Şahbudaq bəy Zülqədər

Zülqədəroğulları bəyliyi Anadolunun cənubi və Suriyanın şimalında yerli türkman ağası Zeynəddin Qaraca bəy (hökmdarlığı: 1337–1353) tərəfindən Məmlük sultanlığının vassalı kimi qurulmuşdur. Qaraca bəy Elxanlılar dövlətindən ayrılaraq türk-monqol zabiti Ərətna tərəfindən idarə olunan Ərətna bəyliyinin Mərkəzi və Şərqi Anadoluda ortaya çıxdığı dövrdə Zülqədəroğulları bəyliyini qurmuşdur.^[1] Məmlük sultanı Nəsrəddin Məhəmməd 1337-ci ildə Qaraca bəyi "Türkmanların əmiri"^[2] və Maraşdan Əlbistana qədər uzanan torpaqların naibi kimi tanımışdır.^[3][4] Əlbistan 1335-ci^[5] və ya 1337-ci^[2] ildə Zülqədəroğulları bəyliyi tərəfindən ələ keçirilmişdir.^[6] Beləliklə, Əlbistan dövlətin süqutuna qədər Zülqədəroğulları bəyliyinin paytaxtı olmuşdur.^[2] Qaraca bəy vəfat edənə qədər qonşuları ilə mübarizədə və Misir hökmdarlığına qarşı üsyanlarda iştirak etmişdir.^[7]

Zülqədəroğulları ilə Məmlüklər arasında münaqişə onun oğulları Qarsəddin Xəlil bəy (hökmdarlığı: 1353–1386) və Şaban Sülü Sevdi bəyin (hökmdarlığı: 1386–1398) dövründə davam etmiş, hər ikisi Məmlük sultanı Bərkukun (hökmdarlığı: 1382–1389, 1390–1399) əmri ilə sui-qəsd nəticəsində öldürülmüşdür. Şahbudaq bəyin babası Mehmed bəyin (hakimiyyəti: 1399–1442-ci illər) və atası Süleyman bəyin (hakimiyyəti: 1442–1454-cü illər) hakimiyyətləri dövründə Zülqədəroğulları bəyliyi Osmanlı dövləti və Məmlük sultanlığı ilə dostluq münasibətləri qurmağa siyasi nikahlar vasitəsilə cəhd göstərmişdir.^[1] Süleyman bəy öz qızı Sitti-Mükrimə Xatunu paytaxt Əlbistandan Ədirnəyə Osmanlı şahzadəsi və gələcək sultan Mehmed Çələbi ilə toyu üçün müşayiət etmişdir.^[8]

Süleyman bəyin geniş hərəmi və çoxlu övladı var idi.^[9][10] O, Süleyman bəy 28 avqust 1454-cü ildə vəfat etmişdir və varis kimi çoxsaylı oğullar buraxmışdır. Bu, taxt-tac uğrunda mübarizəyə səbəb olmuşdur. ^[11][12] Onun övladlarından birinci Məlik Arslan bəy (hakimiyyəti: 1454–1465) taxta çıxmışdır. Onun hökmdar olduğu dövrdə Zülqədəroğulları bəyliyi Qaramanoğulları bəyliyinin daxilində vərəsəlik uğrunda gedən döyüşlərdə, həmçinin Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənə (hakimiyyəti: 1453–1478) qarşı mübarizədə iştirak etmişdir.^[1] Məlik Arslan bəy ilk vaxtlar Misir ilə dostluq münasibətləri saxlamışdır, lakin onun Osmanlı dövləti ilə dostluğu davam etdirmək cəhdləri Məmlük sultanı Seyfəddin Xoşqədəmin (hakimiyyəti: 1461–1467-ci illər) narazılığına səbəb olmuşdur.^[13]

