Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Elshad Iman (Elşad İman) tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 6:
'''London''' ({{dil-en|London}} [ˈlʌndən], {{dil-la|Londinium}}) — [[Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı]]nın, həmçinin [[İngiltərə]]nin [[paytaxt]]ı. [[Britaniya adaları]]nda ən böyük şəhər. Sahəsi 1 706,8 km², əhalisi 8 milyon nəfərdir. Əhalisinin sayına görə dünyada 21-ci, Avropada 2-ci, [[Avropa İttifaqı]]nda isə 1-ci yeri tutur.
 
Əsası eramızın [[43]]-cü ilində<ref name="roman">{{cite book |title=Roman London |last=Perring |first=Dominic |year=1991 |publisher=Routledge |location=London |isbn=0203231333|page=1}}</ref> imperator [[Klavdi]]nin rəhbərliyi ilə [[Roma İmperiyası]] qoşunlarının Britaniya adalarını ələ keçirməsindən sonra qoyulmuşdur.
 
== Adı ==
Sətir 22:
Londonun paytaxt kimi tarixi iki min ildir. O əvvəlcə [[Roma Britaniyası]]nın, sonralar [[İngiltərə]] və [[Böyük Britaniya]] krallığının əsas şəhəri olub. Bütün ingilis və Britaniya kralları əsas etibarilə ölkəni Londondan idarə etmişlər. Hal-hazırda da bütün hakimiyyət orqanları paytaxt Londonun [[Vestminster]] sahəsində yerləşir.
 
Mühafizəkar Boris Conson Londonun hazırkı meridir ([[5 may]] [[2008]]-ci ildən). Əvvəlki mer leyborist Ken Livinqston iki müddətə bu vəzifəyə seçilmişdi. London Britaniya parlamentinin [[İcmalar palatası]]nda 74 deputatla (44 leyborist, 21 mühafizəkar, 8 liberal-demokrat və 1 RESPECT partiyasının üzvü) təmsil olunmuşdur.
 
Şəhər çox mürəkkəb idarəetmə strukturuna, şəhər və bələdiyyə idarələrinə malikdir. Şəhər idarəsi — Böyük London Admnistrasiyası ({{dil-en|Great London Authority}}, ixtisarla ''GLA'') strateji layihələrin hazırlanmasına, şəhərin iqtisadi inkişafına, polisə, yanğın xidmətinə və nəqliyyata, bələdiyyələr isə yerli layihələrə, məktəb, sosial xidmətə cavabdehdir.
Sətir 187:
 
== Əhalisi ==
Hələ eramızın [[140]]-cı ilində Londonda 30 000, [[1300]]-cü ildə 100 000 və [[1801]]-ci ildə 1 milyon əhali yaşamışdır. [[1825]]-[[1925]]1825–1925-ci illərdə London dünyanın əhalisinə görə ən böyük şəhəri olmuşdur. [[2001]]-ci il siyahıyaalmasına görə şəhərin əhalisi 7 172 091 nəfərdir<ref name="statistics.gov.uk">http://www.statistics.gov.uk/census2001/profiles/H-A.asp</ref>.
 
Ənənəvi olaraq London müxtəlif din və mədəniyyətlərin qaynayıb-qarışdığı bir şəhərdir. XX əsrin əvvəllərində Londona irlandlar, polyaklar, italyanlar, şərqi Avropa yəhudiləri, eləcə də keçmiş müstəmləkə ölkələrindən ([[Hindistan]], [[Pakistan]], [[Şri-Lanka]] və [[Banqladeş]]) çox sayda mühacir gəlmişdir.
Sətir 298:
[[Şəkil:London Central Mosque2.JPG|thumb|200px|left|Mərkəzi London məscidi]]
 
[[2011]]-ci il siyahıya almasına görə<ref>"2011 Census, Key Statistics for Local Authorities in England and Wales"[http://www.ons.gov.uk/ons/publications/re-reference-tables.html?edition=tcm%3A77-286262] Ons.gov.uk. 11 December 2012. Retrieved 4 May 2013.</ref>:
 
