Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 1:
{{İş gedir}}
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big>'''Adıgey Respublikası'''<br />'''''Adıgey Республикасы'''''</big>
Sətir 24 ⟶ 25:
| '''[[Ərazi]]'''|| 7,600 km²
|-
| '''[[Əhali]]'''<br /> - Ümumi<br /> - Əhali sıxlığı||<br /> -
|-
| Müstəqillik günü ||
Sətir 34 ⟶ 35:
|}
'''
[[Şəkil:Adigey.jpg|250px|thumbnail|right]]
'''Adıgey Respublikası''' (Адыгэ Республик) - [[Rusiya Federasiyası]] subyektlərindən biridir. Sahəsi 7.600 km²-dir. Əhalisi 450.000 nəfərdir. Onların 120.000 nəfəri [[adıgeylər]]dir. Paytaxtı [[Maykop]] şəhəridir. Respublikada neft və qaz çıxarılır. İqtisadiyyatında neft və qaz üstünlük təşkil edir.
== Dövlət quruluşu ==
[[Dövlət hakimiyyəti]] orqanları sistemi Adıge Respublikasının Konstitusiyası ([[1995]]) ilə müəyyənləşir. Dövlət hakimiyyətini respublikanın prezidenti, respublikanın Dövlət şurası (Xase) – [[parlament]]i, hökuməti (Nazirlər kabinəsi) və respublika Konstitusiyasına uyğun olaraq formalaşan digər dövlət hakimiyyət orqanları həyata keçirir. [[Dövlət]]in və [[icraedici hakimiyyət]]in başçısı – Adıgenin ali vəzifəli [[şəxs]]i olan [[prezident]]dir; ona RF Prezidentinin təqdimatına əsasən Dövlət şurası səlahiyyət verir. Dövlət şurası – respublikanın ali qanunverici (təmsil edici) orqanıdır və [[əhali]] tərəfindən 5 il müddətinə seçilir. O, iki palatadan – nümayəndələr şurasından (respublikanın inzibati-ərazi vahidlərinin maraqlarını təmsil edən, üçmandatlı seçki dairələri üzrə, hər [[şəhər]] və [[rayon]]dan 3 nümayəndə olmaqla 27 [[deputat]]) və Respublika Şurasından (birmandatlı seçki dairələrindən seçilən 27 deputat) ibarətdir. Nazirlər kabinəsi – kabinənin işinə rəhbərliyi həyata keçirən prezident tərəfindən formalaşdırılır. Prezident [[Baş nazir]]i Dövlət şurasının razılığı ilə təyin edir.
== Tarixi məlumat ==
[[Şəkil:Adigey.jpg|250px|
Adıge [[ərazi]]sində ilk [[insan]] izləri Erkən Paleolit [[dövr]]ünə aiddir. E.ə. 1-ci minilliyin ortalarına aid yazılı abidələrdə adıqların əcdadları meotlar, [[sind]]lər, kerketlər və s. adlarla məlumdur. [[Hun]]ların ardınca 4–9-cu əsrlərdə [[Şimali Qafqaz]] [[avar]]ların, [[Bizans]]ın, [[bulqarlar]]ın və [[xəzərlər]]in [[hücum]]larına məruz qalmışdı. 6-cı əsrin sonlarından [[630-cu il]]ədək Adıgeya [[Göytürk xaqanlığı]]nın nəzarəti altında olmuşdur. Adıgeya Dneprboyu [[slavyanlar]], [[Qafqaz xalqları]] və [[Yaxın Şərq]] [[ölkələr]]i ilə [[ticarət]] aparırdı. 13-cü əsrin 2-ci yarısından 15-ci əsrin 1-ci yarısınadək [[Qara dəniz]] sahillərində yerləşən [[Genuya]] şəhər-koloniyaları Adıgeyanın tarixi-mədəni inkişafında və ticarətində mühüm rolu olmuşdur.