Bu dövrdə Osmanlı imperiyası və Məmlük sultanlığı arasında Anadolu uğrunda mübarizə kəskinləşmişdir. Məmlük sultanı Seyfəddin Xoşqədəmin (hakimiyyəti: 1461–1467-ci illər) Məlik Arslan bəyin Osmanlılarla açıq-aşkar əlaqələrindən qəzəblənmişdir. Məlik Arslan bəyin qardaşı Şahbudaq bəy Məmlük dövlətində olan zaman kömək axtarmış və Zülqədəroğulları bəyliyinin taxtını ələ keçirmək istəmişdir. O, Məmlükləri Məlik Arslan bəyə qarşı qoymaq üçün hər hansı bəhanədən istifadə etmişdir.^[1] Nəticədə, Məmlüklər Məlik Arslan bəyin Osmanlı sultanının hakimiyyəti altına keçmək istədiyindən şübhələnməyə başlamışdır. Şahbudaq bəy sultanı Məlik Arslan bəyin qətlini sifariş etməyə təşviq etmişdir. Xoşqədəm Qahirədən şimala bir fədai göndərmişdir.^[14] Məlik Arslan bəy 1465-ci ilin oktyabrında, Əlbistanda^[1] cümə namazı zamanı məsciddə qətlə yetirilmişdir.^[15]

Şahbudaq bəy Məmlüklərdən mənşur alaraq taxtı ələ keçirmişdir.^[16] 30 noyabr 1465-ci ildə Zülqədəroğulları bəyliyinin elçisi Qahirəyə gəlmiş, Şahbudaq bəyin taxta çıxdığını təsdiqləmişdir. Xoşqədəm buna görə yeni hökmdara fəxri xələt göndərmişdir.^[15] Şahbudaq bəy dərhal təbəələrinin müxalifəti ilə üzləşmişdir. Onlar onu parrisiddə ittiham etmiş, Osmanlı sultanı II Mehmeddən (hakimiyyəti: 1444–1446, 1451–1481-ci illər) Şahbudaq bəyin rəqibi və onun himayəsindəki qardaşı Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin (hakimiyyəti: 1466–1472-ci illər) Əlbistanda taxta çıxarmağı xahiş etmişdilər. Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy əvvəllər II Mehmedin səfərlərində iştirak etmiş və Frakiyada yerləşən Çirmənin sancaqbəyi təyin edilmişdi.^[16] 4 dekabrda II Mehmed Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin atası Süleyman bəyə məxsus olan Bozox və Artuqabadın valisi təyin etmiş, ona fərman ilə Zülqədər və bozox türkmanları üzərində səlahiyyət vermişdir.^[17] Bu türkmanlar Şahbudaq bəyin hakimiyyətindən narazı qaldıqlrından və ya başqa səbəblərlə Bozox və Tokat ətrafında dağılmışdılar. Osmanlı dövlətinin dəstəyi ilə Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy qardaşına qarşı yürüş təşkil etmişdir. Şahbudaq bəy ona qarşı hər hansı bir hücumun həm də Məmlüklərə qarşı olacağını elan etmişdir.^[18] Odur ki, 1466-cı ilin yanvar–fevral aylarında Şahbudaq bəy Qahirədən kömək istəmişdir.^[19] Xoşqədəm bunun cavabında Hələbin valisi Bərdi bəyi Şahbudaq bəyə kömək üçün göndərmişdir. Məmlük qüvvələri müdaxilə etməzdən əvvəl Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy qardaşını Zamantı qalası yaxınlığında məğlub etmişdir və Bərdi bəy 1466-cı ilin aprelində geri dönməli olmuşdur.^[20][21] Beləliklə, Osmanlı ordusunun köməyi ilə Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy Şahbudaq bəyi taxtdan qovmuş və hakimiyyəti ələ keçirmişdir.^[17][10]

