Əbül-Fəzl Əbdülhəmid ibn Vasi İbnüt-Türki əl-Gili (ərəb. ابن ترك; I minillik – IX əsr) — İslam aləmində məşhur Türk riyaziyyatçı alim.[1]
| İbn Türk | |
|---|---|
| ərəb. ابن ترك | |
| Doğum tarixi | I minillik |
| Vəfat tarixi | IX əsr |
| Elm sahəsi | riyaziyyat |
Əbu Məhəmməd onun künyəsidir, ləqəbi isə İbnüt-Türki onun etnik mənsubiyətini (nisbə) bildirir. Bəzi ehtimallara görə xəzər əsillidir.
Bəzi mənbələr onun başqa ləqəbini də qeyd edirlər: əl-Gili, əl-Cili, lakin ən çox "əl-Huttali" ləqəbi ilə tanınır. Lakin, ehtimal ki onun şəxsi əlyazmasında, "əl-Gilli" və ya "əl-Cilli" kimi qeyd edilir.
Apriori bu nisbə üçün mənşə adı Gilan sözü hesab olunur. Belə nisbə, doğrudan da buradan çıxan bəzi alimlər daşıyır. Lakin yenə apriori bunu həm də qumuq kəndi Gelini də hesab etmək olar.
Bu sözə orta əsr türklərində həm etnonim kimi (gilə, gülə) həm də özəl Geli ad kimi də rast gəlmək olar. Yeri gəlmişkən bu ləqəbi Əbdülhəmidin nəvəsi, onun kimi böyük alim, Əbu Bərzə ibn Məhəmməd ibn Əbdülhəmid ət-Türki də daşıyırdı.
Mənbələrdə onun həyatı və fəaliyyəti barədə dəqiq məlumatlar yoxdur, ancaq məlumdur ki, o xəlifə Məmunun dövründə yaşayıb və yaradıb. Dövrümüzə qədər gəlib çatmış yegənə əsəri (cəbrdən olan) "əd-Dərurat fil Muktəranət min Kibabil-Cəbr vəl Muqabələ"dir. Bu elmi əsəri 1962-ci ildə Ankarada türk və ingilis dillərinə tərcümə edilmişdir.[2]