Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Azərbaycanın Milli Şurasının tərkibi: tərtibat, vizual dəyişikliklər, orfoqrafiya, durğu işarələri, yeniləmə, təkmilləşdirmə, vikiləşdirmə
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 11:
| müəllif = [[Azərbaycan Milli Şurası]]
| qüvvədən_düşməsi = [[27 aprel]] [[1920]]
| imzalayanlar = [[Həsən bəy Ağayev]], <br/>[[Fətəli xan Xoyski]], <br/>[[Nəsib bəy Yusifbəyli]], <br/>[[Camo bəy Hacınski]], <br/>[[Şəfi bəy Rüstəmbəyli]], <br/>[[Nəriman bəy Nərimanbəyov]], <br/>[[Cavad Məlik-Yeqanov]], <br/>[[Mustafa Mahmudov]]
| Vikimənbə = Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin İstiqlaliyyət Bəyannaməsi
}}
 
'''Azərbaycanın İstiqlal Bəyannaməsi''' — [[1918]]-ci il mayın 28-də [[Tiflis]]də [[Azərbaycan Milli Şurası]] tərəfindən tərtib olunmuş və imzalanmış, [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]]nin müstəqilliyini rəsmən elan edən sənəd.
 
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti cəmi 23 ay fəaliyyət göstərmiş və [[1920]]-ci ildə bolşeviklərin hərbi müdaxiləsi ilə süquta uğradılmışdır. Onun yerində yaranan [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]] sonradan [[SSRİ]]-nin tərkibinə daxil oldu. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının dağılması|SSRİ-nin dağılması]]ndan sonra, [[1991]]-ci il [[18 oktyabr]]da [[Azərbaycan parlamenti]]nin qəbul etdiyi “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktı Azərbaycan Respublikasının siyasi və iqtisadi təməlini qoymuşdur.
Sətir 22:
 
== Tarixi ==
[[1918]]-ci ilin əvvəlində Qafqazda siyasi vəziyyət çox çətin olaraq qalırdı. Rusiyanın Almaniya ilə [[Brest|Brest-Litovskda]] sülh danışıqlarının uğursuzluğundan sonra, alman-türk qoşunları [[1917]]-ci il [[6 dekabr]]da Qafqazda hücuma başladılar. [[1918]]-ci ilin yanvar ayının əvvəlində türk qoşunları [[Qars vilayəti|Qars]] və [[Batum vilayəti|Batum]] vilayətlərini ələ keçirə bilmişdi. Türk əsgərlərinin uğuru [[Zaqafqaziya Komissarlığı]]nı [[Osmanlı İmperiyası]]na sülh danışıqları üçün [[6 fevral]] [[1918]]-ci ildə Qafqaz Cəbhəsinin komandiri Mehmet Vəhib paşayaPaşaya teleqram göndərməyə məcbur etmişdi.
 
=== Zaqafqaziya seyminin yaranması ===
 
Zaqafqaziya Komissarlığı effektsiz olduğuna və regionda kifayət qədər güclü hakimiyyətə malik olmadığına görə özü özünün ləğv edilməsini elan etməyə məcbur oldu. [[1918]]-ci il yanvarın 5-də açılaraq elə həmin gündə bolşevik hökuməti tərəfindən qovulmuş [[Müəssislər MəclisinəMəclisi#Azərbaycan Demokratik Respublikasının Müəssislər Məclisi|Müəssislər Məclisi]]nə Zaqafqaziyadan seçilmiş deputatlar yol bağlı olduğu üçün Rusiyaya gedə bilməmişlər.<ref name=protokol/> Zaqafqaziyadan Rusiya Müəssislər Məclisinə seçilmiş deputatlar 1918-ci il fevralın 14-də ölkədə hakimiyyət orqanı hakimiyyət orqanı kimi [[Zaqafqaziya seymi]]ni yaratmağı qərara alırlar.<ref name=protokol/> Seymdə Rusiya Müəssislər-Məclisinə seçkilər zamanı hər partiyanın aldığı səsin sayına müvafiq olaraq Zaqafqaziya Seymindəki nümayəndələrin sayı artırıldı.<ref name=protokol/>
 