Xoşqədəm Suriya valilərinə Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin vəzifəsindən uzaqlaşdırılmasını və onun yerinə yenidən Şahbudaq bəyin gətirilməsini əmr etmişdir. Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy vəziyyətini Konstantinopola bildirmiş və Məmlük ordusunu Çuxurova vadisində qarşılamağa qərar vermişdir. Osmanlı sədrəzəmi Vəli Mahmud Paşa Zülqədəroğulları bəyliyinin Məmlüklər ilə üz-üzə gəlməyin uyğun olmadığını, ilk növbədə "onlarla güzəştə gedilməli" olduğunu, lakin "zərurət qarşısında hərəkətə keçməyin" münasib olduğunu bildirmişdir. Vəli Mahmud paşa qeyd etmişdir ki, Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy müdaxilə zərurəti barədə sultan II Mehmedə ayrıca məlumat verməlidir. Şahbudaq bəy 1467-ci ilin sentyabrında Dəməşqin valisi Bərdi bəyin komandanlığı altında Zülqədəroğulları bəyliyinin ərazisinə yürüş edən ordunun üzvü olmuşdur. Xoşqədəmə sadiq olan türkman tayfa başçılarından biri olan Əsləməzoğlu Məmlük ordusu gəlməmişdən əvvəl Zülqədəroğulları bəyliyinə məxsus qüvvələrə hücum etmiş, lakin məğlub olaraq Sultanzadə Pir Əhməd bəyin yanına qaçmışdır. 4 oktyabr 1467-ci ildə Göysün yaxınlığında yerləşən Durnadağda Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy gözlənilməz bir hücum təşkil etmiş və Bərdi bəyi əsir almışdır. Döyüşdə 18 Məmlük sərkərdəsi öldürülmüşdür, lakin Şahbudaq bəy döyüş meydanından qaçmağı bacarmışdır.^[22] Bərdi bəy də qaçmağa nail olmuşdur, lakin bir ay sonra ordunun məğlubiyyətində günahkar bilinərək Qahirədə həbs edilmişdir.^[23][24]

Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy ardınca Darəndəni ələ keçirmiş, bu zaman o, Məmlük hakimiyyətinə qarşı olan yerli sakinlərin köməyindən istifadə etmiş və şəhərin naibi İbn Bələbanı əsir almışdır.^[25][26][27] Xətib Cövhəri yazmışdır ki, 1468-ci ilin dekabrında Darəndə uğur əldə etdikdən sonra Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy yeni Məmlük sultanı Qayıtbay (hakimiyyəti: 1468–1496-cı illər) ilə sülh bağlamaq məqsədilə Qahirəyə elçi göndərmişdir, lakin Qayıtbay elçini qəbul etməmişdir, çünki o, artıq səfərə hazırlığı tamamlamışdı. Özbəyin komandanlığı ilə ordu Qahirədən yola çıxmış və 1469-cu ilin fevralında Suriya naiblərinin qüvvələri Hələbdə ona qoşulmuşdur. Əmir Özbəyə Zülqədəroğulları bəyliyinin taxt-tacına iddiaçı olan Şahbudaq bəy yoldaşlıq etmişdir.^[25][28] Zülqədəroğulları bəyliyinin qüvvələri 1469-cu ilin aprelində Maraşın cənub-qərbində, Ceyhan çayının sol sahilində Məmlüklərlə qarşılaşmışdır. Zülqədəroğulları bəyliyinin ordusu məğlub olmuş, Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin qardaşı Moğolbay döyüşdə öldürülmüşdür.^[25] Özbək onun və Zülqədəroğulları bəyliyinin ordusuna rəhbərlik edən daha iki digər sərdarın kəlləsini Qahirəyə göndərmiş, onlar şəhər qapılarında nümayiş etdirilmişdir.^[29]