Əsasən [[çörək]], [[meyvə]], [[kürü]], [[mis]], [[mum]], xəz və qul ixrac olunur, [[duz]], [[parça]], [[silah]] və bəzək əşyaları idxal edilirdi. 13-cü əsrdə Adıgeya [[Qızıl Orda]]ya tabe oldu. 16–18-ci əsrlərdə [[Osmanlı imperiyası]] və [[Krım xanlığı]]nın Adıgeya ilə [[müharibə]]ləri nəticəsində burada [[islam dini]] yayılmağa başlamışdı. 16-cı əsrdə Adıgeya [[Rusiya]]nın himayəsinə sığındı. 19-cu əsrin 60-cı illərində adıgelərin kütləvi surətdə Osmanlı imperiyasına köçürülməsi nəticəsində Adıgedə onların ancaq 5%-i qaldı. [[1888-ci il]] martın 21-də III Aleksandr Kuban və Tersk vilayətləri və Çernomorsk quberniyasında idarəçiliyin təsisi haqqında yeni əsasnamə imzaladı. Əsasnaməyə görə, inzibati-ərazi vahidlərində mülki idarələr ləğv edilərək hərbi-kazak idarəçiliyi yaradıldı. [[1918-ci il]]in yanvarında Adıgedə [[Sovet]] hakimiyyəti quruldu. Həmin ilin mayında Kuban-Qara dəniz Sovet respublikasına daxil oldu.
1918-ci ilin payızında ağqvardiyaçılar Kuban və Adıgeni ələ keçirdilər. [[1920-ci il]]in martında Adıgedə Sovet hakimiyyəti bərpa olundu. [[1922-ci il]] 27 iyulda Çərkəz (Adıge) MV yaradıldı. 1922-ci il avqustun 24-dən Adıge (Çərkəz) MV, [[1928-ci il]] avqustun 13-dən isə Adıge MV adlandırıldı. [[1923]]–[[1924-cü il|24-cü il]]lərdə Cənub-Şərq vilayəti, [[1924]]–[[1934-cü il|34-cü il]]lərdə Şimali Qafqaz ölkəsi, [[1934]]–[[1937-ci il|37-ci il]]lərdə Azov–Qara dəniz ölkəsi, [[1937]]–[[1991-ci il|91-ci il]]lərdə isə RF-nin [[Krasnodar diyarı]]na daxil idi. [[Vilayət]]in mərkəzi əvvəlcə Krasnodar, [[1936-cı il]]dən isə [[Maykop]]dur. [[1991-ci il]] iyunun 28-də Adıgenin dövlət müstəqilliyi haqda bəyanat qəbul edildi. RSFSR-in 1991-ci il 3 iyul qanununa əsasən RSFSR tərkibində Adıge SSR yaradıldı. [[1992-ci il]] martın 24-də müasir adı qəbul edildi.
== Coğrafiya ==
Təbii şərait əhalinin həyat fəaliyyəti, istirahəti , eləcə də kənd təsərrüfatının inkişafı baxımından olduqca əlverişlidir. Respublika ərazisində neft-qaz, tikinti materialları, mineral su mənbələri və s. ehtiyatlar mövcuddur. Respublikanın şimal hissəsi Kubansahili düzənlikdə, cənubu isə Böyük Qafqazın yamaclarında yerləşir. Ərazisi Kuban və onun qolu olan Laba çayları ilə şimaldan və şimal şərqdən əhatələnir. Iqlimi mülayim kontinentaldır. Respublikanın şimalı mülayim isti və rütübətlidir. Yanvarın orta temperaturu -2 °S, iyulun orta temperaturu isə 22 °S-dir. Ildə 700 mm yağıntı alır. Bütün çaylar Kuban hövzəsinə aiddir ( Laba, Belaya, Çoxrak və s.). Bir neçə su anbarı yaradılıb. Ərazi enliyarpaqlı meşə zonasında yerləşir. Torpaqları əsasən qaradır, həmçinin şabalıdı və dağ-meşə torpaqları da yayılıb. Meşələr ərazinin 40%-ni əhatə edir və əsasən dağlıq hissədə yerləşir. Kuban vadisində kiçik palıd, söyüd və ağcaqayın meşələri yayılıb. Yüksəkliklərə getdikcə iynəyarpaqlı meşələrə də rast gəlinir.
== İqtisadiyyatı ==
[[Şəkil:RR5514-0064R.png|200px|thumb|right|Rusiya Bankının Xatirə sikkəsinin nominal dəyəri 10 rubldur (2009).]]
