İbrahim Dərviş Paşa (1817 və ya 1812, Lofça[d], Osmanlı imperiyası – 22 iyun 1896, İstanbul) — Osmanlı hərbçisi və dövlət xadimi.
| İbrahim Dərviş Paşa | |
|---|---|
| osman. درويش ابراهيم پاشا | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1817 və ya 1812 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 22 iyun 1896 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | Hafizə Rəfiqə xanım |
| Uşaqları |
Münirə xanım Əhməd bəy Xalid bəy |
| Hərbi xidmət | |
| Rütbəsi | Feldmarşal |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
    |
Ailə şəcərəsi haqqında yeganə məlumat Lofça əyanlarından Gənc İbrahim ağanın oğlu olmasıdır. Doğum tarixi bəzi mənbələrdə 1812,[1] bəzi mənbələrdə isə 1817 olaraq göstərilir.[2] Hansı tarixdə İstanbula gəldiyi bilinməsə də, 1836-cı ildə miralay rütbəsilə orduda xidmətə başladığı bilinir.
Hərbi bacarıqları sayəsində 4 mart 1840-cı ildə mirliva rütbəsinə təyin olundu və bu vəzifədə ikən öncə Oxriddə, ertəsi il Bitolada, 1845-ci ildə isə Plovdivdə xidmət etdi. Krım müharibəsi illərində (1853-1856) Rumeli cəbhəsində vuruşan Dərviş Paşa şəxsi şücaəti səbəbilə ferik rütbəsinə yüksəldi və ardından Bosniya-Herseqovina komandanlığına təyin olundu. Bu vəzifədə ikən qatıldığı Qaradağ hərəkatında göstərdiyi qəhrəmanlıq səbəbilə 2 iyun 1862-ci ildə vəzirliklə müşir rütbəsinə yüksəldi. 4 avqust 1863-cü ildə Yanya valisi, 1 noyabr 1867-ci ildə Diyarbəkir valisi, 10 mart 1874-cü ildə Bosniya valisi olaraq təyin olundu.
12 yanvar 1876-cı ildə Bahriyə naziri olaraq da vəzifələndirilən Dərviş Paşa ordu içindəki fəaliyyətinin ardından 9 aprel 1876-cı ildə sərəsgər ünvanı aldı və hərbi sahədə çata biləcəyi ən yüksək rütbəyə çatdı. Ancaq o günlərdə Sultan Əbdüləzizin ətrafında intriqalar aparan Hüseyn Avni Paşa və Mahmud Nədim Paşa ittifaqının səyləriylə, cəmi 16 gün sonra vəzifədən alındı. 17 may 1876-cı ildə Bitola valisi olsa da, cəmi 23 gün sonra vəzifədən alındı.
1877-1878 Osmanlı-Rusiya müharibəsi davam edərkən, 14 iyun 1877-ci ildə Batumi orduları komandanlığına təyin edildi. Bağlanan Berlin sülhünə qədər bölgəni ruslara qarşı müdafiə edən Dərviş Paşa, gəlinən razılığın ardından bölgəni ruslara təslim etməli oldu və özüylə birlikdə yüzlərlə müsəlman gürcü ailəsini də köçə məcbur etdi. 31 avqust 1878-ci ildə Batumi limanından mindiyi gəmiylə Trabzona yollandı və beləcə, Batumidəki 314 illik Osmanlı hakimiyyətinə son qoyuldu.
12 iyul 1880-ci ildə Saloniki valiliyinə, 3 noyabr 1880-ci ildə isə fövqəladə Rumeli komandanlığına təyin edilən Dərviş Paşa albanların artan müqavimətini qırmaqla vəzifələndirildi və Şkoderə yollandı.
Misirdə yaranan siyasi böhran səbəbilə yaradılan heyətə sər təyin edilən Dərviş Paşa 7 iyun 1882-ci ildə heyətlə birlikdə İsgəndəriyyəyə yollandı. Ancaq məsələyə Osmanlı müdaxiləsi tərəfləri daha da qızışdırdı. Artan iğtişaşların ardından 23 iyunda İstanbulda çağırılan konfrans da çarə olmadı. Hadisələr 11 iyulda İsgəndəriyyənin ingilislər tərəfindən bombalanması ilə davam etdi. Artan gərginlik səbəbilə 14 iyulda Dərviş Paşa İstanbula qayıtdı.
1883-cü ildə Sultan Əbdülhəmidin birinci yavəri təyin edildi və Ulduz sarayında onn üçün ayrılan bölümdə yaşamağa başladı. Sultanın Rumeli və Albaniya məsələləri üzrə məsləhətçisi olan Dərviş Paşa ölümünədək bu vəzifədə qaldı.
Bir müddətdir əziyyət çəkdiyi xəstəlik səbəbilə 22 iyun 1896-cı ildə İstanbulda vəfat etdi. Ertəsi gün Bəyazid məscidində qılınan cənazə namazının ardından Sultan Mahmud türbəsinə dəfn olundu.
Hafizə Rəfiqə xanım adlı biriylə evlə olduğu və bu nigahdan 3 övladının olduğu bilinir.
- Münirə xanım
- Əhməd bəy
- Xalid bəy, Sultan Əbdüləzizin qızlarından Nazimə Sultanla evlənmişdir.
- Yaver-i Ekrem İbrahim Derviş Paşa’nın Hayatı ve İcraatları (1812-1896), Erman Basar. Yüksek Lisans Tezi. TC Marmara Üniversitesi. İstanbul 2012
- ↑ Danişmed, İsmail Hami (2011). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. Doğu Kütüphanesi. p. 6. ISBN 978-9944-397-68-1
- ↑ Bey, Mehmet Süreyya; Akbayar, Nuri. Sicill-i Osmanî (türk). Kültür Bakanlığı ile Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı'nın ortak yayınıdır. 1996. ISBN 978-975-333-041-1.