Yens İnqvald Byornebu (norv. Jens Ingvald Bjørneboe) — norveçli müəllim, yazar, şair, rəssam və filosof. Yens Norveç cəmiyyəti və ümumilikdə tənqidçisi idi. 1976-cı ildə intihar etmişdir.
| Yens Byornebu | |
|---|---|
| Jens Bjørneboe | |
 Yens Byornebu, 1952, Oslo | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
, ,  Norveç
|
| Vəfat tarixi | (55 yaşında) |
| Vəfat yeri |
, , Norveç
|
| Vəfat səbəbi | asılma[d] |
| Vətəndaşlığı |
Norveç
|
| Həyat yoldaşları |
Lisel Byornebu (1945-1961) Tone Byornebu (1961-1976) |
| Atası | |
| Anası | Maya Svensson |
| İxtisası | Müəllim |
| Fəaliyyəti | şair, rəssam, dramaturq, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1951-ci ildən |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
9 oktyabr 1920-ci ildə Kristiansandda anadan olmuşdur. Norveçin Belçikadakı konsulu oğludur. Uşaqlığı ağır keçmişdir, bir neçə il pnevmoniya xəstəsi olmuşdur. 12 yaşında içkiyə başlamış, 13 yaşında özünü asmaq istəmiş, lakin alınmamışdır. Dəfələrlə atasının təraşsonrası balzamını içərək intihara cəhd etmək istəmişdir.
1940-cı ildə orta məktəbi bitirmiş, Dövlət İncəsənət Məktəbində rəssamlıq təhsili almağa başlamışdır.
1943-cü ildə Nasist Almaniyasının Norveçi işğalından sonra İsveçə qaçmış, burada daha sonra (1945-ci ildə) evlənəcəyi Almaniya yəhudisi rəssam Lisel Funk ilə tanış olmuşdur. Həyat yoldaşından Alman mədəniyyəti və ədəbiyyatını öyrənmişdir. Bu dövrlər apolitik olan Yensə görə siyasət incəsənətdən daha lazımsız idi. Rəsmin onun üçün yetərsiz olduğunu görən Yens ədəbiyyata yönəlməyə qərar vermişdi.
Yens Byornebu 1952-ci ildə çıxaraq quran şəxslərdən idi. Bu şəxslər riksmol tərəfdarı idilər.
Müəllimlik fəaliyyəti
1950-ci ildə Osloda, müəllimliyə başlamışdır. Voldorf məktəblərinin mahiyyəti avstriyalı filosof Rudolf Şteynerin antroposofiya fəlsəfəsi ilə bağlıdır. Yens uşaqlarla işləməkdən həzz alırdı. O burada 7 il dərs demişdir. Təhsil sistemini tənqid edən "Yonas" adlı romanını da bu dövrlərdə yazmışdır.
Ədəbi fəaliyyəti
Byornebu ədəbi fəaliyyətinə şeirlə başlamışdır. İlk şeir kitabı olan Şeirlər (Dikt — 1951) əsasən dini məzmunda idi. Bu şeirlərini qohumu Andre Byerkenin köməyi ilə çap etmişdi. Daha sonra cəmiyyəti tənqid edən romanlar yazmışdır. Bunlardan ən önəmlisi olaraq Xoruz banlamadan öncə (Før Hanen Galer — 1952), Yonas (1955), Zalım çoban (Den Onde Hyrde, 1960) romanlarının adını çəkmək olar. "Xoruz banlamadan öncə" romanı Nasist Almaniyasının məğlubiyyətindən sonra Nasistlərlə əlaqəsindən şübhələnilən hər adama pis gözlə baxılmasını (həmçinin Knut Hamsuna) qınayır, "Yonas" romanı isə təhsil sistemini tənqid edir. "Zalım çoban" romanı Norveç həbsxanaları haqqındadır. O həmçinin və Danimarka teatr qrupu birlikdə Quşsevərlər (Fugleelskerne, 1966), Semmelweis (1968) və Amputasiya (Amputasjon, 1970) adlı dram əsərlərini yazmışdır. "Paltarsız" (Uten en tråd, 1966) romanı pornoqrafik ünsürlər daşıdığı üçün 1967-ci ildə məhkəmə qərarı ilə ölkədə qadağan olundu, lakin bu məhkəmə Yensə məşhurluq gətirdi və Byornebu bu sayədə maddi cəhətdən özünü dirçəltməyə başladı. Onun ən sonuncu əsas romanı Köpək balıqları (Haiene, 1974) romanıdır.