Adıge [[RF]]-nin [[Şimali Qafqaz]] iqtisadi rayonu tərkibindədir. Sənaye məhsullarının həcmi dəyərinə görə [[kənd təsərrüfatı]] məhsullarının həcmini 1,2 dəfə üstələyir. Adıgey Respublikasının ərazisində bir çox faydalı qazıntı yataqları aşkar edilmişdir. Bütün sənayesi, demək olar ki, Maykopda cəmləşmişdir. Adıgenin enerji ehtiyatları tələbatının 50%-dən azını təmin edir. Maykop rayonunda [[neft]], qaz yataqları, mineral bulaqlar yayılmışdır. Adıgey Respublikası aqrar-sənaye ölkəsidir. Burada müxtəlif dağ-mədən, meşə sənayesi, yeyinti və yüngül sənaye əsasən yerli [[faydalı qazıntılar]], meşə materialları və kənd təsərrüfatı məhsulları əsasında yaradılmışdır.
== Tarix ==
Adıgey Respublikasının əhalisinin əsas məşğuliyyəti [[kənd təsərrüfatı]]dır. Əsasən düzənlik [[Kuban çayı]] boyunca və dağlıq hissədə yerləşir. 400 min ha, yəni
Adıge RF-nin subyektləri arasında üzüm şərabı (6-cı yer), emallıq ağac-oduncaq (7-ci yer), karton (9-cu yer), şəkər tozu (15-ci yer), tərəvəz şirələri və meyvə-tərəvəz konservi istehsalında seçilir. Respublikanın ümumi məhsulunda [[ticarət]] və kommersiya fəaliyyəti 14,5%, kənd təsərrüfatı 14,1%, [[sənaye]] 13,5%, [[tikinti]] 9,6%, [[nəqliyyat]] 2,7% paya malikdir ([[2002]]). İqtisadi cəhətdən fəal [[əhali]]nin (200 min nəfər) 16,9%-i sənaye sahələrində, 20,3%-i kənd təsərrüfatında çalışır. [[İşsizlik]] səviyyəsi 13,5% – RF üzrə orta səviyyədən 1,7 dəfə yüksək, ayda adambaşına düşən [[pul]] gəliri isə 45% azdır.
Yeyinti, taxta-şalban, ağac emalı və sellüloz-kağız, [[maşınqayırma]] və metal emalı, tikinti materialları sənayesi aparıcı sahələrdir. [[Respublika]]ya gətirilən [[məhsul]]lar içərisində qənnadı istehsalı üçün [[xammal]], [[makaron]] və [[tütün]] məmulatları, gübrə və zəhərli kimyəvi maddələr əsas yer tutur. Adıgenin kənd təsərrüfatında [[bitkiçilik]] məhsulları üstünlük təşkil edir. Kənd təsərrüfatı [[torpaq]]larının 80%-i (3,3 min km<sup>2</sup>-dən çox) şumlanır (yarıdan çoxunda [[dənli bitkilər]]). [[Taxıl]] (332,7 min t), texniki ([[raps]], [[günəbaxan]], [[şəkər çuğunduru]], [[tütün]]) və yemlik bitkilər yetişdirilir; [[üzümçülük]], [[meyvə]]çilik inkişaf etmişdir. [[Otlaq]] [[Heyvandarlıq|heyvandarlığ]]ı (63,4 min baş iribuynuzlu qaramal) ət-süd yönümlüdür; [[donuz]] (36,2 min baş) [[qoyun]] və [[keçi]] (22,2 min baş), [[at]], [[quş]] saxlanılır; həmçinin [[arıçılıq]] inkişaf etdirilir. Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı: [[süd]] 102,4 min t, kəsilmiş mal-qara və quş əti 15,1 min t, [[yumurta]] 50,6 mln. ədəd (2002).
Bərkörtüklü [[avtomobil]] yollarının uzunluğu 1,5 min km, [[ərazi]]sindəki [[dəmiryolu]]nun uzunluğu 148 km-dir. Maykop dəmiryol magistralları qovşağıdır. Maykop–UstLabinsk, Maykop–Tuapse, Maykop–Armavir qaz kəmərləri; Maykopda [[aeroport]] fəaliyyət göstərir.
== Əhali ==
[[Şəkil:Circassian children.jpg|250px|thumb|left|Çərkəz uşaqlar]]
[[Respublika]]
==
[[Respublika]]nın şimal hissəsi zəif dalğavarı Kubanboyu maili düzənliyindən, cənub hissəsi [[Böyük Qafqaz]]ın dağətəyi (hünd. 300 m-ə qədər) və [[yamac]] (ən hünd. nöqtəsi 3238 m, Çuquş d.) hissələrindən ibarətdir. [[Neft]], [[qaz]], müxtəlif tikinti materialları və fosforit yataqları, həmçinin Masesta tipli müalicəvi [[mineral su]] [[bulaq]]ları var. [[İqlim]]i mülayim kontinental, isti və rütubətlidir. Orta [[temperatur]] yanvarda –2,4˚C, iyulda 22,2˚C-dir. İllik yağıntı təqribən 700 mm. İlin 180 günü şaxtasız olur.
