|
'''Azərbaycan Prezidenti''' — [[Azərbaycan]]ın ali dövlət vəzifəsi. Azərbaycan Prezidenti dövlətin başçısı hesab olunur. Azərbaycan Prezidenti, vəzifəyə seçki yolu ilə təyin olunur. [[Azərbaycan vətəndaşlığı|Azərbaycan vətəndaşları]] seçki yolu ilə bir nəfəri yeddi il müddətinə Azərbaycan Prezidenti vəzifəsinə seçir.
2003-cü il oktyabrın 31-dən Azərbaycan Prezidenti səlahiyyətlərini [[İlham Əliyev]] icra edir. O, [[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2003)|2003]]-cü ildə 75.,38 % səs, [[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2008)|2008]]-ci ildə 88.,74 % səs, [[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2013)|2013]]-cü ildə 84.,54 % səs, [[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2018)|2018]]-ci ildə isə 86.,02 % səs topladı və seçkilərdə qalib gəlib. Onun səlahiyyət müddəti 2025-ci il aprelin 17-də başa çatır.
2025-ci ilin aprel ayında Azərbaycanda növbəti Prezident seçkilərinin baş tutması gözlənilir.
== Seçilmə qaydaları ==
=== Prezidentliyə namizədə aid tələblər ===
[[Azərbaycan Konstitusiyası]]nın 101-ci maddəsi Azərbaycanın Prezidentliyinə namizədlərə aid tələblərdən ibarətdir. Həmin maddəyə əsasən Azərbaycanın Prezidentliyinə namizədlərə aid tələblər aşağıda göstərilənlərdir:<ref name=":3" />
*[[Mercedes-Benz S-Class|Mercedes-Benz W221]]
==== Mühafizə Xidmətinin avtomobilləri ====
Azərbaycan Prezidentinin mühafizəsi üçün [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[General Motors|GMC]] avtomobil şirkətinin istehsalı olan [[GMC|GMC Acadia]] avtomili və [[Almaniya]]nın [[BMW]] avtomobil şirkətinin istehsalı olan motosikllar ayrılıb.
[[Azərbaycan Prezidentinin döş nişanı]] Azərbaycan Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[15 sentyabr]] 2008-ci il tarixli 832 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilib.<ref name=":1">{{cite web|url=http://www.e-qanun.az/framework/15796|title=Azərbaycan Prezidentinin döş nişanı haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15 sentyabr 2008-ci il tarixli 832 nömrəli Fərmanı. {{Az}}|publisher=www.e-qanun.az|accessdate=15.09.2008-ci il|archiveurl=http://web.archive.org/web/20190420175608/http://www.e-qanun.az/framework/15796|archivedate=20 aprel 2019-cu il}}</ref>
Azərbaycan Prezidentinin döş nişanı iki hissədən ibarətdir. Döşə taxılan birinci hissə 90 mm. diametrlik çevrədə yerləşdirilmiş 18 karatlıq qızıldan hazırlanmış səkkizguşəli ulduz şəklindədir. Uldunuz mərkəzində [[Azərbaycan gerbi|Azərbaycanın Dövlət gerbinin]] minalanmış təsviri qabarıq surətdə həqq edilmişdir. [[Azərbaycan gerbi|Azərbaycanın Dövlət gerbinin]] ətrafı iki ədəd halqa ilə hasiyələnmiş və halqaların arasında çevrə boyu 60 ədəd brilyant daş düzülmüşdür. Nişanın səkkiz guşəsinin hər biri digərindən şüalarla ayrılmışdır. Ulduzun səkkiz guşəsinin hər biri üzərində beş şüa yerləşdirilmişdir. Səkkiz guşənin hər birində şüalar boyu sıra düzülüşünə uyğun olaraq altı, səkkiz, on, səkkiz və altı brilyant daş düzülmüşdür. Boyundan asılan ikinci hissə hər birinin diametri 27 mm olan 16 medalyondan ibarətdir. Hər bir medalyon