* 48,4% Xristian
Sətir 318:
 
== Tarixi ==
[[Şəkil:Panorama of London by Claes Van Visscher, 1616 no angels.jpg|thumb|800px|center|Londonun panoramı. Klis Van Visher, [[1616]]]]
[[Şəkil:Thames river lambeth bridge.jpg|thumb|230px|right|[[Temza]] çayı]]
[[Şəkil:Great fire of london map.png|thumb|230px|left|Londonun planı, [[1666]]]]
[[Şəkil:Aerial_view_of_Hyde_Park.jpg|thumb|230px|right|[[Hayd-park]]]]
Etnik cəhətdən Londonun əhalisi çoxmillətlidir. Qədim dövrlərdən burada məskən salmış [[Britlər|brit]] tayfalarından əlavə, bu ərazidə irlandlar, müxtəlif millətli mühacirlər qrupu, habelə uelslilər və şotlandlar yaşayır. XIX əsrin sonlarında Londona yəhudilər, ardınca [[Aralıq dənizi]] sahili ölkələrindən, həmçinin [[Avstraliya]] və [[Çin]]dən köçkünlər gəlməyə başladılar. [[1950]]-ci ildə isə [[Hindistan]]dan gələn çoxsaylı mühacirlər burada məskən saldılar.
 
London [[kosmopolit]] və çoxmillətli əhalisi olan şəhərdir. Sakinlərinin 3%-ni müsəlmanlar təşkil edən Londonun qədim və maraqlı tarixi var. E.ə. 43-cü ildə [[Britaniya adaları]]nı işğal edən [[Roma İmperiyası]] qədim keltlərin yaşadığı indiki London ərazisində hərbi düşərgə salaraq bu yerə Londinium adını vermişdir. Romalıların ilk vaxtlar [[Temza]]nın şimal sahilində, körpünün yanında saldıqları balaca şəhərcik 142 hektar sahəni əhatə edirdi. Yüksək templə inkişaf edən London qısa zaman kəsiyində ölkənin böyük şəhərinə çevrildi. Lakin, [[410]]-cu ildə [[Roma İmperiyası]]nın süqutundan sonra London haqqında yalnız VII əsrə aid olan salnamələrdə verilən məlumatlara rast gəlmək olar. Bundan sonra da London şəhəri müxtəlif illərdə xarici qəsbkarlar tərəfindən dağıntılara məruz qalmışdır.
 
[[1616]]-cı ildə baş vermiş [[Böyük London yanğını]] nəticəsində 80 kilsə, o cümlədən Müqəddəs Pavel məbədi tamamilə yanıb kül olmuşdu. Bir neçə il ərzində yenidən tikilən London başqa görkəm aldı. 50 kilsə klassik üslubda tikildi, Müqəddəs Pavel məbədinin üstündə yeni günbəz ucaldıldı. [[1707]]-ci ildə İngiltərə və Şotlandiya krallıqları birləşdikdən sonra London Böyük Britaniya Krallığının paytaxtı oldu. XIX əsrin birinci yarısında London daha da genişləndi. Bunun nəticəsində avtonəqliyyat, elektrik qatarları və yeni metro xətləri yarandı. [[1919]]-cu ildən [[1939]]-cu ilə kimi London ətraf şəhərlər hesabına beş dəfə böyüdü. [[İkinci dünya müharibəsi]] 300 min londonlunun ölümünə və şəhərdə çox sayda binanın dağılmasına səbəb oldu.
 