Adıgey Respublikasının ərazisində bir çox faydalı qazıntı yataqları aşkar edilmişdir. Maykop rayonunda [[neft]], qaz yataqları, mineral bulaqlar yayılmışdır. Adıgey Respublikası aqrar-sənaye ölkəsidir. Burada müxtəlif dağ-mədən, meşə sənayesi, yeyinti və yüngül sənaye əsasən yerli faydalı qazıntılar, meşə materialları və kənd təsərrüfatı məhsulları əsasında yaradılmışdır. Adıgey, [[Xoytunay]], [[Xapsk]] və [[Maykop]] iri şəhərləridir. Meyvə-tərəvəz konserv zavodları və ət-süd kombinatları fəaliyyət göstərir. Adigey Respublikasının sənaye müəssisələrinin yarıya qədəri onun paytaxtı olan Maykop şəhərində cəmlənib. Maykop meşə sənaye kombinatı, mebel-kibrit, şərab üçün çəllək və digər məhsullar istehsal olunur. Bu şəhərdə ağac emal edən dəzgahlar, damkratlar və soba üçün prokatlar istehsal olunur. Şəhərdə 4 maşınqayırma zavodu, ət və süd kombinatı, konserv, şərab kombinatı və b. müəssisələr yerləşir.
[[Çay]]ları ([[Laba]], Belaya, Çoxrak, Pşiş, Psekups və s.) [[Kuban çayı]] hövzəsinə aiddir. Kuban çayında axını nizamlamaq məqsədilə Krasnodar, Tşik, Şapsuq və Oktyabr [[Su anbarı|su anbar]]ları yaradılmışdır. Bəzi çayların aşağı axınları ciyilliklərdir. [[Respublika]]nın [[ərazi]]sinin xeyli hissəsini qaratorpaqlar təşkil edir; şabalıdı və dağ-meşə torpaqları da var. Dağətəyi sahələr sənaye əhəmiyyətli enliyarpaqlı [[meşə]]liklərdir (ərazinin təqribən 40%-i); [[palıd]], [[fıstıq]], [[vələs]], [[ağcaqayın]], [[göyrüş]], [[şam]], yabanı [[meyvə]] ağacları və s. bitir. Yuxarı qalxdıqca bunlar [[ağ şam]], [[şam]] və küknar ağaclarından ibarət iynəyarpaqlı meşələrlə əvəz olunur. Yüksək dağlıqda subalp çəmənləridir. [[Heyvan]]ları: [[qonur ayı]], [[vaşaq]], [[qaban]], [[cüyür]], [[tülkü]], [[safsar]], [[dovşan]], [[gəmiricilər]] və s. [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxil edilmiş Qafqaz qoruğunun dağlıq hissəsi Adıge Respublikası ərazisindədir.
Adıgey Respublikasının əhalisinin əsas məşğuliyyəti [[kənd təsərrüfatı]]dır. Əsasən düzənlik [[Kuban çayı]] boyunca və dağlıq hissədə yerləşir. 400 min ha yəni, bütün yararlı torpaqların yarısına qədərini əkin yerləri otlaqlar, örüşlər, üzümlüklər və bağlar tutur. Respublikada aşağıdakı kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunur: taxıl , şəkər çuğunduru, günəbaxan, tərəvəz, meyvə, giləmeyvə. Respublikada 100min baş iri buynuzlu malqara , 100 min baş qoyun, keçi, xeyli quş və donuz var. Çoxlu heyvandarlıq məhsulları istesal olunur. Quşçuluq donuzçuluq inkişaf etdirilib.
==
Adıgedə 250-yə qədər [[tibb]] [[müəssisə]]si (o cümlədən 4663 çarpayısı olan 21 [[xəstəxana]]), 1600-dən artıq [[həkim]], 4600-ə yaxın orta tibb işçisi olmuşdur (2002). [[2001-ci il]]də ümumi xəstələnmə göstəricisi əhalinin hər 1000 nəfərinə görə 962,1 olmuşdur ([[tənəffüs]] [[orqan]]ları [[xəstəlik]]ləri 15,7%, [[qan dövranı]] xəstəlikləri 13,5%, [[göz xəstəlikləri]] 8,6%). [[Ölüm]]ün əsas səbəbləri – qan dövranı sistemi xəstəlikləri (62,3%), travmalar, bədbəxt hadisələr və [[zəhərlənmə]]lər (11,7%), şişlərdir (11,5%) (2002). 2001-ci ildə [[səhiyyə]]yə qoyulan xərc 128 mln. 700 min rubl təşkil etmişdir.
