Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
||
|
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|azərbaycan dilində adı='''I Elizabet'''|adın orijinalı=|portret=Darnley stage 3.jpg|izah=|portretin ölçüsü=250|titul=[[Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı]]nın [[kraliça]]sı|ləqəbi=Bakirə Kraliça|dövr əvvəl=[[17 noyabr]] [[1558]]|dövr son=[[24 mart]] [[1603]]|sələfi=[[I Mariya]]|xələfi=[[I Yakov]]|varisi=|milliyəti=|dini=[[
==
I Elizabet [[İngiltərə]]<nowiki/>ni [[katolik]] hakimiyyətindən çıxararaq [[Anqlikan kilsəsi|anqlikan]] bir dövlətə çevirən [[VIII Henri|VIII Henrix]]<nowiki/>in qızı olaraq [[7 sentyabr]] [[1533]] tarixində [[London]]<nowiki/>da dünyaya gəldi. Dəri rənginin həddindən çox ağ olması səbəbilə şans və uğursuzluq gətiriləcəyinə inanıldı və öldürülmək istəndi. Ancaq anası [[Anna Boleyn]] bu işə mane oldu. [[Anna Boleyn]] [[VIII Henri|VIII Henrix]]<nowiki/>in ikinci qadını idi. İki dəfə hamilə qalsa da, oğlan uşağı olmadı və kralın gözündən düşdü. I Elizabet hələ 3 yaşında ikən anası [[Anna Boleyn]] xəyanətlə ittiham olundu və edam edilərək öldürüldü.
Beləliklə, Elizabet kralın qeyri-məşru uşağı sayıldı və taxt namizədliyindən çıxarıldı. Atası [[VIII Henri|VIII Henrix]] daha sonra [[Jane Seymour]]`la evləndi və [[VI Eduard|Eduard]] adlı oğlu oldu. Ölmədən öncə qızı Elizabetanı məşru qızı olaraq elan etdi və beləliklə, Elizabetaya taxt yolu açıldı. [[1547]] tarixində atası vəfat etdi və ögey qardaşı [[VI Eduard]] taxta çıxdı. Ancaq ögey anası [[Jane Seymour]]`un qardaşı Tomas Seymour`la aralarında münasibət olduğu aşkara çıxdı və Tomas Seymour edam edildi. Elizabet isə 5 dəfə [[İncil]]ə and içsə də, günahsızlığını isbat edə bilmədi və saraydan uzaqlaşdırıldı.
== I Mariya dönəmi ==
[[VI Eduard]] [[6 iyul]] [[1553]] tarixində vəfat etdi və ölümü gizli saxlanıldı. Mərhum kralın vəsiyətinə uyğun olaraq, 4 gün sonra uzaq qohumu sayılan Jane Grey taxta çıxdı. Taxtını qorumaq məqsədilə faktiki taxt namizədi sayılan [[VIII Henri|VIII Henrix]]<nowiki/>in iki qızı - [[I Mariya|Mariya]] və Elizabeti aradan qaldırmaq istədi. Ancaq bu mübarizədə radikal [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] [[I Mariya|Mariya]] qalib gəldi və 9 günlük səltənətdən sonra Jane Grey taxtdan endirilərək [[Tauer|Tauer qalası]]<nowiki/>na həbs olundu.