digərinə qızıldan hazırlanmış çələnglər vasitəsilə birləşdirilmişdir. Bir tərəfi sünbül, digəri isə palıd budağı olan çələnglərin ümumi sayı 16-dır. Hər bir medalyonun ortasında lövhə üzərində [[Azərbaycan gerbi|Azərbaycanın Dövlət gerbinin]] minalanmış təsviri qabarıq formada həkk edilmişdir. Medalyonun üzərində çevrə boyu 60 ədəd brilyant daş düzülmüşdür. Boyundan asılan hissənin ortasında diametri 60 mm olan 18 karat qızıldan hazırlanmış səkkizguşəli ulduz yerləşdirilmişdir. Ulduzun ortasında lövhə üzərində [[Azərbaycan gerbi|Azərbaycanın Dövlət gerbinin]] minalanmış təsviri qabarıq formada həkk edilmişdir. [[Azərbaycan gerbi|Azərbaycanın Dövlət gerbinin]] ətrafı iki ədəd halqa ilə hasiyələnmiş və halqaların arasında çevrə boyu 60 ədəd brilyant daş düzülmüşdür. Ulduzun səkkiz guşəsinin hər biri üzərində beş şüa həkk olunmuşdur. Şüaların üzərində sıra düzülüşünə uyğun olaraq altı, səkkiz, on, səkkiz və altı brilyant daş yerləşdirilmişdir. Ulduz palıd bulağı və sünbüldən olan qızıl çələng vasitəsilə boyundan asılan 16 medalyon və 16 çələngdən ibarət hissəyə bərkidilmişdir.<ref name=":1" />
=== Ali Baş Komandanın bayrağı ===
|-
| rowspan="2" bgcolor="#EF0000" width=4% |<center>'''{{color|#FFFFFF|Sıra}}'''</center>
| colspan="2" rowspan="2" bgcolor="#EF0000" width=22% |<center>'''{{color|#FFFFFF|Prezident <br /> <small>(doğum—vəfat illəri)</small>}}'''</center>
| rowspan="2" bgcolor="#EF0000" width=10% |<center>'''{{color|#FFFFFF|Portret}}'''</center>
| colspan="2" bgcolor="#EF0000" width=40% |<center>'''{{color|#FFFFFF|Səlahiyyət müddəti}}'''</center>
| rowspan="5" bgcolor="#DCDCDC" |<center><big>'''{{color|#000000|1.}}'''</big></center>
| rowspan="5" bgcolor="#D40000" |
| rowspan="5" bgcolor="#FFF5EE" |<center><big>'''[[Ayaz Mütəllibov|Ayaz Niyazi oğlu <br /> Mütəllibov]]'''</big> <br /> <small>(1938—)</small></center>
| rowspan="5" bgcolor="#FFF5EE" |<center>[[Şəkil:Ayaz Mütəllibov.jpg|176x176px|alt=]]</center>
|<center>30 avqust 1991</center>
|<center>[[Azərbaycan dövlət başçılarının siyahısı|Azərbaycan SSR Prezidenti]]</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (1991)|1991-ci ildə baş tutan seçkilərdə 98.,50 % səs topladı]]''': 1991-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən "Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında" Konstitusiya Bəyannaməsinin qəbul edilməsi və dövlət müstəqilliyinin elan edilməsi, [[An-2 təyyarəsinin (1991)|An-2 təyyarəsinin Xocalı səmasında vurulması]], [[Qarakənd faciəsi|Mi-8 vertolyotunun vurulması]]; 1992-ci ildə [[Daşaltı əməliyyatı|"Daşaltı" əməliyyatı]], [[Xocalı soyqırımı|Xocalının işğalı]], Azərbaycanın BMT-yə üzv qəbul olunması, Azərbaycan Xalq Cəhbəsinin rəhbər simalarının Mütəllibovu Xocalının işğalında ittiham etməsi və Azərbaycan Ali Sovetinin qarşısına toplanan narazı millətin təzyiqlərindən sonra istefa verməsi.</small>
|-
| colspan="3" bgcolor="#808080" |
| rowspan="2" bgcolor="#DCDCDC" |<center><big>'''{{color|#000000|s.i.}}'''</big></center>
| rowspan="2" bgcolor="#DCDCDC" |