[[Müsavat Partiyası]] və demokratik bitərəflər qrupundan 30 nəfər, Müsəlman sosialist blokundan 7 nəfər, [[İttihad Partiyası]]ndan 3 nəfər, Müsəlman sosialist-demokrat menşevik partiyası [[Hümmət]]dən isə 4 nəfər Zaqafqaziya Seyminə daxil edildi.<ref name=protokol/> Nəticədə Zaqafqaziya Seymində 44 azərbaycanlı nümayəndə iştirak edərək, seymin müsəlman fraksiyasını yaratdılar.<ref name=protokol/> Bunlar aşağıdakı şəxslər idi:<ref name=protokol/>
Müsəlman sosialist-demokrat menşevik partiyası [[Hümmət]]dən isə 4 nəfər Zaqafqaziya Seyminə daxil edildi.<ref name=protokol/> Nəticədə Zaqafqaziya Seymində 44 azərbaycanlı nümayəndə iştirak edərək, seymin müsəlman fraksiyasını yaratdılar.<ref name=protokol/> Bunlar aşağıdakı şəxslər idi:<ref name=protokol/>
 
“Müsavat” və demokratik bitərəflər qrupundan: [[Məmməd Yusif Cəfərov]], [[Əli Mərdan bəy Topçubaşov]], [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə]], [[Nəsib bəy Yusifbəyli]], [[Həsən bəy Ağayev]], [[Xosrov bəy Sultanov]], [[Məmmədhəsən Hacınski]], [[Mir Hidayət bəy Seyidov]], [[Fətəli Xan Xoyski]], [[Xəlil bəy Xasməmmədov]], [[Əhməd bəy Məhəmmədbəyov]], [[Aslan bəy Qardaşov]], [[Şəfi bəy Rüstəmbəyli]], [[Cavad bəy Məlikyeqanov]], [[Mustafa Mahmudov]], [[Mehdi bəy Hacıbababəyov]], [[Hacı Səlim Axundzadə]], [[Mehdi bəy Hacınski]], [[Xudadat bəy Məlik-Aslanov]], [[Müseyib bəy Əxicanov]], [[Lütfəli bəy Behbudov]], [[Firudin bəy Köçərli]], [[İbrahim ağa Vəkilov]], [[Həmid bəy Şahtaxtinski]], [[Rəhim bəy Vəkilov]], [[Ələsgər bəy Mahmudbəyov]], [[Yusif əfəndi Əfəndizadə]], [[Mirzə Camal Yusifzadə]], [[Məmmədrza ağa Vəkilov]], [[İslam bəy Qəbulzadə]].
Sətir 91 ⟶ 90:
 
=== Azərbaycanın Milli Şurasının tərkibi ===
Seymdə, daha sonra isə Milli Şurada Azərbaycan Demokratik Respublikasının İstiqlal Bəyannaməsinin qəbulu ilə bağlı keçirilmiş iclasda ən çox [[Müsavat Partiyası]]nın üzvləri, həmçinin 7demokratik bitərəflər qrupundan 30 nəfər, həmçinin müsəlman sosialistlər blokundan, 37 nəfər, [[İttihad fraksiyası|İttihad Partiyası]]ndan, 43 nəfər, [[Hümmət]] sosial-demokrat partiyasından, eləcə də 304 nəfər bitərəf siyasi xadim iştirak etmişdir.
 
İstiqlal Bəyannaməsinin qəbulu zamanı Azərbaycanın Milli Şurasının tərkibi belə idi:<ref>Волхонский М., Муханов В.По следам Азербайджанской Демократической Республики. Москва, 2007, 247 с.</ref>

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023