=== Paytaxt London ===
Sətir 343:
=== Hava nəqliyyatı ===
London 5 hava limanına malikdir.
* [[Hitrou Hava Limanı]] ({{dil-en|Heathrow}} [ˈhiːθrəʊ]) — 4 terminala, illik 75 milyon sərnişin daşıma gücünə malikdir. ([[1930]])
* [[Qetvik]] — Londondan 45 km cənubda yerləşir, 2 [[şimal]] və [[cənub]] terminallarına, illik 40 milyon sərnişin daşıma gücünə malikdir (1958)
* [[Stansted]] — Londondan 55 km şimalda, [[Esseks]] qraflığında yerləşir, əsasən [[Avropa]] istiqamətində uçuşlar həyata keçirilir. (1942)
* [[Luton]] — Londondan 50 km şimal-qərbdə yerləşir, əsasən [[Avropa]] istiqamətində uçuşlar həyata keçirilir. ([[16 iyul]] [[1938]])
* [[London siti]] — çarter biznes reyslərinə xidmət edir.([[5 noyabr]] [[1987]])
 
=== Dəmir yolu ===
Sətir 364:
London metrosu yaradıldıqdan sonra İstanbulda tunel Nyu Yorkda və Madriddə bənzər metrolar yaradılmağa başladı. London metrosuna '''Underground''' (Yeraltı) deyilir. Ümumilikdə 274 stansiyası var. Metroda siqaretdən istifadə etmək ilk vaxtlar sərbəst olsa da hazırda bu davranışa görə sərt qadağalar tətbiq olunmaqdadır.
London metrosu ({{dil-en|London Underground}}) dünyada ən qədim və nəhəng metrodur. Buxar lokomativi ilə işləyən İlk yeraltı dəmir yolu ({{dil-en|"Metropolitan Railway"}} bu günkü ''Metropolitan Line'') [[10 yanvar]] [[1863]]-cü ildə tikilib istifadəyə verilmişdir.
 
[[Şəkil:London Underground Zone 1 Highlighted.svg|thumb|230px|right|London metrosunun sxemi (1-ci bölgə)]]
Sətir 421:
* Çox diqqət çəkən və turistlərin maraqla izlədiyi [[Bukingem sarayı|Bukingem kral sarayın]]ın aprel-avqust aylarında hər gün 11:30-da, ilin digər aylarında isə günaşırı keçirilən qarovuldəyişmə mərasimidir.
* Açar mərasimi — 700 illik tarixə malik bu mərasim [[Tauer qəsri]]nin hər gün saat 21:50-də gözətçilər tərəfindən bağlanmasından ibarətdır.
* Xüsusi günlər: [[6 fevral]] — kraliçanın taxta çıxdığı gün, [[21 aprel]] — kraliçanın doğum günü, [[2 iyun]] — kraliçanın tacqoyma günü, [[10 iyun]] — kraliçanın həyat yoldaşı, [[Edinburq hersoqu]] [[Filip Mauntbetten]]in doğum günü topların yaylım atəşləri altındakı atəşfəşanlıqla qeyd edilir.
 
London sakinləri hər gün təxminən 23 kiloqram saf kokaindən istifadə edirlər. Bu göstəriciyə görə Böyük Britaniya paytaxtı Avropa dövlətlərinin reytinqində birinci yeri tutur. Burada kokainin bir dozasının qiyməti 2,75 funt-sterlinqdir və London küçələrində hər gün yarım milyon kokain dozası satılır. Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, London əhalisi il ərzində səkkiz tondan çox təmiz kokaindən istifadə edir.<ref>[https://virtualaz.org/dunya/149288 London Qərbi Avropanın “kokain"kokain paytaxtı”paytaxtı" adlandırıldı]</ref>
 
== Qardaşlaşmış şəhərlər ==
Sətir 429:
{{sütun}}
* {{DZA}}, [[Əlcəzair (şəhər)|Əlcəzair]]
* {{GER}}, [[Berlin]] ([[2000]])
* {{RUS}}, [[Moskva]] ([[2002]])
* {{USA}}, [[Nyu-York]] ([[2001]])
{{sütun}}
* {{FRA}}, [[Paris]] ([[2001]])
* {{JPN}}, [[Tokio]] ([[2006]])
* {{CHN}}, [[Pekin]] ([[2006]])
* {{PAK}}, [[Kəraçi]] ([[2005]])
{{sütun/son}}
 

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023