| rowspan="2" bgcolor="#FFFFF0" |<center><big>'''[[Yaqub Məmmədov (siyasətçi)|Yaqub Cavad oğlu <br /> Məmmədov]]'''</big> <br /> <small>(1941—)</small></center>
| rowspan="2" bgcolor="#FFFFF0" |<center>[[Şəkil:Yaqub Məmmədov (professor).png|144x144px|alt=]]</center>
| bgcolor="#FFFFF0" |<center>6 mart 1992</center>
| rowspan="2" bgcolor="#DCDCDC" |<center><big>'''{{color|#000000|s.i.}}'''</big></center>
| rowspan="2" bgcolor="#7092BE" |
| rowspan="2" bgcolor="#FFFFF0" |<center><big>'''[[İsa Qəmbərov|İsa Yunis oğlu <br /> Qəmbərov]]'''</big> <br /> <small>(1957—)</small></center>
| rowspan="2" bgcolor="#FFFFF0" |<center>[[Şəkil:Isa Gambar (cropped).jpg|144x144px|alt=]]</center>
| bgcolor="#FFFFF0" |<center>18 may 1992</center>
| rowspan="2" bgcolor="#DCDCDC" |<center><big>'''{{color|#000000|2.}}'''</big></center>
| rowspan="2" bgcolor="#5C5858" |
| rowspan="2" bgcolor="#FFF5EE" |<center><big>'''[[Əbülfəz Elçibəy|Əbülfəz Qədirqulu oğlu <br /> Elçibəy]]'''</big> <br /> <small>(1938–20001938-2000)</small></center>
| rowspan="2" bgcolor="#FFF5EE" |<center>[[Şəkil:Əbülfəz Elçibəy (1991).jpg|144x144px|alt=]]</center>
|<center>16 iyun 1992</center>
|<center>—</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (1992)|1992-ci ildə baş tutan seçkilərdə 60.,90 % səs topladı]]''': 1992-ci ildə [[Azərbaycan manatı|Azərbaycanın milli valyutası –— manat]]ın dövriyyəyə buraxılması, [[Azərbaycanın Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası|TQDK]]-nın yaradılması və Azərbaycan üzrə tələbə qəbulunun testlə aparılması, [[Rusiya Silahlı Qüvvələri]]nin hərbçilərinin Azərbaycandan çıxarılması, Azərbaycanın [[Azərbaycanın Mərkəzi Bankı|Milli Bankın]]ın və [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti|Azərbaycanın Dövlət Neft Şirkətinin]] yaradılması, [[Ballıqaya soyqırımı (1992)|Ballıqaya soyqırımı]], [[Azadlıq meydanı (Bakı)|"Azadlıq" meydanında]] [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] birinci hərbi paradının qəbulu, [[Xocavənd]]in işğalı; 1993-cü ildə [[Kəlbəcər]]in işğalı, [[4 iyun Gəncə qiyamı|Gəncə qiyamı]] və istefa verib [[Kələki]]yə gedişi.</small>
|-
| rowspan="2" bgcolor="#DCDCDC" |<center><big>'''{{color|#000000|s.i.}}'''</big></center>
| rowspan="6" bgcolor="#3F48CC" |
| rowspan="6" bgcolor="#FFF5EE" |<center><big>'''[[Heydər Əliyev|Heydər Əlirza oğlu <br /> Əliyev]]'''</big>{{Efn|1997-ci ildən Azərbaycanın ümummilli lideri titulunun rəsmi daşıyıcısıdır.}} <br /> <small>(1923–20031923-2003)</small></center>
| rowspan="6" bgcolor="#FFF5EE" |<center>[[Şəkil:Heydar Aliyev 1997.jpg|170x170px|alt=]]</center>
| bgcolor="#FFFFF0" |<center>24 iyun 1993</center>
|<center>—</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (1993)|1993-cü ildə baş tutan seçkilərdə 98.,84 % səs topladı]]''': 1993-cü ildə Azərbaycanın MDB-yə üzv qəbul olunması, Zəngilanın işğalı<ref>{{cite web|url=https://oxu.az/society/281648|title=Zəngilanın işğalından 25 il ötür. {{Az}}|publisher=www.oxu.az|accessdate=28.10.2018-ci il|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190420181908/https://oxu.az/society/281648|archivedate=20 aprel 2019-cu il}}</ref>; 1994-cü ildə Horadiz əməliyyatı, Bakı metrosunda terror hücumu, Bişkek sülh müqaviləsi, Əsrin müqaviləsi; 1995-ci ildə dövlət çevrilişinə cəhd, Bakı metrosunda yanğın, Azərbaycan Konstitusiyasının qəbul edilməsi, birinci dəfə Milli Məclisin çağırılması; 1997-ci ildə GUAM-ın yaradılması; 1998-ci ildə ölüm cəzasının ləğv edilməsi.