Yeni Kaledoniya, Sakit okeanın cənub-qərbində yerləşən Fransa Dənizaşırı Bölgələr Birliyinin inzibati ərazilərindən biridir. Əhalinin 44%-ni yerli kanaklar, 34%-ni isə fransız kökənli, kaldoklardan təşkil olunub. Yerdə qalan kiçik bölüm isə əsasən Fransa Polineziyası bölgəsindən gəlmiş polineziyalılardan ibarətdir. 1946-cı ildə əldə olunmuş razılığa əsasən Yeni Kaledoniya Fransa torpağı kimi tanınıb və adanın Fransa parlamentinin hər iki palatasında nümayəndələri mövcuddur. Fransa Prezidenti adanın rəsmi dövlət başçısıdır. Yeni Kaledoniyada müdafiə və daxili təhlükəsizlik və xarici əlaqələr kimi məsələlər Fransa tərəfindən idarə edilməkdədir.

1998-ci ildə ada paytaxtı olan Numeada imzalanmış razılaşmaya əsasən Fransa tərəfindən Yeni Kaledoniyanın muxtariyyət haqqı tanınmışdır və adanın ümumi bir kollektiv olaraq Fransa hüquq sistemi daxilində fəaliyyət göstərməsinə icazə verilmişdir. Razılaşma Yeni Kaledoniyanın müstəqillik yolunu bağlamırdı, müqavilədə qeyd olunmuşdur ki, adada müstəqilliklə bağlı üç dəfə referendum keçirilə bilər və həmin referendumlarda səsvermə hüququ yalnız yerli kanaklara və 1998-ci ildən əvvəl adada məskunlaşmış şəxslərə şamil edilirdi.

1998-ci ildə imzalanmış müqavilədə adada yaşayan bütün əhaliyə referendumlarda iştirak etmək hüququ tanınmamışdır. Belə ki, adada yaşayan və qeydiyyatı olan şəxslər Fransa Prezidenti və Milli Assambleya üçün olan seçkilərdə iştirak etmək hüququna sahib olsalar da, adanın müstəqillik məsələsi ilə bağlı keçirilməli olan referendumlarda səsvermə hüququ olan vətəndaşların sayı məhdudlaşdırılmışdır. Müqaviləyə görə yalnız kanak xalqının nümayəndələri və yaxud 1998-ci ildən əvvəlki 10 il müddətində adada məskunlaşmış şəxslərin sözügedən referendumlarda iştirak etmək hüququ vardı.

Müqavilədə belə bir bəndin göstərilməsi Fransadan gəlmiş və adada məskunlaşanları, eləcə də, Uollis və Futuna kimi ərazilərdən gələrək Yeni Kaledoniyada yaşayan Fransa vətəndaşlığı olan şəxsləri faktiki olaraq referendumlarda iştirak etmək hüququnu əlindən alırdı. 1999-cu ildəki referendum zamanı 8.000, 2009-cu ildə 18.000 və 2023-cü ildəki sonuncu səsvermə zamanı isə 42.000 nəfər şəxsin iştirakı ilə referendumlar baş tutmuşdur.

2023-cü ildə baş tutmuş sonuncu referendumda adada yaşamasına və Fransa vətəndaşlığının olmasına baxmayaraq seçkilərdə iştirak etmək hüququ olmayan şəxslərin sayı 178 min nəfər yaxın olmuşdur. Həmin şəxslər ifadə etmək üçün fransız mətbuatı tez-tez dondurulmuş elektorat ifadəsindən edib.

1999-cu ildə Fransa Konstitusiya Şurasının adada 10 il yaşamaq və sonra referendumda iştirak etmək tələbini ləğv etmək istəməsindən sonra sabiq Fransa Prezidenti Jak Şirak 2007-ci ildə Fransa Konstitusiyasında dondurulmuş elektorat qaydasını geri qaytarmağa nail olmuşdur.

1998-ci ildə əldə olunmuş razılaşmasının bəndlərinə uyğun olaraq Yeni Kaledoniyanın yerli əhalisi hesab olunan kanakların və 1998-ci ildən əvvəlki 10 il müddətində adada məskunlaşmış şəxslərin 3 dəfə müstəqilliklə bağlı referendum keçirmək hüquqları vardı. 1999, 2020 və 2021-ci illərdə keçirilmiş seçkiləri zamanı səsvermə hüququ olan şəxslərin mütləq əksəriyyəti Fransanın tərkibində qalmaqla bağlı səs verib. 2021-ci ildəki seçkilər müstəqillik tərəfdarlarının əksəriyyəti tərəfindən boykot edilib. Kanak xalqının nümayəndələri və digər müstəqillik tərəfdarları 2021-ci ildəki referendumu boykot etməklə həmin seçkilərin nəticələrini tanımadıqlarını açıqlamışdılar.

2023-cü ilin 26 dekabr tarixində Dövlət Şurası 1998-ci ildə qəbul edilmiş və adada yaşayan onminlərlə şəxsi seçkilərdəki iştirakdan məhrum edən qaydaları ümumilik və seçki hüququnun bərabərliyi prinsiplərindən uzaq hesab edərək tənqid etmişdir.

•   Azərbaycan: 16 mayda Fransanın daxili işlər naziri Gerald Darmanin "France 2" telekanalına verdiyi açıqlamada Azərbaycanı hadisələrə qarışmaqda ittiham etdi. Həmçinin Fransanın Ermənistana verdiyi hərbi yardıma qarşılıq olaraq Azərbaycanın Yeni Kaledoniyada qarışıqlıq çıxardığını iddia etməsinin, eləcə də Azərbaycanın bu hadisələrə qarışmasının "xəyal" olmadığını dedi. Ardınca müstəqillik tərəfdarlarını Bakı ilə razılığa gəlməkdə ittiham etdi. Azərbaycan 2023-cü ilin iyulunda Fransa Dəniz Aşırı Bölgələr Birliyinin əraziləri olan Martinik, Fransa Qvineyası, Yeni Kaledoniya və Fransa Polineziyasından nümayəndələri Bakıda keçirilən konfransa dəvət etmiş və məqsədi "Fransız anti-kolonializm hərəkətləri" dəstəkləmək olan "Bakı Təşəbbüs Qrupu" yaradılmışdır.
•   Avstraliya: Avstraliyanın xarici işlər naziri Penni Vonq 16 mayda Yeni Kaledoniyadakı avstraliyalıları "yüksək dərəcədə ehtiyatlı olmağa" çağırdı. Vonq 18 mayda ərazidə yaşayan Avstraliya vətəndaşlarını təxliyə etmək üçün Fransa, Yeni Kaledoniya və Yeni Zelandiya səlahiyyətliləri ilə birlikdə işlədiyini təsdiqlədi.
•   Yeni Zelandiya: Yeni Zelandiyanın xarici işlər naziri Vinston Peters hadisələr səbəbindən Yeni Kaledoniyaya baş tutacaq səfərini ləğv etdi.
•   Türkiyə: Türkiyənin sözügedən hadisələrə qarışdığına dair yayılan iddialara cavab olaraq hökumət İngiltərə mərkəzli xəbər saytı olan "Middle East Eye"ə açıqlamasında bildirdi ki, "Ankaranın Türkiyədən minlərlə kilometr uzaqda olan bir yerdə çaxnaşma çıxarmaq kimi niyyətinin olduğunu düşünmək gülməlidir."