Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.
 Kömək
Kitab yaradıcısı ( deaktiv et )
 Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin Kitabı göstər (0 səhifə) Səhifə təklif edin

İlahilik

  • Məqalə
  • Müzakirə

İlahilik və ya ilahi mahiyyət – ilah ilə əlaqəli olan, ona həsr edilən və ya ona əsaslanan hər şeyi ifadə edən anlayış.[1][2] Nəyin ilahi olub-olmaması dəqiq şəkildə müəyyən edilə bilməz, çünki bu anlayış müxtəlif inanc sistemlərində fərqli cür istifadə olunur. Monoteizmdə (təkallahlılıqda) və politeizmdə (çoxallahlılıqda) bu anlayış daha aydın şəkildə müəyyən edilir. Lakin panteizmdə və animizmdə "ilahi" anlayışı çox zaman müqəddəslik və transsendentlik (həqiqətin maddi aləmdən kənar səviyyəsi) anlayışlarının sinoniminə çevrilir.[3][4]

I Elizabet və Üç İlahə (Yunona, Minerva və Venera), İsaak Oliver, təxminən 1558

Mündəricat

  • 1 Etimologiya
  • 2 İstifadə
    • 2.1 İlahi qüvvələr
    • 2.2 Mövzu
    • 2.3 Apofeoz
    • 2.4 Xristianlıqda
    • 2.5 Dini diskursda
  • 3 Epikürçülük
  • 4 İstinadlar
  • 5 Ədəbiyyat siyahısı
  • 6

Etimologiya

"İlahilik" sözünün kökü latın dilindəki "divus" sözüdür. Bu sözün mənası "Allah" və ya "Allaha məxsus olan" deməkdir. Bu söz ingilis dilinə XIV əsrdə orta əsrlərdə istifadə edilən latın dilindən daxil olmuşdur.[2]

İstifadə

İlahi qüvvələr

İlahi mahiyyət (ilahilik) keyfiyyət kimi iki əsas formada başa düşülür:

  1. İlahi qüvvələr və ya güc – insan qabiliyyətlərini aşan və ya ümumbəşəri güclər;
  2. İlahi mahiyyətin fanilərə aid edilməsi – müəyyən insanların ilahi aləmə xüsusi çıxışa və ya münasibətə malik olduğu hesab edilən keyfiyyətlər.

Mövzu

"İlahi mahiyyət" (rus. божественность) və "ilah/ilahə/ilahlıq" (rus. божество) terminləri bəzən Allahın özünü, bəzən isə mütləq Allaha tam uyğun gəlməyən, lakin insan dünyasının hüdudlarından kənarda mövcud olan digər varlıqları və mahiyyətləri ifadə etmək üçün istifadə olunur.[5]

Apofeoz

İlahi mahiyyətin üçüncü istifadəsində ilahi güc və xüsusiyyətlər sağ olan fanilərə aid edilir. Bəzi erkən cəmiyyətlərdə siyasi liderlərin özlərini faktiki olaraq ilahi elan etmələri məlumdur. Bunun ən məşhur nümunəsi qədim Misir fironlarıdır: onlar ibadət obyekti kimi qəbul edilir və onlara fövqəlinsani status və səlahiyyətlər verilirdi.

Xristianlıqda

Yeni Əhddə yunan dilində işlədilən “θεότης” sözü İvan Oqienko tərəfindən rus dilinə "Божество" — (hərf. "İlahilik") kimi tərcümə olunmuşdur.[6]

Dini diskursda

"İlahi" (rus. Божественный) sözü böyük hərflə yazıldıqda, Allahın təzahürlərini və ya Onun güclərini ifadə edən sifət kimi istifadə oluna bilər. Məsələn: "İlahi Hüzurda çimmək..." (rus. купающийся в Божественном присутствии …)

Epikürçülük

Epikür fəlsəfəsi tanrıların mövcudluğunu qəbul edir, lakin fövqəltəbii olanı qəbul etmir. Bu fəlsəfəyə görə hər bir şey maddidir və buna müvafiq olaraq epikürçülər elə bir teologiya yaradırdılar ki, həmin tanrılar atomlardan ibarət fiziki varlıqlardır və dünyanın (kosmosların) arasındakı sahədə yaşayırlar. Aydındır ki, bu tanrılar bizim ibadətimizi tələb etmirlər, nə kainatın yaradıcısı, nə də qoruyucusudurlar və dualarımıza cavab vermirlər. Nəticə etibarilə, epikürçü teologiya haqlı olaraq fövqəlinkişaf etmiş, ağıllı yerindənkənar (ekstraterrestrial) həyat formaları barədə spekulyativ mülahizələr sahəsinə aid edilə bilər.

