İlqar Niftəliyev

1972-ci il mayın 26-da Bakı şəhərində anadan olmuşdur. O, 1996–2002-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinin bakalavr və magistr pillələrini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 2002-ci ildən AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunda işləyir. O, 2003–2006-cı illərdə AMEA A. A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun aspiranturasında təhsil almışdır.

O, 2007-ci ildə "Azərbaycan SSR-ə qarşı ermənilərin ekspansiya planlarının həyata keçirilməsi (XX əsrin 20-ci illərinin birinci yarısı)" adlı dissertasiya işi müdafiə etmiş və 2009-cu ildə tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür.^[1] 2022-ci ildə "Azərbaycan SSR-də milli məsələ və kadr siyasəti (XX əsrin 20–30-cu illəri)" adlı dissertasiya işi müdafiə etmiş və 2023-cü ildə tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür.

2017–2023-cü illərdə AMEA A. A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun "Azərbaycanın Sovet dövrü tarixi"şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləmişdir. O, AMEA Tarix və Etnologiya İnstitutunun Elmi Şurasının üzvü və institutun nəzdində fəaliyyət göstərən ED 1.30 Dissertasiya Şurasının Elmi katibidir. 2005-ci ildən 2017-ci ilədək Tarix İnstitutunun Gənc Alimlər və Mütəxəssislər Şurasının sədri olmuşdur.2017-ci ildə dosent elmi adına layiq görülmüşdür. 2023–2024-cü illərdə İlqar Niftəliyev AMEA A. A. Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunun İcraçı direktoru vəzifəsində çalışmışdır.^[2] Hazırda həmin institutunda elmi işlər üzrə direktor müavinidir.

Onun elmi axtarışlarının əsas istiqamətini Azərbaycanın müasir dövr tarixinin müxtəlif məsələlərinin araşdırılması təşkil edir. O, 5 monoqrafiyanın və 200 qədər elmi və elmi-publisistik məqalənin müəllifidir. O, 2010–2024-cü illərdə Fransa, Polşa, Bolqarıstan, Rusiya, Türkiyə, Ukrayna, Belarus, Gürcüstan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Qazaxıstan kimi ölkələrdə keçirilmiş beynəlxalq elmi konfranslarda iştirak etmişdir.

Evlidir və iki övladı var.

1. Азербайджанская ССР в экспансионистских планах армян (20-е годы ХХ века). Баку: Тахсил, 2010, 292 с.
2. Геноцид азербайджанцев в Иреванской губернии (1918–1920). Баку: 2014, Турхан, 188 с.
3. Кадровая политика в Азербайджанской ССР в 1920–1930-е гг.: цели, основные направления и формы осуществления /-Баку: Elm və təhsil,- 2018.- 480 с.
4. Роль Гейдара Алиева в обеспечении территориальной целостности Азербайджана (1960–1991). Баку:BİROL GRUOP 2023,- 442 с.
5. Узеир Гаджибеков: музыкальный гений на фоне сталинской эпохи. Баку. Оджаг, 2025, 240 с. (Соавтор К. К. Шукюров)

1. История Азербайджана в архивных документах (1917–1920). На основе материалов Российского Государственного архива Социально-политической истории. Гл.редактор Я. М. Махмудов, составитель И. В. Нифталиев. Баку, 2010.
2. Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il mart soyqırımı. Xatirələr. Sənədlər toplusu. 3-cilddə, c.2. Baş redaktor Y. M. Mahmudov, tərtibçi İ. V. Niftəliyev. Bakı, 2010.
3. Azərbaycan xalqına qarşı 1918–1920-ci illər soyqırımı. İrəvan quberniyasında soyqırımı. 3 cilddə, cild 2, kitab 2. Baş redaktor Y. M. Mahmudov, tərtibçi İ. V. Niftəliyev. Bakı. 2011.
4. Azərbaycan xalqına qarşı 1918–1920-ci illər soyqırımı. Gəncə quberniyasında soyqırımı. 3 cilddə, cild 2, kitab 1. Baş redaktor Y. M. Mahmudov, tərtibçi İ. V. Niftəliyev. Bakı. 2011.
5. История Азербайджана в архивных документах (апрель-декабрь 1920 года). На основе материалов Российского Государственного архива Социально-политической истории. Гл.редактор Я. М. Махмудов, составитель И. В. Нифталиев. Баку, 2012.
6. Azərbaycan Respublikasının tarixi (1991–2016): Tarixi-xronolojı araşdırma /Baş redaktor. Y. Mahmudov, tərtibçi İ. Niftəliyev. – Bakı: 2016.- 244 s.
7. История азербайджано-вьетнамских отношений. (Документы и материалы). Баку, отдел "Издательство", 2024, — 380 c. (tərtibçilər heyətinin üzvü)

