi oldu və o, bunu 24 yaşında patentləşdirdi.[7] O, 1842-ci ildə daimi olaraq Parisə köçdü. Baxmayaraq ki, bu aləti o ixtira etməmişdi, amma onun nümunələri rəqiblərinkindən daha uğurlu oldu və bu alətlər saksofon adı ilə məhşurlaşdı. Hektor Berlioz bu alətlərə o qədər heyran olmuşdu ki, 1844-cü ilin fevralında öz əsərlərindən birinin tamamilə saksofonda ifa olunmasını təşkil etdi.[8] Bu alətlər yeddi fərqli ölçüdə hazırlanırdı və flugelfon alətinin yaranmasına zəmin yaratdı. Bu gün saksofonlar bəzən konsert ansambllarında, yürüş orkestrlərində və simfonik orkestrlə istifadə olunur. Saksofon eyni zamanda müasir eufonium alətinin yaranması üçün zəmin yaratdı.[9]
Saks 1845-ci ildə saksotromba ailəsini hazırladı, lakin bu alətlər qısa müddət mövcud oldu. Saksofonların istifadəsi sürətlə yayıldı.
Adolf Saks Belçikada avro tətbiq olunana qədər dövriyyədə olan belçika frankının 200 nominallı əskinazında təsvir olunmuşdu. Əskinazın əks tərəfində saksofonçularının, Dinanın (Saksın doğulduğu şəhərin) baş kilsəsi və qalasının siluetləri təsvir olunmuşdu.
- ↑ Find a Grave (ing.). 1996.
- ↑ Fit for a King: An Ivory Clarinet by Charles Joseph Sax.
- ↑ 1 2 Hubbard, W. L. (1910). The American History and Encyclopedia of Music. Toledo, Ohio: Squire Cooley. p. 454. ISBN 1-4179-0200-0.
- ↑ 1 2 Richard Ingham. The Cambridge companion to the saxophone. Cambridge Companions to Music. Cambridge University Press. 1998. 1–2. ISBN 978-0-521-59666-4.
- ↑ Kochnitzky, L. Adolphe Sax and his Saxophone (ingilis). Рипол Классик. 1949. ISBN 978-5-87233-344-9.
- ↑ Rémy, Albert. "Adolphe Sax". Ville de Dinant. 17 November 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 November 2015.
- ↑ Cottrell, 2013. səh. 12–13
- ↑ Cottrell, 2013. səh. 18
- ↑ Boyd, Clark. "Meet the 'dangerous Belgian' who invented the sax". The World (ingilis). Public Radio International. 3 December 2013. İstifadə tarixi: 3 February 2018.
- Sax, Mule & Co, İjon-Piser Sullyet, H & D, Paris, 2004 ISBN 2 914 266 03 0