Bununla belə, Samoslu Epikür dindarlığın və onun mərkəzi, birləşdirici simvollarının faydalılığını qəbul edirdi. O, öz şagirdlərindən qəti şəkildə dindar (təqvalı) olmağı tələb edir və tanrı anlayışı ilə bağlı iki tabu müəyyənləşdirirdi. Yəni epikürçülər inanmalı idilər ki, onların tanrıları ölümsüzdür (yəni əbədi və tamamilə özünütəminlidir) və bəxtiyardır (xoşbəxt və mübarəkdir). Bundan əlavə, epikürçülər kainatdakı daha ali həyat formalarının təbiəti haqqında sərbəst şəkildə düşünə və mühakimə yürüdə bilirdilər.

İstinadlar

  1. ↑ "Источник". 4 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
  2. ↑ 1 2 "Divine Definition & Meaning — Merriam-Webster". 13 oktyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
  3. ↑ "Pantheism (Stanford Encyclopedia of Philosophy)". 3 may 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
  4. ↑ "The Matter with Pantheism: Race, Gender, Divinity, and Dirt — Institute for Cross Disciplinary Engagement At Dartmouth". 27 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
  5. ↑ "Источник". 30 sentyabr 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.
  6. ↑ "Divinity — definition of divinity by The Free Dictionary". 28 noyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 yanvar 2024.