Moğolbayın məğlubiyyətindən sonra Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy dağlı yollar vasitəsilə Qarsa qaçmış, qüvvələrini şəhərə gedən yollara yerləşdirilmişdir. Onun ordusundakı türkmanlar bölgəni yaxşı bilirdilər. Onlar keçidləri qoruyur və Məmlük ordusuna basqın etməyə hazırlaşırdılar. 1469-cu ilin iyununda onlar Misirə gedən Məmlük ordusuna hücum etmiş, hücum edilənlər arasında böyük itkilərə səbəb olmuşdur. Məmlük sərkərdəsi Əmir Özbək qaçmağa müvəffəq olanlarla Hələbə qayıtmışdır.^[30][31] Hadisələrin müasiri olan ərəb tarixçisi Əbdülbəsit Malati bildirmişdir ki, hakimiyyət məğlubiyyət xəbərini əhalidən gizlətməyə çalışırdı, lakin hamı bunu öyrənmişdi və əhali arasında qorxu hissi yaranmışdır. O, həmin dövrü "həqiqətən dəhşətli vaxtlar" adlandırmışdır. İbn İlyas yazmışdır ki, ölənlərin sayının çoxluğu səbəbindən hamısını qeyd edə bilməmişdir. Onun sözlərinə görə, "bunun kimi məğlubiyyət heç vaxt eşidilməmişdi", xalq qorxuya düşmüş, hətta əsgərlər belə "Teymurləngin dövründəki kimi qəlblərində qorxu hiss etmişdilər".^[31]

Zülqədəroğulları bəyliyinin Fərat regionundakı fəaliyyəti məmlükləri narahat edirdi. Uzun Həsən Məmlük dövlətinə qarşı açıq düşmənçilik nümayiş etdirirdi və Ağqoyunluların Zülqədəroğulları bəyliyi ilə ittifaqa girməsi Hələbə hücumu təhlükəsi yaradırdı. 1471-ci ilin fevralında Qahirədən başqa bir ordu yola çıxmışdır. Onun rəhbəri Əmir Yeşbəy ibn Mehdi Suriyada istənilən məmuru təyin etmək və vəzifədən azad etmək kimi böyük səlahiyyətlərə malik olmuşdur. Ordu Şahbudaq bəyi də öz sıralarında cəmləşdirmiş və 1471-ci ilin mayında Hələbə çatan zaman müxtəlif köməkçi türkman qüvvələrini öz sərəncamına qatmışdır. Bundan başqa, Məmlük qüvvələri Hələbdə cəmləşən zaman Pəhləvan tayfasının başçısı Sərim İbrahim Malatya ilə Besni hərəkət edən Məmlük karvanına basqın etmiş, onun bütün yükünü ələ keçirmişdir. Bu hücum xəbərini alan Malatya valisi Qorxmaz Sərim İbrahimi ələ keçirmək qərarına gəlmişdir. Ərəb tarixçisi və qazəsgəri İbn Yeca yazmışdır ki, sonrakı döyüşdə Qorxmazın atına ox dəymiş və o, yıxılmışdır, Sərim İbrahim isə onu ələ keçirmiş və Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin sarayına aparmışdır. İbn Yeca da iddia etmişdir ki, sonuncu Qorkmazı zindana bağlayaraq onu ölümə buraxmışdır. İbn İyas iddia etmişdir ki, Qorxmaz əvvəlcə kilidlənmiş, sonra ağaca bağlanmışdır və ona oxlar atılaraq edam edilmişdir.^[32][33]