<ref>{{cite web|url=https://az.trend.az/azerbaijan/society/1636043.html|title=Azərbaycanda ölüm cəzasının ləğvindən 12 il ötür. {{Az}}|publisher=www.trend.az|accessdate=10.02.2010-cu il|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190420181640/https://az.trend.az/azerbaijan/society/1636043.html|archivedate=20 aprel 2019-cu il}}</ref></small>
|-
|<center>18 oktyabr 1998</center>
|<center>—</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (1998)|1998-ci ildə baş tutan seçkilərdə 77.,60 % səs topladı]]''': 1999-cu ildə birinci dəfə bələdiyyə seçkilərinin baş tutması, Dövlət Neft Fondunun yaradılması; 2001-ci ildə Azərbaycanın Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv qəbul olunması; 2002-ci ildə Azərbaycan Konstitusiyasına dəyişikliklərin edilməsi üçün referendumun baş tutması, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru xəttinin təməlinin qoyulması.</small>
|-
| rowspan="8" bgcolor="#DCDCDC" |<center><big>'''{{color|#000000|4.}}'''</big></center>
| rowspan="8" bgcolor="#3F48CC" |
| rowspan="8" bgcolor="#FFF5EE" |<center><big>'''[[İlham Əliyev|İlham Heydər oğlu <br /> Əliyev]]'''</big> <br /> <small>(1961—)</small></center>
| rowspan="8" bgcolor="#FFF5EE" |<center>[[Şəkil:Ilham Heydar oglu Aliyev - President of the Republic of Azerbaijan.jpg|168x168px|alt=]]</center>
|<center>31 oktyabr 2003</center>
|<center>[[Azərbaycan baş nazirlərinin siyahısı|Azərbaycanın Baş naziri]]</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2003)|2003-cü ildə baş tutan seçkilərdə 75.,38 % səs topladı]]''': 2003-cü ildə [[Azərbaycan etirazları (2003)|"Azadlıq" meydanı etirazları]]; 2005-ci ildə [[Elmar Hüseynov]]un qətlə yetirilməsi; 2006-cı ildə [[Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri|Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) boru xəttinin]] istifadəyə verilməsi; 2007-ci ildə [[Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti|Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmiryolu xəttinin]] təməlinin qoyulması.</small>
|-
|<center>24 oktyabr 2008</center>
|<center>—</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2008)|2008-ci ildə baş tutan seçkilərdə 88.,74 % səs topladı]]''': 2009-cu ildə [[Azərbaycanın Konstitusiyasında dəyişikliklərin edilməsi haqqında referendum (2009)|Azərbaycanın Konstitusiyasında dəyişikliklərin edilməsi haqqında referendumun]] baş tutması, [[Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında terror hücumu|ADNA-da terror hücumu]]<ref>{{cite web|url=https://report.az/hadise/adna-da-toredilen-terror-aktindan-9-il-otur/|title=ADNA-da törədilən terror hücumundan 9 il ötür. {{Az}}|publisher=www.report.az (Report İnformasiya Agentliyi)|accessdate=30.04.2018-ci