Ədəbiyyat siyahısı

  • Adler, Margot. Drawing Down the Moon: Witches, Druids, Goddess-Worshippers, and Other Pagans in America Today. Beacon Press. 1986. ISBN 978-0-8070-3253-4.
  • Ando, Clifford. The Matter of the Gods: Religion and the Roman Empire. University of California Press. 2008. ISBN 978-0-520-25986-7.
  • Armstrong, K. A History of God: The 4000-year Quest of Judaism, Christianity, and Islam. Gramercy Books. 2004. ISBN 978-0-517-22312-3.
  • Armstrong, K. The Case for God: What Religion Really Means. Bodley Head. 2009. ISBN 978-1-84792-034-8.
  • Audi, Robert, redaktorThe Cambridge Dictionary of Philosophy (3rd). Cambridge University Press. 2015. ISBN 978-1-107-64379-6.
  • Bauer, Walter. Danker, Frederick W. (redaktor). A Greek-English Lexicon of the New Testament and other Early Christian Literature. University of Chicago Press. 2010. ISBN 978-0-226-02895-8.
  • Beard, Mary; North, John; Price, Simon. Religions of Rome: Volume 1, A History. Cambridge University Press. 1998. ISBN 978-1-316-13910-3.
  • Bowker, John. The Oxford Dictionary of World Religions. Oxford University Press. 2016. ISBN 978-0-19-880490-1.
  • Brooks, D. R. The Secret of the Three Cities: An Introduction to Hindu Sakta Tantrism. University of Chicago Press. 1990. ISBN 978-0-226-07569-3.
  • Burkert, Walter. Greek Religion: Archaic and Classical. John Raffan tərəfindən tərcümə olunub. Cambridge, MA: Harvard University Press. 1985. ISBN 978-0-674-36281-9.
  • Davies, Stevan. The Secret Book of John: The Gnostic Gospels—Annotated & Explained. Turner Publishing Company. 2012. ISBN 978-1-59473-368-0.
  • DeConick, April; Shaw, Gregory; Turner, John D., redaktorlar Practicing Gnosis: Ritual, Magic, Theurgy and Liturgy in Nag Hammadi, Manichaean and Other Ancient Literature. Netherlands: Brill. 2013. ISBN 978-90-04-24852-6.
  • Dodds, E. R. The Greeks and the Irrational. University of California Press. 1951.
  • Eco, Umberto. The Aesthetics of Thomas Aquinas. Harvard University Press. 1988. ISBN 978-0-674-00675-1.
  • Eco, Umberto. Art and Beauty in the Middle Ages. Yale University Press. 2002. ISBN 978-0-300-09304-9.
  • Fiorella, K. "Thinking in a marrow Bone: Embodiment in Vajrayana Buddhism and Psychoanalysis". Journal of the American Psychoanalytic Association. 71 (2). 2023: 277–309. doi:10.1177/00030651231174237. PMID 37357930 (#bad_pmid).
  • Flanagan, Sabina. Hildegard of Bingen, 1098–1179: A Visionary Life. London: Routledge. 1989.
  • Gallacher, Patrick J. The Cloud of Unknowing. Medieval Institute Publications. 1997. ISBN 978-1-58044-471-2.
  • Grant, Edward. God and Reason in the Middle Ages. Cambridge University Press. 2001. ISBN 978-0-521-89404-3.
  • Hart, D. B. The Experience of God: Being, Consciousness, Bliss. Yale University Press. 2013. ISBN 978-0-300-16733-7.
  • Hutton, Ronald. The Triumph of the Moon: A History of Modern Pagan Witchcraft. Oxford University Press. 1999. ISBN 978-0-19-820744-3.
  • Irwin, L. Coming Down from Above: Prophecy, Resistance, and Renewal in Native American Religions. University of Oklahoma Press. 2014. ISBN 978-0-8061-8579-8.
  • Johnston, M. Saving God: Religion After Idolatry. Princeton University Press. 2011. ISBN 978-1-4008-3044-2.
  • Jonas, Hans. The Gnostic Religion: The Message of the Alien God and the Beginnings of Christianity. Routledge. 1992. ISBN 978-0-415-08020-0.
  • Jung, C. G. Psychology and Religion: West and East. Collected Works. 11. Princeton University Press. 1969 [1938].
  • King-Lenzmeier, Anne. Hildegard of Bingen: An Integrated Version. Minnesota: The Liturgical Press. 2001.
  • Lane Fox, R. Pagans and Christians. Knopf. 1987. ISBN 978-0-394-55495-2.
  • Long, A. A. Hellenistic Philosophy: Stoics, Epicureans, Sceptics (2nd). University of California Press. 1986. ISBN 978-0-520-05808-8.
  • Marmodoro, Anna; Viltanioti, Irini-Fotini, redaktorlar Divine Powers in Late Antiquity. Oxford: Oxford University Press. 2017. ISBN 978-0-19-107996-2.
  • Otto, Rudolf. The Idea of the Holy. John W. Harvey tərəfindən tərcümə olunub. Oxford University Press. 1958.
  • Rudolph, Kurt. Gnosis: The Nature and History of Gnosticism. Bloomsbury Academic. 2001. ISBN 978-0-567-08640-2.
  • Sedley, David. Creationism and Its Critics in Antiquity. University of California Press. 2007. ISBN 978-0-520-25364-3.
  • Sharma, A. Religious Studies and Comparative Methodology: The Case for Reciprocal Illumination. State University of New York Press. 2012. ISBN 978-0-7914-8325-1.
  • Shaw, G.; Milbank, J. Theurgy and the Soul: The Neoplatonism of Iamblichus. Angelico Press. 2014. ISBN 978-1-62138-072-6.
  • Stein, M. Jung's Map of the Soul: An Introduction. Open Court. 1998. ISBN 978-0-8126-9376-8.
  • Taylor, Charles. A Secular Age. Harvard University Press. 2018. ISBN 978-0-674-98691-6.
  • Turner, Denys. The Darkness of God: Negativity in Christian Mysticism. Cambridge University Press. 1995. ISBN 978-0-521-64561-4.
  • Versnel, H. S. Coping With the Gods: Wayward Readings in Greek Theology. Brill. 2011. ISBN 978-90-04-20490-4.
  • Williams, R. Arius: Heresy and Tradition. Eerdmans Publishing Company. 2002. ISBN 978-0-8028-4969-4.
  • Williams, R. Christ the Heart of Creation. Bloomsbury Publishing. 2018. ISBN 978-1-4729-4555-6.
  • Wright, N. T. The Resurrection of the Son of God. Christian Origins & the Question of God. 3. Fortress Press. 2003. ISBN 978-0-8006-3615-9.
  • Young, F. God's Presence: A Contemporary Recapitulation of Early Christianity. Cambridge University Press. 2013. ISBN 978-1-107-03837-0.
  • Zaehner, R. C. Mysticism Sacred and Profane: An Inquiry Into Some Varieties of Praeternatural Experience. Clarendon Press. 1957.

  • Schulz, Kathryn. "Hildegard of Bingen Composes the Cosmos". The New Yorker. 6 fevral 2023. İstifadə tarixi: 12 aprel 2025.
  •   Vikianbarda İlahilik ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İlahilik&oldid=8342695"
Informasiya Melumat Axtar