Don İshak ben Yehuda Abrabanel (ivr. דון יצחק בן יהודה אַבְּרַבַנְאֵל; 1437[1], Lissabon – 23 sentyabr 1508[1], Venesiya) — Portuqaliya yəhudilərindən olan alim, Tanax şərhçisi, dövlət xadimi.
| İshak Abrabanel | |
|---|---|
| ivr. רבי יצחק בן יהודה אברבנאל | |
 | |
| Doğum tarixi | 1437[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 23 sentyabr 1508[1] |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İshak Abrabanel sarayında mühüm vəzifə tutduğu Portuqaliya kralı V Afonso ilə yaxın idi. Afonsonun ölümü və II Juanın taxta çıxması ilə Abrabanel 1482-ci ildə Kastiliyaya qaçmışdır, burada 1484-cü ildə II Ferdinandın yanında Maliyyə Naziri olmuşdur. O, 1492-ci ildə yəhudilərin İspaniyadan qovulması haqqında fərmandan sonra bu vəzifəsini itirmişdir. Abrabanel öz dindaşlarını müdafiə edirdi, lakin onun səyləri baş inkvizitor Tomas Torkemada tərəfindən alovlanan katolik monarxların dini fanatizmi ilə nəticə verməmişdi. İspaniya hökmdarı Abrabanel üçün istisna etmək istəmiş, lakin Abrabanel dindaşlarının taleyini bölüşməyi seçmişdi.
Abrabanel İspaniyadan Neapola getmişdir. 1495-ci ildə VIII Karlın rəhbərliyi altında fransızlar Neopolu tutmuşdur, bundan sonra Abrabanel kral II Alfonso ilə birlikdə Messinaya qaçmışdır. Elə həmin il Alfonsun ölümündən sonra Abrabanel Kerkira adasında, 1496-cı ildə isə Apuliya regionundakı kiçik Monopoli şəhərində məskunlaşmışdır. O, burada özünü çoxlu yazılarının işlənməsinə həsr etmişdir.
Abrabanel 1503-cü ildə Venesiya hökuməti tərəfindən Venesiya ilə Portuqaliya arasında yaranan mübahisəni həll etmək üçün Venesiya şəhərinə çağırılmışdır. O, 1508- ci ildə Venesiyada vəfat etmişdir.
Leonid Pasternakın Təl-Əvivdəki Bialik Ev Muzeyinin arxivində saxlanılan şair Xaim Nahman Bialikə yazdığı məktuba görə, Pasternak ailəsi öz nəsillərini Don İshak Abrabaneldən götürmüşdür.[2][3]
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ "Л.С. Флейшман. «К публикации письма Л.О. Пастернака к Бялику», SlavicaHierosolymitana, Vol. I (1977), с. 311-316" (PDF). 2016-11-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2016-11-12.
- ↑ "Копельман, Зоя. «Письма Л. О. Пастернака X. Н. Бялику». STANFORD SLAVIC STUDIES. Vol. 20 (1999)". 2017-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-12.
- Пачкалов А.В. Финансовые династии: архитекторы глобализма. — М.: Концептуал, 2019. — 320 с. — ISBN 978-5-907172-32-6
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Абрабанель, Исаак бен-Иуда // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона. — СПб., 1908—1913.
- Абраванель Ицхак бен Иехуда — статья из Электронной еврейской энциклопедии
- Абрабанель Ицхак Бен-Иехуда
- переводы различных отрывков из книг дона Ицхака Абрабанеля
- избранные комментарии Абрабанеля на недельные главы Торы