Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 6:
5 illik səltənəti boyunca 280-dən çox dini müxalifi çarmıxa çəkilərək yandırıldı. Onun [[1558]]-ci ildə vəfatının ardından, [[İngiltərə tarixi|İngiltərə]]<nowiki/>də canlandırdığı [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] inancının, ögey bacısı və xələfi [[I Elizabet]] tərəfindən önü kəsildi.
== Həyatı ==
=== Dünyaya gəlişi və ailəsi === Mariya [[18 fevral]] [[1516]]-cı ildə [[London]]<nowiki/>da Plasentiya sarayında dünyaya gəldi. [[İngiltərə krallığı|İngiltərə kralı]] [[VIII Henri]]<nowiki/>nin və onun ilk xanımı [[Araqonlu Ketrin]]<nowiki/>in həyatda qalan yeganə övladı idi. Belə ki, anası Mariyanın dünyaya gəlişindən öncə dəfələrlə hamilə qalmış, ancaq bu uşaqlar ya ölü olaraq dünyaya gəlmiş, ya da bir neçə gün sonra vəfat etmişdi.<ref>Waller, p. 16; Whitelock, p. 9</ref><ref>Loades, pp. 12–13; Weir, pp. 152–153</ref>
Mariya dünyaya gəldikdən 3 gün sonra Qrinviçdəki İtaətkar Rahiblər kilsəsində [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] inancına görə [[vəftiz]] edildi.<ref>Porter, p. 13; Waller, p. 16; Whitelock, p. 7</ref> Onun xaç atası Lord Tomas Uolsey, xaç anası isə nənəsi [[Yorklu Elizabet|Yorklu Elizabeti]]<nowiki/>n bacısı Yorklu Ketrin və Norfolk hersoginyası Agnes Hauerd oldu.<ref>Porter, pp. 13, 37; Waller, p. 17</ref> Atasının bir müddət öncə sürgün edilən qohumu Marqarita Pol isə Mariyanın dünyaya gəlişi səbəbilə bağışlandı və əvvəlcə körpənin himayədarı, [[1520]]-ci ildə isə dayəsi olaraq sarayda yer aldı.<ref>Porter, p. 13; Waller, p. 17; Whitelock, p. 7</ref><ref>Loades, p. 29; Porter, p. 16; Waller, p. 20; Whitelock, p. 21</ref>
=== Təhsili və ilk evlilik planları ===
Mariya olduqca ağıllı bir uşaq idi.<ref>Whitelock, p. 27</ref> Hətta [[1520]]-ci ilin [[iyul]]<nowiki/>unda təqribən 4-5 yaşlarındaki Mariya sarayda qəbul edilən [[Fransa]] elçilərinə [[piano]]<nowiki/>da möhtəşəm bir əsərlə çıxış etmişdi.<ref>Loades, pp. 19–20; Porter, p. 21</ref> İlk təhsili anasının nəzarətində keçmişdi. 9 yaşı olanda artıq [[latın dili]]<nowiki/>ndə oxuyub yazırdı.<ref>Porter, p. 28; Whitelock, p. 27</ref> [[Fransızlar|Fransız]], [[İspan dili|ispan]] və [[Yunan dili|yunan]] dilləri, musiqi və rəqs üzrə dərslər aldı.<ref>Loades, pp. 32, 43</ref> [[VIII Henri|Kral Henri]] isə qızına olduqca nəvazişli idi və [[Venesiya]] elçisi Sebastiyan Gustinianiyə ''“Bu qız heç vaxt ağlamaz”'' deyərək övladıyla öyünmüşdü.<ref>''Domine Orator, per Deum immortalem, ista puella nunquam plorat'', quoted in Whitelock, p. 17</ref> O illərə aid portretlərində də göründüyü kimi, kağız qədər ağ üzü və qızılı saçları var idi. Bundan başqa atasından aldığı qırmızı yanaqları vardı.
Sətir 16 ⟶ 18:
Mariyanın uşaqlıq illəri boyunca atası [[VIII Henri|Kral Henri]] qızı üçün müxtəlif ər namizədləri axtarırdı. Hələ 2 yaşı olanda [[Fransa tarixi|Fransa kralı]] [[I Fransisk|I Fransua]]<nowiki/>nın oğlu Fransisklə nişanlandırılsa da, 3 il sonra bu razılıq pozuldu.<ref>Porter, pp. 20–21; Waller, pp. 20–21; Whitelock, pp. 18–23</ref> [[1522]]-ci ildə isə 6 yaşlı Mariya özündən 16 yaş böyük [[İspaniya Krallığı|İspaniya kralı]] olan xalası oğlu [[V Karl]]<nowiki/>la nişanlandırıldı.<ref>Loades, pp. 22–23; Porter, pp. 21–24; Waller, p. 21; Whitelock, p. 23</ref> Ancaq bir neçə il sonra bu nişan da [[VIII Henri|Kral Henri]]<nowiki/>nin də razılığı ilə [[V Karl]] tərəfindən ləğv edildi. Digər tərəfdən [[VIII Henri|Kral Henri]]<nowiki/>nin baş məsləhətçisi kardinal Uolsey [[Fransa]] sarayıyla evlilik müzakirələri aparır, [[VIII Henri|Kral Henri]] isə qızını [[İngiltərə tarixi|İngiltərə]]<nowiki/>ylə ittifaqa daha yaxın görünən [[I Fransisk|Kral Fransua]] ilə evlənməsini istəyirdi. Nəhayət, balaca qızcığazın [[I Fransisk|Kral Fransua]] və ya onun oğlu Fransisklə evləndirilməsi ilə bağlı bir andlaşma bağlandı. Ancaq çox keçmədən kardinal Uolsey [[Fransa]] ilə nigahsız bir ittifaq qurmağa nail oldu.
