Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 82:
 
===Qalliyanın fəthi===
Sezar hələ də çox borclu idi, əyalət canışını kimi pul toplamaq üçün ya qeyri-qanuni vergi toplamalı, ya da hərbi yürüşə çıxmalı idi. Sezarın rəhbərliyi altında 4 legion təfhfəth edilmiş [[Qalliya]] torpaqlarında yerləşdirilmişdi. Romanın[[Roma]]nın müttəfiqlərindən [[Aeduilər]], [[Qalliyalı]] rəqibləri tərəfindən Ariovistus liderliyindəki german kökənli Suebilərin[[Suebilər]]in köməyi ilə darmadağın edilmiş, [[Helvetlər]] Romanın[[Roma Respublikası|Roma]]nın yeni müharibəyə başlayacağını düşünərək, böyük köçə başlamışdılar. Yeni iki legion toplayan Sezar, əvvəl Helvetiləri, ardəyca da Ariovistusu məğlub etdi və ordusunu qız üçün Sequani torpaqlarında yerləşdirərək, [[Qalliya NarbonensisinNarbonensis]]in o tərəfindəki torpaqlara qarşı marağının müvəqqəti olmadığı siqnalını verdi.
Vəzifəyə gəldioyindən iki il sonra sahib olduğu hərbi gücü [[Kisalpin QalliyadanQalliya]]dan topladığı iki yeni legion hesabına iki qat artırdı. [[Kisalpin Qalliya]] əyaləti sakinləri [[Roma vətəndaşlığı|Roma vətəndaşı]] olmadığı üçün bu hərəkətin qanuniliyi mübahisəli idi. Sezarın bu hərəkətlərinə cavab olaraq Şimal-şərqi Qalliyadakı Belgic tayfaları silahlanmağa başladılar. Sezar bu vəziyyətə sərt cavab verdi və birləşmiş Belgic ([[Belçika]]) ordusuna qarşı hücuma keçdi və qalib gəldi. Bu arada Krassusun[[Mark Krass|Krassus]]un oğlu Publius rəhbərliyindəki bir Roma legionu da Armorika yarımadasındakı yerli tayfaların torpaqlarını fəth etməyə başladı.
E.ə. 56-cı ilin yazında Triumvirat Qalliyanın[[Qalliya]]nın Luka (indiki Lukka) şəhərində toplaşdı. Romada[[Roma]]da qarışıqlıq mövcud idi Klodiusun populist kampaniyası [[Mark Krass|Krassus]][[Qney Pompey|Pompey]] arasındakı münasibəti korlamağa başlamışdı. Toplantıda Triumvirat yenilərkən Sezarın prokonsulluğu 5 illik uzadıldı. [[Mark Krass|Krassus]]Pompeyin[[Pompey]]in yenidən konsul seçilməsi və eyni Sezar kimi krassusun[[Mark Krass|Krassus]]un [[Suriya]], Pompeyin[[Pompey]]in[[Hispaniya]] prokonsulu olmaları qərarlaşdırıldı. Sezarın Venetiləri[[Venetilər]]i donanma döyüşündə məğlub etməsi ilə Armorikanın fəthi sonlandı, Krasusun[[mark Krass|Krasus]]un oğlu isə cənub-qərbdə Aquitanilərin torpaqların fəthini tamamladı. E.ə. 56-cı ildəki yürüşün ardından alcaq-qayalıq bölgələrdə yaşayan Morini və Menapi tayfalarının torpaqlarından başqa bütün Qallıya Romaya tabe edildi.
E.ə. 55-ci ildə Qalliyaya[[Qalliya]]ya qarşı, german tayfaları Usipetelər və Tencterilər tərəfindən reallaşdırılan hücumun qarşsıını alan Sezar, bunun ardıyca [[Ren çayı]] üzərindən körpü düzəltdirdi və geri dönüb körpünü sökdürmədən German torpaqlarında bir müddət gəzərək güc nümayişi etdi. Həmin ilin yayında Morini və Menapiləri tabe etdi, ardıyca BritonlarınBretonların keçən ilki müharibədə Venetilərə kömək etdiyini əsas gətirərək Britaniyaya[[Britaniya]]ya keçdi. Sonda qışı keçirmək üçün Qalliyaya[[Qalliya]]ya geri döndü. Lakin Qallıyada[[Qalliya]]da qışın sərt keçməsi, ərzaq qıtlığı yaranmasına görə [[Eburoneli AmbioriksinAmbiorik]]sin rəhbərliyi ilə üsyan başladı. Bu üsyan yatırıldıqdan sonra Sezar, Qalliyanın[[Qalliya]]nın tam tabe etdirildiyi qənaətinə gəldi.
