=== "Böyük dağılma" ===

[[1983]]-cü ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] prezidenti [[Ronald Reyqan]] [[Strateji Müdafiə Təşəbbüsü]] adlı kosmosda raketdən müdafiə planını həyata keçirməyə başladı. SSRİ həmçinin öz hərbi ve kosmik xərclərini artırdı. İqtisadi inkişafı sürətləndirmək üçün Qorbaçov " [[Sürətləndirmə konsepsiyası|Sürətləndirmə]]", "[[Aşkarlıq]]" kimi şüarlar irəli sürdü.

 

"Aşkarlıq" bir çox zidiyyətləri üzə çıxartdı. Regionlarda etnik münaqişələr Sovetlərin vəziyyətini gərginləşdirdi. [[Azərbaycan SSR]]-in tərkibində olan [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]ndə ermənilər tərəfindən başlanan separatçılıq hərəkatı "Böyük dağılmanın" başlanğıcı oldu. [[1990]]-cı ilin martında [[Estoniya]], [[Litva]], may ayında isə [[Latviya]] müstəqilliklərini bərpa etmək haqqında qərar qəbul etdilər. Gürcüstanda suverenlik haqqında dekret qəbul olundu.

 

İyun ayında [[RSFSR]] dövlət suverenliyi barədə Bəyənnammə qəbul etdi. [[1991]]-ci ilin iyununda [[Boris Yeltsin]] RSFSR-in prezidenti seçildi. 1991-ci ilin avqustunda Sovet İttifaqını qoruyub saxlamaq istəyən yüksək çinli məmurlar ölkədə Fövqəladə vəziyyət elan etdilər. Qorbaçovun "səhhəti ağır olduğu üçün" onun səlahiyyətləri [[Gennadi Yanayev]]ə verildi. Yanayev [[Moskva]]ya hərbi qüvvə yeritdi, lakin bu cəhd uğursuz alındı. "[[Avqust qiyamı]]" puç oldu. Bu hadisədən sonra [[Kommunist partiyası]]nın fəaliyyəti dayandırıldı.

 

1991-ci il dekabrın 8-də SSRİ-ni təşkil etmiş – [[Rusiya SFSR]], [[Ukrayna SSR]] və [[Belorusiya SSR]] SSRİ-nin parçalanması haqqında istəklərini bildirdilər. 1991-ci il dekabrın 25-də [[Mixail Qorbaçov]] istefa verdi. Dekabrın 26-da Kreml üzərindən SSRİ-nin qırmızı bayrağı endirildi və beləliklə [[1922]]-ci il dekabr ayının 30-da yaranmış və 69 il mövcud olmuş SSRİ dağıldı.

== Coğrafiya ==

Ərazisinin sahəsi 22 400 000 [[Kvadrat kilometr|km2]]-dir.<ref>[http://www.maps-world.ru/usssr.htm Географическая карта СССР и её краткая характеристика]</ref>, Həmin dövrdə ərazisinə görə [[dünya]]nın ən böyük dövləti olmuşdur.<ref name=geo3>[http://www.krugosvet.ru/node/39421 СССР в Рунет-энциклопедии «Кругосвет»]</ref>. Dünyanın altıda birini işğal etmişdi.<ref name=geo3 />Ərazisinə görə [[Şimali Amerika]] ilə müqayisə edilirdi. [[Avropa]] hissəsi ölkə ərazisinin dörddə biri idi və onun mədəni və iqtisadi mərkəzi idi. [[Asiya|Asiya hissəsində]] (şərqdəki [[Sakit okean]] və cənubdakı [[Əfqanıstan]] sərhədi)