Bu ərəfədə Yeşbəy Antepə yürüş təşkil etmək üçün son hazırlıqlarını görmüşdü. Onun ordusu 1471-ci ilin iyununda şəhərə yaxınlaşan zaman sakinlər Məmlük hakimiyyətinə tabe olmaq üçün bir heyət göndərmişdilər, lakin şəhərin komendantı Canıbəy Antepi Məmlük ordusuna verməkdən imtina etmişdir. Canıbəy 9 gün şəhəri müdafiə etmiş, Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin köməyini gözləmişdir. Artıq katapult bombardımanı başlayanda Canıbəy şəhəri təslim etmiş, özünün və ətrafının həyatını xilas etmək üçün razılıq əldə etmişdir. Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy şəhərin müdafiəsi üçün gəlmişdi, lakin o, beş gün gecikmişdi və artıq şəhər Məmlük nəzarətində idi. O, Antep yaxınlığındakı Sof dağının ətəyində düşərgə qurmuş və Məmlük ordusuna hücum etmək qərarına gəlmişdir, lakin Yeşbəy şəhər qarnizonunun komandiri Aynal Aşkara Zülqədəroğulları bəyliyinə məxsus qüvvələrin hərəkətlərini izləməyi tapşırmışdır. Əsirləri ələ keçirib sorğu-sual edən Aynal Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin qoşunlarının yerini tezliklə aşkar etmişdir. Əlavə olaraq, ona bölgəni yaxşı tanıyan kürdlər də kömək edirdi. Məmlüklərin qəfil hücumuna məruz qalan Zülqədəroğulları bəyliyinə məxsus ordu Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin qardaşı İlyas da daxil olmaqla 28 zadəgan türkmanı döyüş meydanında qoyub geri çəkilmək məcburiyyətində qalmışdır.^[34][35]

Yeşbəyin son səfərində Məmlük sultanlığının Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyə itirdiyi torpaqların çoxunu geri alınmışdır. Osmanlı dövlətindən gələn dəstəyin azaldığını müşahidə edən Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy Anadoluda Zamantı qalasında təcrid olunmuşdur. Yeşbəy 22 may 1472-ci ildə Zamantı qalasına yaxınlaşmış və Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin təslim olma şərtlərinə əsaslanan uğursuz danışıqlardan sonra qalaya hücum etmişdir. Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy ələ keçirilmiş və zəncirlənmişdir.^[36]

Şahbudaq bəy taxta çıxan zaman Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy və digər rəqib qardaşları edam üçün Qahirəyə aparılırdı. Şahbudaq bəyin bir çox qardaşı taxt yarışından kənarlaşdırılmışdı, lakin başqa bir təhlükə Şahbudaq bəyin vəfat etmiş qardaşı Məlik Arslan bəyin oğlu Qılınc Arslan bəydən gəlmişdir. Qılınc Arslan Təbrizdə məskunlaşmış və Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənin xidmətinə girmişdi. O, Uzun Həsənin səfərlərində, o cümlədən 1469-cu ildə Əbu Səid Mirzəyə qarşı müharibədə və Əxlatın mühasirəsində sərkərdə kimi fərqlənmişdir. Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin 1472-ci ildə edan edilməsindən qısa müddət sonra Uzun Həsən Qaramanoğulları bəyliyində Sultanzadə Pir Əhməd bəy və Qasım bəyi yerləşdirmiş, Venesiya Respublikası vasitəsilə silah ticarətini asanlaşdırmağa çalışmışdır. Bektaşoğlu Ömər bəy və Qılınc Arslan bəyin komandanlığı ilə onun ordusu Osmanlı və ya Zülqədəroğulları bəyliyinin ərazilərindən keçən ön qüvvələrin bir hissəsi olmuşdur. Ağqoyunlu qüvvələri beləliklə Osmanlı torpaqlarına daxil olaraq Tokatı talan etmiş, Qaramanoğulları bəyliyinin torpaqlarına çatmış, Uzun Həsən isə şərqdən hücum edərək Kahta və Gərgəri ələ keçirmiş, Şahbudaq bəydən ona tabe olmasını tələb etmişdir. Şahbudaq bəyin Məmlüklərə köməyi çağırışına cavab olaraq Yeşbəyin rəhbərlik etdiyi Misir ordusu Malatyaya nəzarəti ələ keçirmiş Ağqoyunlu qüvvələrini Fərat çayının qarşı tərəfinə qovmuşdur. Növbəti il Osmanlıların Otluqbeli döyüşündə Ağqoyunlulara qarşı qələbəsi şərqdən gələn təhdidləri, eləcə də Qılınc Arslan bəyin taxtı ələ keçirmək istəyini aradan qaldırmışdır. Hakimiyyətini təmin edən Şahbudaq bəy Qayıtbaya sədaqətini təkrar vurğulamağa davam etmişdir. Məsələn, o, 1478-ci ilin payızında Suriyada öz oğulları və Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyin bir oğlu ilə səyahət edən zaman Hələbdə Qayıtbaya dəbdəbəli hədiyyələr bəxş etmişdir.^[37]