SezarlnSezarın Britaniyaya[[Britaniya]]ya səfər etdiyi zaman, Pompeyin[[Pompey]]in həyat yoldaşı olan, qızı Julia doğuş zamanı vəfat etdi. Sezar müqaviləsimüqaviləni yeniləmək və dəstəyini itirməmək üçün Pompeyə[[Pompey]]ə Qayus Marsellusla evli olan bacısı qızı Oktavianı təklif etdi, lakin [[Pompey]] bunu rədd etdi. [[Mark Krass|Krassus]], [[e.ə. 53]]-cü ildə Parfiyaya[[Parfiya]]ya uğursuz bir hücum sonunda öldürüldü. [[Pompey]] tək başına konsul seçildi və ardıyca nizam-intizamı bərpa etmək üçün boş konsul taxtına oturması üçün Sezarın siyasi rəqiblərindən biri olan [[Metellus SkipionuSkipio]]nu dəvət etdi. Sonra Skipionun qızı Kornelia ilə evləndi. Triumvirat sona çatmışdı.
E.ə. 52-ci ildə Arverni qəbiləsindən [[Versinqetorik]]in liderliyini etdiyi yeni üsyan bütün Qalliyaya[[Qalliya]]ya yayıldı. [[Versinqetorik]] bütün [[Qalliya]] tayfalarını bir araya gətirməyə bacarmış və Sezarı [[Gergoviya döyüşü]] daxil bir necə toqquşmada məğlub edərək hərbi dühasını göstərmişdi. Lakin Sezarın xüsusi diqqətlə işlədiyi [[Alesia mühasirəsindəmühasirəsi]]ndə sonda təslim olmağa məcbur qalmışdı. Ardıyca davam edən dağınıq üsyanlara rəğmən [[Qalliya]] tam olaraq fəth edildi.
[[Titus Labienus]], Sezarın ən yüksək rütbəli nümayəndəsi idi və [[Qalliya]] döyüşləri zamanı [[propraetor]] rütbəsi aldı. Sezarın komandanlığı altında xidmət edən digər diqqət çəkici şəxslər arasında qohumu olann Lusius Yulius Sezar, Krassusun[[Mark Krass|Krassus]]un oğulları Markus və Publius, Siseronun qardaşı Quintus, Decimus Brutus və [[Mark Antoni]] vardır.
[[Plutarx]], ordunun bütün [[Qalliya döyüşləri]] boyunca döyüşməyə məcbur qaldığı əsgər sayının 3 milyon civarında olduğunu, bunlardan bir milyonunun öldürüldüyünü, bir milyonunun qul edildiyini iddia edir. 3000 tayfaya boyun əydirilmiş və 800 yaşayış yeri dağıdılmışdı. Avarikum şəhərinin əhalisinin demək olar ki hamısı (40 min) öldürülmüşdü. Sezar torpaqlarından ayrılan HelvetlərinHelvetilərin sayının 368.000 olduğundan, bunlardan 92.000 şəxsin döyüşçü olduğundan və sadəcə 110.000 şəxsin geri dönə bildiyindən bəhs edir. Lakin doğru sayı bilmənin çətinliklərinə lavəəlavə olaraq, Sezarın propaqanda məqsədli məlumatları və antik mətnlərdəki şişirtməli rəqəmlər nəzərə alındığında, düşmənin sahib olduğu döyüşçü sayının düzgün olmaması tamamilə aydındır. Furger-Qunti 60 min əsgərdən və ondan çox şəxsi heyətə sahib ordunun planlanan strategiya baxımından şübhəli olacağını, bu səbəblə də Helvetilərin 40 min döyüşçü olmaqla, toplam 160 min qaçqından ibarət ola biləcəyini iddia edir. Delbruck sayını daha da aşağı hesab edir. ona görə ümumi qaçqın sayı 100 min olmuş, döyüşçü sayı isə [[Romalılar|Romalı]] 30 minə qarşı yalnızca 16 min olmuşdur.
[[Şəkil:Gaius Julius Caesar.jpg|thumb|''Sezarı'' təsvir edən qravür.]]
 

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023