il|archiveurl=http://web.archive.org/web/20190421212447/https://report.az/hadise/adna-da-toredilen-terror-aktindan-9-il-otur/|archivedate=20 aprel 2019-cu il}}</ref>; 2010-cu ildə [[Kür daşqını (2010)|Kür daşqınları]]; 2011-ci ildə [[Azərbaycan antikorrupsiya kampaniyası (2011)|Korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirləri]], [[Azərbaycan etirazları (2011)|Prezidentin istefasını tələb edən etirazlar]], Azərbaycanın BMT Təhlükəsizlik Şurasının 2 il müddətinə qeyri-daimi üzvü seçilməsi; 2012-ci ildə [[2012 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|"Eurovision" müsabiqəsinin]] baş tutması, TANAP qaz xətti layihəsinin imzalanması, Masallı hadisələri, "Gülərgate" qalmaqalı, Hicab qadağasına etirazlar; 2013-cü ildə İsmayıllı iğtişaşları və İlqar Məmmədovun həbs edilməsi, Azərbaycanın birinci peyki olan Azerspace-1-in orbitə buraxılması, "Əsgər ölümlərinə son" etirazları, "N!DA" VH-nın üzvlərinin həbs edilməsi.</small>
|-
|<center>17 oktyabr 2013</center>
|<center>—</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2013)|2013-cü ildə baş tutan seçkilərdə 84.,54 % səs topladı]]''': 2013-cü ildə "Şahdəniz" yatağının layihəsinin imzalanması, 2014-cü ildə Cənub Qaz Dəhlizinin təməlinin qoyulması, hüquq müdafiəçiləri Leyla Yunus, Rəsul Cəfərov, İntiqam Əliyev və jurnalist Xədicə İsmayılovanın həbs edilmələri, plyuralizmin bütün formalarının məhv edilməsi və 2014-cü ildən media tənqidçilərinə qarşı mübarizənin aparılması; 2015-ci ildə manatın ABŞ dollarına nisbətdə 30% ucuzlaşması, Binəqədidə 16 mərtəbəli binada yanğın, I Avropa Oyunlarının baş tutması, Mingəçevir etirazları, "MTN" işi, Nardaran əməliyyatı, "Günəşli" neft yatağında yanğın, manatın ABŞ dollarına nisbətdə 48% ucuzlaşması, 2016-cı ildə Siyəzən etirazları, Aprel döyüşləri, 2016-2022-ci illərdə "Formula-1"-in baş tutması, [[Azərbaycanın Konstitusiyasında dəyişikliklərin və əlavələrin edilməsi haqqında referendum (2016)|Azərbaycanın Konstitusiyasında dəyişikliklərin və əlavələrin edilməsi haqqında referendumun]] baş tutması və Mehriban Əliyevanın Birinci vitse-prezident təyin edilməsi; 2017-ci ildən Azadlıq Radionu, Meydan TV və Azadlıq qəzetinin saytlarının Azərbaycan ərazisində qadağan edilməsi, [[Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti|Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmiryolu xəttinin]] istifadəyə verilməsi; 2018-ci ildə Narkoloji Dispanserdə yanğın.</small>
|-
|<center>17 aprel 2018</center>
|<center>—</center>
|-
| colspan="3" bgcolor="#FFFAFA" |<small>'''[[Azərbaycanda Prezident seçkiləri (2018)|2018-ci ildə baş tutan seçkilərdə 86.,02 % səs topladı]]''': 2018-ci ildə [[Cənub Qaz Dəhlizi]]nin rəsmi açılışı, TANAP qaz xəttinin istifadəyə verilməsi, enerjisistemində qəza və işıq böhranı, Gəncə iğtişaşları, Xəzər dənizinin statusu haqqında Konvensiya, Azerspace-2-nin orbitə buraxılması, Zamirə Hacıyeva işi, vergi islahatları; 2019-cu ildə 19 yanvar mitinqi, 51 siyasi məhbusun əfv edilməsi, oktyabr etirazları, məmurların istefa dalğası.</small>
|-
| colspan="7" bgcolor="#509E2F" |
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı|2}}
{{Portal sətir|Azərbaycan}}
|