== Ədəbiyyat ==
Adıgelərin xalq [[poeziya]]sı (nart [[dastan]]ları, qəhrəmanlıq, əmək və [[mərasim nəğmələri]]) zəngindir. 19-cu əsrin ortalarında Adıge dilində maarifləndirmə səciyyəli mətnlər meydana gəlmişdir (Ş.B.Noqmov, Umar Bersey, P.Tambiyev). Adıge dilində professional [[ədəbiyyat]] [[1920-ci il]]lərdə meydana gəlmişdir. Banisi [[xalq şairi]] S.A.Teuçej ([[1855]]–[[1940]]) olmuşdur. [[Şair]]lərdən Ə.Xatkov ([[1901]]–[[1937|37]]), H.Andruxayev ([[1921]]–[[1941|41]]), M.Paranuk ([[1912]]–[[1970|70]]), [[yazıçı]]lardan T.M.Keraşev ([[1902]]–[[1988|88]]), D.Kostanov (d.[[1912]]), Ə.Yevtıx (d.[[1915]]), Y.Tlüsten (d.[[1913]]) və b. Adıge ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindəndir. 20-ci əsrin 2-ci yarısından [[ədəbiyyatşünaslıq]] (A.Sxalyaxo, K.Q.Şazzo, U.M.Paneş, T.N.Çamokov və b.) inkişaf etmişdir.
== Təsviri sənət və memarlıq ==
Çoxlu [[dolmen]]lər, Maykop [[kurqan]]ından tapılmış [[qızıl]] və [[gümüş]] [[qab]]lar, və s. [[Tunc dövrü]]nə (e.ə. 4-cü əsrin sonu) şamil edilir. Kurqanlardan və yaşayış yerlərindən tapılmış məişət
əşyaları e.ə. 4–3-cü minilliyə, skif–meot [[zərgərlik]] məmulatları (heyvani üslubda) isə 7–5-ci əsrlərə aiddir. Qızılı tikmələr, keçə [[xalça]]lar, daş, [[ağac]] üzərində bədii oyma qədimdən geniş yayılmışdır. 20-ci əsrdə professional təsviri sənət (K.K.Sidaşenko, İ.V.Sokolov, V.M.Mexeda), 70-ci illərdən isə [[qrafika]] növü (Y.Q.Kiriçenko, F.N.Petuvaş, T.M. Kat, M.Q.Tuquz) inkişaf etmişdir. Maykopda çoxmərtəbəli [[ev]]lər və ictimai [[bina]]lar, kinoteatrlar tikilmiş, “''Dostluq''” monumenti ([[tunc]], [[1968]], [[heykəltəraş]]lar M.Q. və O.M.Manizer) və s. qoyulmuşdur.
== Musiqi ==
[[Folklor]]dan qaynaqlanan ilk professional [[musiqi]] nümunələri 19-cu əsrdə yaranmış və [[yazı]]ya (A.A.Alyabyev, M.A.Balakirev, S.İ.Taneyev) alınmışdır. Əsas yeri müxtəlif xarakterli və məzmunlu [[mahnı]]lar, rəqs musiqisi tutur. Kamıl ([[Nəfəs alətləri|nəfəs aləti]]), şiçepşin (kamanlı alət), pxaçiç ([[Zərb Alətləri|zərb aləti]]) əsas musiqi alətləridir. 19-cu əsrdən [[qarmon]] geniş yayılmışdır. Professional musiqi 20-ci əsrdə təşəkkül tapmışdır. Bəstəkarlar: U.Txabisimov, A.Nexay, A.Qotov, M.Xurov, K.Tuko və b. Maykopda respublika filarmoniyası ([[1971-ci il]]də yaradılmışdır), filarmoniyanın simfonik orkestri ([[1993]]), Dövlət rus xalq çalğı alətləri orkestri (1993), Maykop bələdiyyə nəfəsli orkestri ([[1976]]), Adige Bəstəkarlar İttifaqı ([[1992]]) fəaliyyət göstərir. “''Şimalı Qafqaz musiqi baharı''”, “''Qafqaza sülh''” (Maykop); Adıge musiqisi [[festival]]ları ([[2000]], [[2003]], Maykop) keçirilir.
