Yaqutil Mişiyev (tam adı: Yaqutil İsrailoviç Mişiyev, ivr. יאגוטיל מישייב; rus. Мишиев, Ягутил Израилович; 29 mart 1927, Qırmızı Qəsəbə, Quba qəzası – 2 aprel 2024, Rişon-le-Sion, Mərkəz dairəsi) — yazıçı, Dərbəndin tarixi haqqında kitabların müəllifi, Dağıstan Respublikasının və Rusiya Federasiyasının əməkdar müəllimi.
| Yaqutil Mişiyev | |
|---|---|
| ivr. יאגוטיל מישייב | |
 | |
| Doğum tarixi | 29 mart 1927 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 2 aprel 2024 (97 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Milliyyəti | Yəhudi |
| Fəaliyyəti | tarixçi, publisist |
| Mükafatları |
   
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Yaqutil Mişiyev 29 mart 1927-ci ildə Quba rayonunda Qırmızı Qəsəbədə anadan olmuşdur. 1943-cü ildə məktəbi başa vurduqdan sonra müəllim kadrlara ehtiyac yarandığından müəllimlik kurslarına göndərilmişdir. Elə həmin ilin sentyabrında, 16 yaşında ikən məktəbdə pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. 1944-cü ildə Kuban Pedaqoji Kollecində distant təhsilini tamamlamışdır. 1945-ci ildə məktəbdə işləyərkən Kuban Pedaqoji İnstitutunda riyaziyyat ixtisası üzrə təhsil almağa başlamışdır. 1947-ci ildə riyaziyyat və fizika müəllimliyi ixtisası üzrə diplom almışdır.
O, İkinci Dünya müharibəsində əmək cəbhəsində fəaliyyət göstərmiş şəxslərin medalla təltif edilməsi məqsədilə 1943–1951-ci illərdə Quba rayonu üzrə sənədləşdirmə işlərinin aparılmasında fəal iştirak etmişdir. Həmin medal "Şücaətli əməyə görə" adlanırdı. 1946-cı ildə Quba rayon hərbi qeydiyyat idarəsinin rəhbərliyi veteranların "1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı ilə təltif edilmələri üçün Mişiyevdən onların siyahıyaalınması işinin tamamlamasını xahiş etdi. 1951-ci ildə Mişiyev ailəsi Dərbəndə köçdü. 1954-cü ildən Yaqutil Mişiyev 1 nömrəli işləyən gənclər üçün axşam məktəbində riyaziyyat müəllimi kimi işləməyə başladı. 1963-cü ildə Dağıstan Dövlət Universitetində riyaziyyat müəllimliyi üzrə magistr dərəcəsi aldı. Uzun müddət Regional Tədqiqatlar Muzeyinin direktoru kimi çalışmışdır. Mişiyev həmçinin şəhərin tarixi ilə bağlı nadir tapıntıların kolleksiyasını toplayırdı. 1976–1991-ci illərdə Mişiyev Dərbənddə 11 nömrəli məktəbin direktoru vəzifəsində çalışmışdır. 1991–1997-ci illərdə isə Şəhər Təhsil İdarəsinin baş mütəxəssisi vəzifəsində işləmişdir.
1997-ci ildən Mişiyev İsrailin Rişon LeZion şəhərində yaşayır. İsraildə Yaqutil Mişiyev Dərbənd şəhərinin tarixi və tarixi memarlıq abidələri haqqında bir neçə kitab yazmışdır. Bunlar 5000 illik uzun yol və Dərbənd və dünya sivilizasiyası. O, həm də Rusca-ingiliscə riyazi terminlər lüğətinin müəllifidir. Sonuncu şagirdlər, tələbələr, müəllimlər və valideynlər üçün nəzərdə tutulmuşdur.Bizim köklərimiz kitabında Mişiyevin ailəsi və onların fəaliyyəti haqqında məlumatlar yer alır. Təkcə xatirələr qocalmır adlı sonuncu kitabı yəhudi sivilizasiyasının tarixinə həsr olunmuşdur.