Şahbudaq bəy daha sonra qardaşı Əlaüddövlə Bozqurd bəyə min nəfərlik süvari köməyi göndərmişdir. Onun arvadı və oğlu Əlaüddövlə Bozqurd bəyin Sivas ərazisində həyata keçirdiyi basqına cavab olaraq sancaqbəyi Mihaloğlu Əli bəy tərəfindən əsir alınmışdı. Şahbudaq bəyin qüvvələri ilə Əlaüddövlə Bozqurd bəy Çiğnem çayının yaxınlığında Əli bəyə hücum etmiş, onu yaxınlıqdakı qalaya qaçmağa məcbur etmişdir. Osmanlı məmuru ilə düşmənçiliyinin nəticələrindən çəkinən Əlaüddövlə Bozqurd bəy Konstantinopola getmiş və II Mehmedə müraciət etmişdir. II Mehmed Zülqədəroğulları bəyliyi üzərində Osmanlı təsirini bərpa etmək istəyirdi və buna görə də Əlaüddövlə Bozqurd bəyi Çirmənin sancaqbəyi təyin etmişdir. II Mehmed Qayıtbayın əvvəllər Məlikmüzəffər Şahsuvar bəyə qarşı kömək müqabilində öz səltənətini Osmanlılara buraxma vədinə soyuq cavab verdiyini görən zaman Əlaüddövlə Bozqurd bəyi taxta çıxarmağa çalışmışdır. Məmlüklər 1480-ci ilin noyabrında Ağqoyunlu hökmdarı Yaqubun (hakimiyyəti: 1478–1490-cı illər) Ruhada qələbəsindən sonra zəif vəziyyətdə qalmışdılar.^[38] Bu münaqişədə Yeşbəy edam edilmişdi.^[39] II Mehmed Əlaüddövlə Bozqurd bəyə Kırşəhər sancağını vermişdir. Əlaüddövlə Bozqurd bəy köməkçi Osmanlı qüvvələri ilə Şahbudaq bəy qarşı yürüş etmişdir. O, öz sərəncamında olan bəzi türkmanlarən tərəf dəyişməsi səbəbindən məğlub olmuşdur. II Bəyazidin (hakimiyyəti: 1481–1512-ci illər) qapıcıbaşısının rəhbərlik etdiyi Osmanlı qüvvələri Sisə qaçmış, burada şəhərin Məmlük valisi Saqqalsızoğlu Yusif tərəfindən öldürülmüş və onların kəllələrə Qahirəyə göndərilmişdir. Qayıtbay burada cirit oyunu təşkil etmişdir.^[40] II Mehmed Əlaüddövlə Bozqurd bəyə daha böyük ordu vermişdir və bu ordu nəhayət Şahbudaq bəyi Çiğnem çayı yaxınlığında məğlub etmişdir, lakin müasir tarixçilər qardaşlar arasındakı qarşılaşmanın tarixini açıqlamamışdır.^[41] 1480-ci ilin martında Şahbudaq bəy Hələbin valisindən Məmlük ərazisinə qəbul edilməsini xahiş etmişdir. İbn Tulun Şahbudaq bəyin 14 fevral 1481-ci ildə Dəməşqə gəlişini qeyd etmişdir. O, bu tarixdən əvvəl taxtı itirmişdi.^[42] Dəməşqin valisi Özbək Ruhanın süqutuna qarşı mübarizə apardığına görə vəzifələndirildiyi zaman Şahbudaq bəyin hakimiyyətini bərpa etmək üçün ona kömək etməmiş və onu Dəməşq qalasında həbs etmişdir. Dövrün salnaməçisi Seyrəfi Qayıtbayın Şahbudaq bəyin həbs edilməsindən məmnun olduğunu təsvir etmişdir, çünki Şahbudaq bəy Məmlük səltənətini qoruya bilmirdi.^[39]