==
Adıge teatr sənəti 20-ci əsrin əvvəlində təşəkkül tapmışdır. [[1933-cü il]]də Krasnodarda Adıge teatr texnikumunun açılışı ilə peşəkar teatrın təməli qoyulmuşdur. 1936-cı ildə Dövlət Teatr Sənəti İnstitunda ilk Adıge Studiyası (L.M. Leonidov və M. M. Tarxanovun rəhbərliyi ilə) açılmışdır. [[1936-cı il]]də Maykopda rus dram teatrı, [[1937-ci il]]də Adıge teatrı təşkil edilmişdir. [[1941-ci il]]də hər iki truppa A.S. Puşkin adına vilayət dram teatrında birləşdirilmişdir. [[Teatr]] bir il fəaliyyət göstərdi: rus truppası ([[1943]]), Adıge truppası ([[1957]]) yenidən fəaliyyətə başlamışdır. [[2000-ci il]]də iki müstəqil kollektiv yarandı: Adıge Dram Teatrı, və A.S. Puşkin adına Rus Dram Teatrı. Müharibədən sonrakı illərdə Adıge teatrının təşəkkül tapmasında rejissor M.S.Axedcakovun böyük rolu olmuşdur. Maykopda “''Nalmes''” ([[1936]]) və Dövlət akademik rəqs ansamblları fəaliyyət göstərir.
== Turizm və rekreasiya ==
“''Qafqaz''” dağ sanatoriyası, 1600 m yüksəklikdə yerləşən dağ-xizək, deltaplaner və s. yarışlarının keçirildiyi “''Laqo-Naki''” [[turist]] bazası; Böyük Aziş və Göl [[mağara]]ları, Xacoxkanyonu və Qranit [[dərə]]si əsas turizm [[obyekt]]ləridir.
== Təhsil və mədəni-maarif müəssisələri ==
Adıgedə 124 məktəbəqədər [[təhsil]] müəssisəsi (12,7 min [[uşaq]]), 188 ümumtəhsil məktəbi, o cümlədən 39 ibtidai məktəb (68,2 mindən çox şagird); zəif inkişaf etmiş uşaqlar üçün 112 sinif var ([[2004]]). 8 axşam məktəbində 2 minə qədər şagird oxuyur. Məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinə (8 uşaq yaradıcılıq və estetik tərbiyə mərkəzi, 2 texniki yaradıcılıq mərkəzi, 3 uşaq-gənclər turizm mərkəzi, ekoloji tərbiyə mərkəzi, 10 uşaq-gənclər idman mərkəzi (9 min uşaq; məktəbyaşlı uşaqların 13,9%-i) cəlb edilmişdir. 12 ibtidai peşə təhsili (14 mindən çox şagird), 6 orta peşə təhsili müəssisəsi, Respublika İxtisasartırma İnstitutu, 2 [[ali məktəb]]: Adıge Dövlət Universiteti ([[1993-cü il]]də Pedaqoji İnstitutun bazasında yaradılmışdır; 6,7 min tələbə) və Maykop Dövlət Texnologiya Universiteti (1993), Maykop incəsənət məktəbi, RF-nin dövlət ali məktəblərinin 6 filialı, 159 klub-müəssisə, 150 kütləvi [[kitabxana]], 28 [[muzey]], həmçinin Milli Mədəniyyət Mərkəzi fəaliyyət göstərir.
== Kütləvi informasiya vasitələri ==
[[Respublika]]da 20-dən artıq [[qəzet]] çıxır. “''Adıqe Mak''” (“''Adıgenin səsi''”) iri qəzetdir. Dövlət teleradio verilişləri proqramları adıge və [[Rus dili|rus dil]]lərində yayımlanır. Maykopda iki bələdiyyə televiziyası fəaliyyət göstərir.
== Şəhərləri ==
* Maykop
*Xoytunay
*Xapsk
*Adıgey
== Qaynaq ==
{{İstinad siyahısı}}
{{commons|Category:Adygea}}
Sətir 64 ⟶ 110:
{{Adıgey Respublikası}}
{{RFsubyektlər}}
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
[[Kateqoriya:Rusiya respublikaları]]
| |||