Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
|
kRedaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 2:
'''Kimyəvi elementlərin dövri sistemi''' — kimyəvi elementlərin cədvəl formasında verilməsidir. Belə cədvəli ilk dəfə 1869-cu ildə məşhur [[Rusiya|rus]] kimyaçısı [[Dmitri Mendeleyev]] qurub. Mendeleyev elementlərin kimyəvi xassələrinin dövr üzrə dəyişməsini əsas tutub bu cədvəli yaratmağa müyəssər oldu. Cədvəl zaman keçdikcə təzələnmiş, yeni elementlər kəşf olunmuş və cədvələ əlavə olunmuş, elementlərin qarşılıqlı təsirini izah edən yeni nəzəriyyələri kəşf olunmuşdur.
Dövri cədvəl indi kimya elminin (təbiət elmləri də demək olar) hüdudlarında hər yerdə işlədilir. Müasir [[standart]] cədvəl 117 elementdən ibarətdir (16 oktyabr 2006-cı ildə təsdiq edilmişdir). Lakin 116-cı elementdən sonra 118-ci element tapılmışdır. 117-ci elementin yeri boş qalıb. Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlindən istifadə edərək, hər [[element]] haqqında müəyyən [[Məlumat|məlumatlar]] əldə edə bilərik. Məsələn, [[1]] [[Kiloqram|kiloqramlıq]] bir [[karbon]] [[Blok|blokunda]] neçə karbon [[Atom|atomu]] olduğunu təyin etmək üçün, karbon atomunun nisbi atom [[Kütlə|kütləsini]] istifadə etməmiz kifayətdir.
<u>Nisbi Atom Kütləsi</u>: Bir elementin atom kütlə vahidi (Atomic mass units: amu) cinsindən ortalama kütləsini ifadə edir. Bu [[rəqəm]], sıxlıqla elementin [[İzotop|izotopların]] da ortalama kütləsini ifadə etdiyi üçün, [[Onluq sistemi|onluqlu]] bir sayıdır. Bir elementin nisbi atom kütləsindən atom nömrəsinin ([[Proton (fizika)|proton]] sayının) çıxarılması ilə, o elementin [[neytron]] sayı tapıla bilər.
== Dövri sistemin təqdimetmə üsulları ==
<u>Atom Nömrəsi</u>: Bir atomda olan proton sayı, elementi müəyyənləşdirər və atom nömrəsi olaraq adlandırılar. Atomda olan proton sayı eyni zamanda, elementin kimyəvi xarakteri haqqında da məlumat verir.
<u>[[Elektron]] Düzülüşü</u>: Xəbərdar edilməmiş bir atomdakı elektronların mövqelərini göstərir. Kimyagerlər, təməl [[fizika]] məlumatlarına əsaslanaraq, atomların elektron düzülüşlərinə görə necə hərəkət edə biləcəkləri mövzusunda [[Fikir|fikirlərin]] [[Danışıq|söyləyə]] bilərlər. Elektron düzülüşü, bir atomun dayanıqlılıq, qaynama nöqtəsi və keçiricilik kimi xüsusiyyətləri haqqında məlumat verir. Atomların son [[enerji]] səviyyələrinə (ən xarici [[Orbit|orbitlərinə]]) "valans səviyyəsi", burada olan elektronlarla da "valans elektronları" adı verilir. [[Kimyəvi reaksiya|Kimyəvi reaksiyalarda]] birinci dərəcədə əhəmiyyət daşıyan elektronlar, valans elektronlarıdır.
Bir elementin dövri cədvəldəki yerinə baxaraq, o elementin elektron düzülüşü də müəyyən ola bilər. Eyni qrupda (şaquli sırada) olan elementlərin elektron düzülüşləri böyük bənzərlik göstərir və bu səbəblə də kimyəvi reaksiyalarda bənzər şəkildə davranırlar.
== Dövri sistemin təqdimetmə üsulları ==
=== Metallar və qeyri metallar ===
{{Dövri cədvəl (metallıq x.)|Müəllimlik=müəllimlik}}
Sətir 120 ⟶ 125:
* [http://www.chemistry.clan.su/index/0-5/ BDU sayti]
* [http://www.ekimya.com/ Kimya kitabxanasi]
* [http://www.astronomi.net.tr/astronomi/1046/periyodik-tablo-neler-anlatir.aspx Periyodik Cetvel]
== Həmçinin bax ==
| |||