1. Erməni separatçılığna qarşı mübarizə -s.50–60 ; Heydər Əliyevin Azərbaycan SSR-də rəhbərliyi dövründə Ermənistanın ərazi iddialarına və erməni separatçılığına qarşı mübarizəsi (1969–1982),- s.94–113.(A. Ə. Məmmədov həmmüəllif) // Heydər Əliyev. İki cilddə. 1cild. Bakı: 2013.- 500 s.
2. Анастас Микоян –участник геноцида азербайджанцев и главный фальсификатор истории Бакинской коммуны.- с.76–92.; Геноцид азербайджанцев 1918 года в воспоминаниях большевиков — с.244–258; Прокофий Джапаридзе-один из главных организаторов геноцида азербайджанцев, или правда о "горячем сердце Бакинской коммуны- с.61–75. //Геноцид азербайджанского народа 1918 года: организаторы и палачи".- Баку:2013
3. 1918–1920-ci illərdə İrəvan quberniyasında azərbaycanlıların soyqırım-s.125–136 // Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il soyqırımları. — Bakı: Azərbaycan Tarix iləri İctimai Birliyi, 2016.- 408 s.
4. İqtisadi islahatların davam etdirilməsi — s.48–57; Tikinti və infrastrukturun genişlənməsi- s.81–87; Kənd təsərrüfatında dinamik dəyişiklər — s.88–95; Səhiyyənin inkişafı- s.220–225.// Azərbaycan Respublikasının tarixi (1991–2016): 2 cildlik, 2 cild. – Bakı: 2016.
5. Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları və təcavüzün yeni mərhələsi,-s.15–33; Zəfər paradı: tarixi, siyasi və mənəvi aspektlər,-325–338// Vətən müharibəsi tarixi. Şəxsiyyət faktoru (27 sentyabr −10 noyabr 2020-ci il). Bakı, Şərq-Qərb. 2021, 444 s.
6. Qacarlar sülaləsi və onların Gəncə xanlığını idarəetməsi tarixindən- s.155–185 // Gəncə hökmüdarı Cavad xan və Ziyadoğlu-Qacar nəsl Gəncə, 2020, 255 s.
7. Yenidənqurma xəttinin iflası. Anti-milli siyasətin güclənməsi –s.53–60;Azərbaycanda hakimiyyət dəyişikliyi – s. 91–125; Xalq hərəkatının güclənməsi. Azərbaycan Xalq Cəhbəsinin yaradılması-125–146; Respublikanın siyasi hakimiyyətində yeni dəyişiklik. İqtidar və AXC rəhbərliyinin siyasi hakimiyyəti bölmək uğrunda çəkişməsi –s.168–178; SSRİ-nin saxlanması haqqında referendum:nəticələrinin saxtalaşdırılması və xalqın etirazları. Müstəqilliyin bərpa edilməsi haqqında Ali Sovetin bəyanatı- s.231–237 (həmmüəllif L. Ə. Hüseynova)// "Azərbaycan Respublikasının tarixi. I cild Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpası və ilk dövrü (1991–1993). Bakı: Elm, 2022,-432 s.
8. Ulu Öndər Heydər Əliyevin erməni iddialarına qarşı mübarizəsi. C. 260–288/ Qərbi Azərbaycan: tarixi-siyasi aspektlər (məqalələr toplusu). Bakı: Elm və təhsil, 2023, 360 s.
9. Heydər Əliyev irsində Azərbaycan SSR-də Stalin repressiyaları tarixi. S. 101–110// Heydər Əliyev və tarix problemləri. (məqalələr toplusu). Bakı, BİROL GRUP MMC, 2023, 216 s.
10. Sovet dövründə Azərbaycan-Türkiyə münasibətləri (1920–1991). S. 701–767 // Başlangıçtan günümüze Türkiye-Azerbaycan ilişkileri. Ankara, Türk Tarix Kurumu, 2023. 862 s.
11. SSRİ və dünya siyasətinə təsir edən dahi şəxsiyyət (1982–1987-i illər). s. 69–93
12. Sərt təqiblər qarşısında: sarsılmaz iradə və siyasi müdrikliyin qələbəsi (1987–1990-cı illər). s. 94–108 // Heydər Əliyev. Bakı: Şərq-Qərb, 2023, 304 s.
13. Heydər Əliyevin irsində ermənilərin Azərbaycan torpaqlarına ərazi iddiaları tarixi.s. 95–108// Heydər Əliyevin irsinin aktual problemləri. (məqalələr toplusu). Bakı, BİROL GRUP MMC,2023, 432 s.
14. Керим Шукюров, Ильгар Нифталиев. Узеир Гаджибейли: Музыкальный гений на фоне сталинской эпохи. Баку, отдел "Издательства", Баку, 2025. −240 c.