=== Gənclik illəri ===
Digər yandan Mariyanın ailəsi təhlükə altında idi. Vəliəhdi olmadığı üçün təəssüflənən və yenidən evlənmək istəyən [[VIII Henri|Kral Henri]] [[Araqonlu Ketrin]]<nowiki/>dən ayrılmaq istəsə də, [[Papa]] [[VII Klement]] onun bu istəyini qəbul etmədi. [[VIII Henri|Kral Henri]] [[İncil]]<nowiki/>dəki bəzi mətnlərə istinad edərək, [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]]<nowiki/>lə olan nigahının pak olmadığını, bunun səbəbinin isə [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]]<nowiki/>in, qardaşı [[Artur Tüdor|Artur]]<nowiki/>la olan ilk evliliyi olduğunu iddia etdi. [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]] isə [[Uels Şahzadəsi|Uels şahzadəsi]] [[Artur Tüdor|Şahzadə Artur]]<nowiki/>la olan nigahının formal olduğunu və əsl amalına çatmadığı bildirdi. Belə ki, dövrün [[Roma Papası|Roma papası]] [[II Yuli]] də bu nigahın ləğvi barədə qərar vermişdi. [[Papa]] [[VII Klement]]<nowiki/>in bu etirazında tək məsələ [[katolik]] inancı deyildi. Çünki o illərdə, [[Roma|Roma şəhəri]] [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]]<nowiki/>in bacısı oğlu və qızının keçmiş nişanlısı olan [[V Karl]]ın işğalı altında idi. Bəzi mənbələrə görə, [[papa]]<nowiki/>nın bu nigahın pozulmasına olan etirazlarının əsl səbəbi də bu idi.
[[1531]]-ci ildən etibarən Mariya saraydan uzaqlaşdırılan anasından ayrıldı və görüşmələri qadağan edildi. [[1533]]-cü ilin əvvəllərində [[VIII Henri|Kral Henri]] hamilə olan məşuqəsi [[Anna Boleyn]]<nowiki/>lə nigahlandı və həmin ilin [[may]] ayında Kanterburi yepiskopu Tomas Kranmer kralın [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]]<nowiki/>lə olan nigahını ləğv etdi. [[VIII Henri|Kral Henri]] [[Anqlikan kilsəsi|İngiltərə kilsəsi]]<nowiki/>nin rəhbəri elan etdi və [[Roma papası]]<nowiki/>nı etibarsızlaşdırdı. [[Kraliça]] ünvanı [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]]<nowiki/>dən alındı və ilk evliliyi səbəbilə ''Ueslin dul şahzadəsi'' ünvanı aldı. Beləliklə, 17 yaşlı Mariya da kralın qeyri-qanuni övladı elan edildi. Şahzadə yerinə, “Leydi Mariya” olaraq adlandırıldı və bütün ünvanlarını yenicə dünyaya gələn bacısı [[I Elizabet|Şahzadə Elizabet]]ə təhvil verildi. Mariyanın bütün saray əhli və xidmətçiləri vəzifədən alındı və özü də [[1533]]-cü ilin [[dekabr]]ında yeni doğulan bacısı [[I Elizabet|Elizabeti]]<nowiki/>n yaşadığı saraya gətirildi.
Gənc Mariyanın [[Anna Boleyn]]<nowiki/>i [[kraliça]], qızını isə şahzadə olaraq qəbul etməməsi [[VIII Henri|Kral Henri]]<nowiki/>ni daha da qəzəbləndirdi. Daim nəzarət və təzyiq altında yaşamaq onun səhhətini tamamilə korlamışdı və tez-tez xəstələnməinə səbəb olmuşdu. [[V Karl]]ın İngiltərə sarayındakı elçisi Eustas Kapu gənc Mariyanın ən yaxın sirdaşı və atası ilə arasında vasitəçisi olmuşdu. Belə ki, artıq [[VIII Henri|Kral Henri]] və sevimli qızı arasındakı münasibətlər pisləşmi, illərlə bir-birinin üzünü belə görməmişdilər. Hətta [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]] ölüm yatağında ikən belə, yeganə qızıyla görüşməsinə icazə verilmədi. [[Araqonlu Ketrin|Ketrin]] [[1536]]-cı ildə vəfat etdi və Mariya dəhşətli travmayla üzləşdi. Anasının cənazə mərasiminə gedə bilməyən Mariya uzun müddət özünü hər kəsdən təcrid etdi.
=== Protestant üsyanı ===
| |||