Regional Tədqiqatlar Muzeyi
1952-ci ildə Rusiya Mədəniyyət Nazirliyinin Komissiyası eksponatların Nazirlik tərəfindən muzey üçün müəyyənləşdirilmiş müvafiq tarixi dövrlə bağlı minimal tələblərə cavab vermədiyini əsas gətirərək regional tədqiqatlar muzeyinin bağlanması barədə göstəriş verdi. Muzeyin yenidən fəaliyyətə başlaması məqsədilə müəyyən dəyişikliklərin edilməsi tövsiyə olundu. Muzeydə yeni rəhbərliyin olması da vacib məsələlərdən idi. Dərbənd şəhərinin Mədəniyyət İdarəsi Mişiyevi muzeyə işləməyə göndərdi. Mişiyev yeni ekspozisiyalar yaratmağa başladı. Artıq 1953-cü ildə muzey yenidən açıla bilərdi. İllərlə muzeydə işləyən Mişiyev həmin dövrdə şəhərin tarixi haqqında informasiya və nadir tapıntıları toplamaq məqsədilə Dərbənd rayonunun ətrafına səyahət edir. O, Bakıda Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində, eləcə də Mahaçqalada Dağıstan Regional Muzeyində Dərbənd şəhəri barədə arxivləri araşdırır. Tezliklə Dağıstan, Rusiya Elmlər Akademiyası və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının alimləri muzeylə əlaqədar müxtəlif məsələlərdə tədqiqatlara başlayırlar. 50-ci illərin ikinci yarısında muzey qədim Dərbənd şəhərinin tarixi barədə təbliğat və maarifləndirmə işləri aparır. Mişiyev mühazirələr deyir və müntəzəm olaraq Znamya Kommunizma şəhər qəzetində, eləcə də Azərbaycan dilində Leninçi rayon qəzetində çıxırdı. 1952-ci ildə başlayan muzey işi onun həyatının bir hissəsinə çevrildi.
Kitabları
- Lüğət
- Rusca-ingiliscə riyazi terminlər lüğəti. 1999.
- Dərbənd şəhərində 5000 il ərzində baş vermiş hadisələrə dair tarixi qeydlər
- 5000 illik uzun yol. 2002. ISBN 9785914620469, ISBN 9781684891924,
- Dərbənd və dünya sivilizasiyası. 2005. ISBN 9785914620452,
- Ailəsi haqqında
- Bizim köklərimiz. 2008.
- Yəhudi sivilizasiyasının tarixi
- Təkcə xatirələr qocalmır. 2014. ISBN 9785914620476,
- Dağ yəhudiləri (2022) ISBN 9785914626506,
Məqalələri
- Sovet Tarixi Ensiklopediyası — Dərbənd
- Yeni mərhələ — Keçmiş xatirələr — əcdadların həyatı barədə — bu, bizim vəzifəmizdir!
- 60–70-ci illərdə Znamya Kommunizma (indiki Dərbənd xəbərləri) qəzetində Dərbənd abidələri haqqında məqalələr yazırdı.
Mükafatları
- 1967: RSFSR Mədəniyyət Nazirliyinin mükafatı
- 1994: Dağıstan Respublikasının Əməkdar Müəllimi
İstinadlar
- ↑ Y. I. Mishiev — Our roots. (rus. Я. И. Мишиев - «Наши корни»). 2008-ci ildə dərc edilib, Rostov-na-Donu, Rusiya.
- . 2015-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-27.
- . Stmegi.net. İstifadə tarixi: 2012-05-04. [ölü keçid]
- . Vatan.etnosmi.ru. 2015-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-04.
- 2000 words and terms.
- ↑ Y. I. Mishiev — Only memory does not get old. (rus. Я. И. Мишиев - «Только память не стареет»). 2014-cü ildə dərc edilib, Maxaçqala, Dağıstan.
- ↑ Y. I. Mishiev — Derbent and World Civilization. (rus. Я. И. Мишиев - «Дербент и мировая цивилизация»). 2005-ci ildə dərc edilib, Rostov-na-Donu, Rusiya. ISBN 9785914620452
- Y. I. Mishiev — Russian-English Dictionary of Mathematical Terms. (rus. Я. И. Мишиев - «Русско-Английский Словарь Математических Терминов»). 1999-cu ildə dərc edilib, Maxaçqala, Dağıstan, Rusiya.
- Y. I. Mishiev — Long Road of Five Thousand Years. (rus. Я. И. Мишиев - «Дорога длиною в пять тысяч лет»). 2002-ci ildə dərc edilib, Rostov-na-Donu, Rusiya. ISBN 9785914620469, ISBN 9781684891924
- . Proji.ru. İstifadə tarixi: 2012-05-04. [ölü keçid]
- Y.I. Mishiev - The Mountain Jews. (rus. Я. И. Мишиев - «Горские евреи»). 2022-cu ildə dərc edilib, Maxaçqala, Dağıstan, Rusiya. ISBN 9785914626506
- Soviet Historical Encyclopedia. — Moscow: Soviet Encyclopedia. Under the reduction of: Evgeniy Mikhailovich Zhukov. 1973–1982. Y. I. Mishiev — Derbent
- . Academic.ru. 2019-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-27.
- (PDF). 2015-12-08 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-04.
- Decree of the State Council of Dagestan. 7 dekabr 1994.