1485-ci ildə Dəməşqin valisi Qaçmaz sultan Qayıtbayın icazəsi olmadan Şahbudaq bəyi həbsdən azad etmiş, ona atlar, pul və fəxri xələt vermiş, həmçinin onu Dəməşq ordusuna yerləşdirmişdir. Dövrün tarixçisi İbn Tulun tərəfindən təfərrüatlı şəkildə qeyd edilməmişdir, lakin tarixçilər ehtimal edirlər ki, Qaçmaz Şahbudaq bəyi Məmlüklər ilə münasibətləri pisləşən Əlaüddövlə Bozqurd bəyi devirmək üçün istifadə etmək niyyətində olmuşdur, lakin Qaçmaz tezliklə fikrini dəyişmiş və Şahbudaq bəyi yenidən həbsxanaya salmışdır.^[43] 26 sentyabr 1487-ci ildə Şahbudaq bəy həyat yoldaşı və ona tez-tez baş çəkən kölələrin köməyi ilə həbsxanadan qaçmışdır. O, müttəfiq türkman tayfa başçılarının köməyi ilə Tavr dağlarını keçmiş, Osmanlı torpaqlarına doğru Baqras dağlarına yola düşmüşdür. Osmanlı hökmdarı II Bəyazid onu qəbul etmiş və Vize sancaqbəyi təyin etmiş, Əlaüddövlə Bozqurd bəyə Osmanlıların onu devirə biləcəyi barədə xəbərdarlıq etmişdir.^[44] Əlaüddövlə Bozqurd bəyin Osmanlılara qarşı üsyan qaldırması II Bəyazidi bu region barədə tədbir görməyə vadar etmişdir. O, Şahbudaq bəyi Zülqədəroğulları bəyliyinin qanuni hökmdarı elan etmiş, ona mənşur vermiş, Kiçik Rumun (Amasya və Sivas) və Kayserinin sancaqbəyi olan Xızıroğlu Mehmed Paşa və Mihaloğlu İsgəndər bəyin köməyini təmin etmişdir. Şahbudaq bəy əvvəlcə Kırşəhərə gəlmiş və burada şəhərin qarnizon rəhbəri, Əlaüddövlə Bozqurd bəyin oğlu Şahruxu ələ keçirmişdir. Şahbudaq bəy 1484-cü ildə oğlu Fəyyaza edilən rəftara görə Şahruxu kor etmişdir. Şahbudaq bəyin qüvvələri əsasən müttəfiq türkmanlardan yox, Osmanlılardan ibarət olmuşdur. O, Zülqədəroğulları bəyliyinin ərazilərinin bir hissəsini işğal etməyə müvəffəq olmuş, bu da qardaşından güclü etiraza səbəb olmuşdur. Qayıtbay 1489-cu ilin martında bu münaqişədən xəbər tutmuşdur.^[45] Mayda Məmlük qüvvələri Əlaüddövlə Bozqurd bəyin Şahbudaq bəyə qarşı müqavimətinə kömək etmək üçün Qahirədən yola çıxmış və bu, Şahbudaq bəyin nəticədə devrilməsini asanlaşdırmışdır.^[45] Şahbudaq bəy oğlu Fəyyazı özü ilə apararaq Suriyaya, daha sonra Qahirəyə qaçmış və Qayıtbaydan bağışlanma diləmişdir. Qayıtbay 1489-cu ilin noyabrında onu Yuxarı Misirə sürgün etmişdir.^[46] Şahbudaq bəy 1500-cü ildə vəfat etmişdir.^[47]

