Şandor Marai (mac. Sándor Márai; 11 aprel 1900[1][2][…], Kоşitsе, Macarıstan krallığı[d][3] – 21 fevral 1989[1][2][…], San-Dieqo, Kaliforniya[3]) — macar yazıçısı, esseist və jurnalist. XX əsr macar ədəbiyyatının ən mühüm nümayəndələrindən biri sayılan Marai, Avropa mədəniyyətinin tənəzzülü, fərdi məsuliyyət, ailə dəyərləri və nostalji kimi mövzuları dərindən işləyən klassik nasirdir.[6]
| Şandor Marai | |
|---|---|
| mac. Márai Sándor | |
 | |
| Doğum adı | Grosschmid Sándor Károly Henrik |
| Doğum tarixi | 11 aprel 1900[1][2][…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 21 fevral 1989[1][2][…] (88 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllə ilə başına vurma[d][4] |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | jurnalist, şair, tərcüməçi, romançı, ssenarist, publisist |
| Əsərlərinin dili | Macar dili |
| Janr | kişi[d] |
| Üzvlüyü | |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şandor Marai 1900-cü ildə Avstriya-Macarıstan imperiyasına daxil olan Kaşa şəhərində (indiki Koşitse, Slovakiya) zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Uşaqlıq və gənclik illərində alman və macar ədəbiyyatına maraq göstərmişdir. O, Budapeşt, Leypsiq, Frankfurt və Parisdə təhsil almış, jurnalist kimi fəaliyyətə başlamışdır. Yazıçılıqla yanaşı, esseləri və publisistik yazıları ilə də tanınırdı. 1920-30-cu illərdə Macarıstanda çox məşhur bir yazıçı idi. İkinci Dünya müharibəsindən sonra kommunistlərin Macarıstanda hakimiyyətə gəlməsi və senzura səbəbindən Marai ölkəni tərk etmişdir. 1948-ci ildən sonra o, əvvəlcə İtaliyada, sonra isə ABŞ-da yaşamış və ömrünün sonunadək orada qalmışdır. Onun əsərləri kommunist rejimi dövründə Macarıstanda uzun müddət qadağan olunmuşdur.[7]
Marai əsərlərində Avropa mədəniyyətinin süqutu, aristokrat dəyərlərin tənəzzülü, müasir insanın tənhalığı və daxili parçalanması kimi mövzulara toxunur. Onun üslubu dərin psixoloji təsvirlərlə, fəlsəfi düşüncələrlə və klassik Avropa estetikası ilə seçilir. Ən məşhur romanı olan "Gyertyák csonkig égnek" (Embers – "Şamlar axıra qədər yanır", 1942) əsərində dostluq, xəyanət və zamanın gücü kimi mövzular bədii və fəlsəfi səviyyədə işlənmişdir.[8]
Marai 1989-cu ildə San Dieqoda, həyat yoldaşının ölümündən bir müddət sonra intihar etmişdir. O, tənhalıq, yaşlanma və yurd həsrətindən əziyyət çəkirdi. Onun ölümü həm də XX əsrin Avropa mədəniyyətinin simvolik itkisi kimi qiymətləndirilir.[9] Şandor Marai uzun müddət Macarıstanda unudulmuş yazıçı sayılsa da, 1990-cı illərdən sonra əsərləri yenidən çap olunmağa və yüksək qiymətləndirilməyə başladı. Xüsusilə "Şamlar axıra qədər yanır" romanı bir çox dillərə tərcümə olundu və beynəlxalq aləmdə məşhurlaşdı. Bu gün onun əsərləri Macarıstan məktəblərində öyrədilir, Avropa və dünya ədəbiyyatı kontekstində klassiklər sırasında yer alır.[10]
-
Marainin heykəli
Koşitsedə -
Marainin yaşadığı ev (indiki Masiarska küçəsi, Koşitse) -
Marainin doğulduğu evin önündə yerləşdirilmiş xatirə lövhələri (macar və slovak dillərində) -
Marainin imzası
(Koşitsedəki heykəlinin detalı)
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Sándor Márai // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- ↑ 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Record #118730789 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ Fischer T. Introducing the poems of Sándor Márai. 2013.
- ↑ http://www.hunlit.hu/maraisandor,de.
- ↑ "Grosschmid János földmérő,a tengermelléki kerület sóbányáinak és kamarai javainak főfelügyelője n:Országh Borbála gy:János,Antal,Gábor,Cecília,Mária-Lujza t:Ferenc a királyi családi birtokok jószágigazgatóságának titkára | Libri Regii | Hungaricana". archives.hungaricana.hu. İstifadə tarixi: 2022-08-28.
- ↑ Leslie Konnyu: Modern Magyar literature: a literary survey and anthology of the xxth century Hungarian authors -PAGE: 95, Publisher: American Hungarian Review, 1964
- ↑ Márai, Sándor. "Egy polgár vallomásai." Akadémiai Kiadó, Budapest, 1935.
- ↑ "Sándor Márai". Random House. İstifadə tarixi: November 17, 2017.
- ↑ Billington, Michael. "Embers". Guardian Unlimited. March 2, 2006. July 18, 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 17, 2017.
- The Rebels (1930, published in English in 2007, translation by George Szirtes), Hungarian title: A zendülők. ISBN 0-375-40757-X
- Esther's Inheritance (1939, published in English in 2008), Hungarian title: Eszter hagyatéka. ISBN 1-4000-4500-2
- Casanova in Bolzano (1940, published in English in 2004), Hungarian title: Vendégjáték Bolzanóban ISBN 0-375-71296-8
- Portraits of a Marriage (1941 & 1980, published in English in 2011), Hungarian titles: Az igazi (1941) and Judit... és az utóhang (1980) ISBN 978-1-4000-9667-1
- Embers (1942, published in English in 2001), Hungarian title: A gyertyák csonkig égnek. ISBN 0-375-70742-5
- Memoir of Hungary (1971, published in English in 2001), Hungarian title: Föld, föld...! ISBN 963-9241-10-5
- The Withering World: Selected Poems by Sandor Marai (Translations by John M. Ridland and Peter V. Czipott of 163 poems, published in English in 2013) ISBN 978-1-84749-331-6
- Official Marai site at Knopf, which is releasing Marai's novels in English:
- Sándor Márai Blog – a fan blog with news, reviews, links
- Márai at Hunlit
- 70 Years Later, A New Chance To Read 'Marriage' NPR story about new translation of "Portraits of A Marriage" (with link to excerpt)
- Sándor Márai and Naples A documentary about Márai's Italian years