İspan ədəbiyyatı (isp. Literatura española) – İspaniya və İspan dilində yazılmış zəngin və çoxşaxəli bir ədəbiyyatdır. Bu ədəbiyyatın tarixi qədim dövrlərdən müasir dövrə qədər geniş bir dövrü əhatə edir. Həm yerli ənənələr, həm də ərəb, yəhudi və digər mədəni təsirlər İspan ədəbiyyatının inkişafında mühüm rol oynamışdır.
- 1. Orta əsrlər (10–15-ci əsrlər)
• “El Cantar de Mio Cid”: Bu epik poema İspan ədəbiyyatının ən qədim nümunələrindən biridir. XII əsrdə yazılmışdır və milli qəhrəman Rodriqo Dias de Vivardan (Rodrigo Díaz de Vivar/El Cid) bəhs edir.
• Ərəb və yəhudi təsiri ilə yazılmış əsərlər, xüsusilə Andalus bölgəsində inkişaf edən mədəniyyətin nəticəsidir.
- 2. Renessans və Qızıl Dövr (16–17-ci əsrlər)
• Migel de Servantes (Miguel de Cervantes) – “Don Kixot”: Dünya ədəbiyyatının ilk romanlarından biri hesab olunur və Qızıl Dövrün ən əhəmiyyətli əsəridir.
• Lope de Veqa (Lope de Vega): Təxminən 1500 pyes yazmış bu dramaturq İspan teatrının ustadlarından biridir.
• Luis de Qonqora (Luis de Góngora) və Fransisko de Kevedo (Francisco de Quevedo): Şeir sahəsində barokko üslubunun öncülləri sayılır.
- 3. Romantizm və Realizm (19-cu əsr)
• Romantizm dövründə Qustavo Adolfo Bekker (Gustavo Adolfo Bécquer) kimi şairlər diqqət çəkir. Onun “Rimas” adlı şeir toplusu bu dövrün əsas nümunələrindəndir.
• Realizm cərəyanında isə Benito Peres Qaldos (Benito Pérez Galdós) və Emiliya Pardo Basan (Emilia Pardo Bazán) kimi yazıçılar ön plandadır.
- 4. 20-ci əsr və 98-ci nəsil
• Federiko Qarsiya Lorka (Federico García Lorca): Şeir və teatrda müasir İspan ədəbiyyatının simvoludur. Onun “Bernarda Albanın evi” (La casa de Bernarda Alba) əsəri məşhurdur.
• 98 Nəsli (Generación del 98): Migel de Unamuno (Miguel de Unamuno), Antonio Maçado (Machado) və Pio Baroxa (Pío Baroja) kimi yazıçılar bu nəsilə daxildir. Onlar İspaniyanın milli və mənəvi dəyərlərini sorğulayan əsərlər yazıblar.
- 5. Müasir İspan ədəbiyyatı
• Carlos Ruiz Zafón: Onun “Külək kölgəsi” (La Sombra del Viento) romanı müasir İspan ədəbiyyatının beynəlxalq səviyyədə tanınan əsərlərindən biridir.
• Javier Marías və Arturo Pérez-Reverte kimi yazıçılar da müasir dövrdə böyük nüfuz qazanıblar.
İspan ədəbiyyatı, dərin fəlsəfi düşüncələri, güclü emosional təsiri və zəngin dil gözəlliyi ilə seçilir.