Şahbudaq bəyin oğulları arasında Şahqubad Fəyyaz və Zeynəddin Məlik Arslan var idi. Sonuncu Məmlüklər tərəfindən Hüms naibi təyin edilmiş və 1516-cı ildə edam olunmuşdur.^[47]

• Venzke, Margaret L. Dulkadir // Encyclopaedia of Islam (III). 2017. doi:10.1163/1573-3912_ei3_COM_27743. ISSN 1873-9830.
• Yinanç, Refet. Dulkadir Beyliği [Dulkadir Principality] (türk). Ankara: Turkish Historical Society Press. 1989. ISBN 9751601711. OCLC 21676736.
• Har-El, Shai. Struggle for Domination in the Middle East: The Ottoman-Mamluk War, 1485-91. E.J. Brill. 1995. ISBN 9004101802. İstifadə tarixi: 19 March 2023.
• Oberling, Pierre. Ḏu'l-Qadr // Yarshater, Ehsan (redaktor). Encyclopædia Iranica, Volume VII/6: Drugs–Ebn al-Aṯir. London and New York: Routledge & Kegan Paul. 1995. 573–574. ISBN 978-1-56859-024-0.
• Sinclair, Thomas Alan. Eastern Turkey An Architectural and Archaeological Survey. II. Pindar Press. 1987.
• Öztuna, Yılmaz. Devletler ve hanedanlar: Türkiye (1074-1990) (türk). Ministry of Culture. 2005. ISBN 9751704693. OCLC 949531568.
• Singer, Amy. "Enter, Riding on an Elephant: How to Approach Early Ottoman Edirne". Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association. Indiana University Press. 3 (1). May 2016: 89–109. doi:10.2979/jottturstuass.3.1.06. ISSN 2376-0702.
• Alıç, Samet. "Memlûkler Tarafından Katledilen Dulkadir Emirleri" [The Dulkadir's Emirs Killed by the Mamluks]. The Journal of Selcuk University Social Sciences Institute (türk) (43). 2020: 83–94. İstifadə tarixi: 19 March 2023.
• Stavrides T. The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelović (1453—1474). Leiden: BRILL. 2001. ISBN 90-04-12106-4.
• Johannes Heinrich Mordtmann-V. L. Ménage. Ḏh̲u 'l-Ḳadr // Encyclopaedia of Islam, Second Edition. II. Leiden: E.J. Brill. edited by B. Lewis; J. Schacht & Ch. Pellat. Assisted by J. Burton-Page, C. Dumont and V. L. Ménage. 1991. 239–240.
• Şeker Mehmet. Memlûk Kumandanı Emîr Yeşbek ile Dulkadir Bey'i Şehsuvar Arasındaki Mücadele ve Şehsuvar'ın İdamı (PDF) // Journal Of History School (Tarih Okulu Dergisi (TOD) ) . 11 (türk) (XXXV). 2018. doi:10.14225/joh1369. ISSN 1308-5298.
• Solak K. İbn Tagriberdi'nin "En-Nucûm Ez-Zâhire" Adlı Eserinde Geçen Dulkadiroğulları Beyliği İle İlgili Kayıtlar II // Tarih İncelemeleri Dergisi . 27 (türk) (2). Bornova/İzmir: Ege Üniversitesi. 2012. 577—605. ISSN 2687-2072.
• Ayaz F. Yahya. Memlük Tarihçilerine Göre Dulkadiroğlu Şahsuvar Bey İsyanı // TTK Belleten . LXXVII (türk) (279). An.: Türk Tarih Kurumu. — 2013. avqust. — 403—443. ISSN 2791-6472.