Byornebu individualist anarxist idi, inqilabın cəmiyyətdəki kontrmədəniyyət vasitəsilə içdən baş verəcəyinə inanırdı, Emma Qoldman haqqında yazdığı dram əsərini yarıda qoymuşdu.
Vəhşiliyin tarixi
Byornebunun ən məşhur əsəri "Vəhşiliyin tarixi" trilogiyasıdır. Bu trilogiya Azadlıq anı (Frihetens Øyeblikk, 1966), Barıtxana (Kruttårnet, 1969) və Səssizlik (Stillheten, 1973) romanlarından ibarət olub. Trilogiyanın ilk hissəsi ədalət sistemi, ikinci hissəsi din, üçüncü hissəsi isə müstəmləkəçilik tarixi ilə əlaqəlidir. Mizantropik ruhda olan bu kitabların mövzusu fransız filosof Mişel Fukonun fəlsəfəsindən təsirlənilmişdir. Trilogiyanı bitirməyi 25 il çəkmiş, bitirəndə isə artıq depressiyaya qapılmışdır. O hətta Fransız inqilabı və onun gətirdiyi azadlıq anlayışı ilə də lağ edirdi.
Ölümü
1975-ci ildə Yens Byornebu jurnalist öz evində müsahibə apararkən birdən bezmiş, jurnalisti şəhərə viski almaq üçün göndərəndən sonra, jurnalist evə qayıdarkən yazarın özünü asaraq intihar etdiyini görmüşdür.
Əsərləri
Romanları
- Xoruz banlayanda (Før hanen galer, 1952)
- Yonas (1955)
- Şiddətli səmanın altında (Under en hårdere himmel, 1957)
- Bellapalmada qış (Vinter i Bellapalma, 1958)
- Mavi adam (Blåmann, 1959)
- Zalım çoban (Den onde hyrde, 1960)
- Yuxu və çarx (Drømmen og hjulet, 1964) ( haqqında)
- Azadlıq anı (Frihetens øyeblikk, 1966)
- Paltarsız (Uten en tråd, 1966)
- Barıtxana (Kruttårnet, 1969)
- Hersoq Hans (Hertug Hans, 1972)
- Səssizlik (Stillheten, 1973)
- Köpək balıqları (Haiene, 1974)
Dram əsərləri
- Ad günün mübarək (Til lykke med dagen, 1965)
- Quşsevərlər (Fugleelskerne, 1966)
- Semmelweis (1968)
- Amputasiya (Amputasjon, 1970).
- Torgersen prosesi (Tilfellet Torgersen, 1972)
- Mavi Cins (Dongery, 1976)
Şeir topluları
- Şeirlər (Dikt, 1951)
- Ariadna (1953)
- Böyük şəhər (Den store by, 1958)
- Ad günün mübarək (Til lykke med dagen, 1965)
Esse topluları
- Norveçim, mənim Norveçim (Norge, mitt Norge, 1968)
- Amerikanı sevən bizlər (Vi som elsket Amerika, 1970)
- Polis və Anarxiya (Politi og anarki, 1972)
Xarici keçidlər
İstinadlar
- ↑ Wandrup, Fredrik (1984). "Jens Bjørneboe: Mannen, myten og kunsten"
- Tore Rem ilə müsahibə, Klassekampen 11 sentyabr 2009
- . 2014-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-05-09.
- Carl Hambro: Jens Bjørneboe — en litterær profil, Gyldendal 1978
- Kaj Skagens, "Solen ble sort", Klassekampen 24.09.09 s. 20–21.
- 2021-01-13 at the Wayback Machine (Norveçcə)
- ↑ Engelstad, Carl Fredrik. "Jens Bjørneboes Trilogie", Ausblick, Zeitschrift für Deutsch- Skandinavische Beziehungen (Lübeck) 33 (1983), no. 1–2: 6–8
- Foucault: Galskapens historie, Gyldendal Norsk utg. (1973).
|
Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
|