Ancaq həbs olunan Jane Grey`in atasının tərtibi ilə başlanan [[Protestantlıq|protestant]] üsyanı siyasi vəziyyəti gərginləşdirdi. Nəticədə üsyan yatırıldı, Jane Grey və əri edam edildi və Elizabet ev həbsinə alındı. Bu üsyandan sonra radikal [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] olan [[I Mariya|Kraliça Mariya]]<nowiki/>nın [[Protestantlıq|protestant]] düşmənliyi daha da artdı və ölkənin hər yerində qanlı məhkəmələr quruldu. [[Protestantlıq|Protestant]] olma şübhəsi görülən hər kəs cəzalandırıldı. Ölkədə yaranan [[Protestantlıq|protestant]]-[[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] ziddiyəti iki bacı arasındakı münasibətləri də soyutdu. Bir neçə ay sonra [[I Mariya]] gələcək [[İspaniya|ispan]] kralı [[II Filipp (İspaniya kralı)|II Filipp]]<nowiki/>lə evləndi. İki dəfə hamilə qalsa da, uşaq dünyaya gətirə bilmədi və özündən sonra taxt namizədi olmadı. Qısa zaman ərzində xəstələnən [[I Mariya|Kraliça Mariya]] bəzi qaynaqlara görə, [[xərçəng xəstəliyi]]<nowiki/>nə tutuldu və vəfat etdi.
== Səltənət illəri ==
[[I Mariya|Kraliça Mariya]] [[17 noyabr]] [[1558]] tarixində vəfat etdi və [[Protestantlıq|protestant]] olan Elizabet taxta çıxdı. Mərhum kraliçanın əri [[II Filipp (İspaniya kralı)|II Filipp]] Elizabetlə evlənmək istəsə də, Elizabet bu təklifi rədd etdi. Bəzi mənbələrə görə, buna səbəb kraliçanın uşaqlıq dostu olan Robert Dudley olmuşdur. İlk iş olaraq Elizabet özünü [[Anqlikan kilsəsi|İngiltərə kilsəsi]]<nowiki/>nin başçısı seçdi və bütün ölkədə [[Protestantlıq|protestantlığ]]ı elan etdi. Bunun nəticəsində bir çox sui-qəsdlərə məruz qalsa da, yaxın köməkçisi Sir Fransisko Walsingham`ın köməkliyi ilə bütün bunlardan xilas oldu. [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik]] rəhbərliyi olan [[Şotlandiya]] krallığı ilə münasibətləri pozuldu və müharibə elan edildi. Bu dönəmdə [[Şotlandiya]] bibisi Marqaret Tüdorun nəvəsi [[Mariya Stüart]] tərəfindən idarə edilirdi. [[Fransa]] kralı [[II Fransisk]]<nowiki/>in vəfatından sonra orada da hakimiyyəti ələ alan [[Mariya Stüart]] daha da gücləndi. Ancaq qısa zaman sonra [[Mariya Stüart]] ələ keçirildi və həbs olundu. Fransız qüvvələri isə geri çəkildi. Bir müddət burada həbs olunan [[Mariya Stüart]] daha sonra edam edildi. Beləliklə, I Elizabet [[Tüdor sülaləsi]]<nowiki/>nin yeganə varisi olaraq hakimiyyətini gücləndirdi. [[1588]]-ci ildə [[İspaniya]] kralı [[II Filipp (İspaniya kralı)|II Filipp]]<nowiki/>in [[İngiltərə]]<nowiki/>yə gəlişi zamanı böyük bir [[İspaniya|ispan]] donanmasının [[ingilislər]] tərəfindən yandırılması böyüş təəccüb yaratdı və iki dövlət arasındakı münasibətləri korladı.
Uzun müddət ölkəni tək başına idarə edən I Elizabet [[1603]] tarixində vəfat etdi. Ölüm yatağında ikən əlində gənclik dostu olan Robert Dudley`in sevgi məktubu olduğu rəvayət edilir.
== Mənbə ==
* [https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/c/F52159 Archival material relating to Elizabeth I of England]
* [http://www.npg.org.uk/collections/search/person.php?LinkID=mp01452 Portraits of Queen Elizabeth I]
* [https://archive.org/search.php?query=%28%22Elizabeth+I%22+OR+%22Queen+Elizabeth%22+OR+%22Good+Queen+Bess%22+OR+%22Virgin+Queen%22+OR+%28Elizabeth+AND+%221533-1603%22%29+%29 Works by or about Elizabeth I of England] at [[Internet Archive]]
{{commons|:Elizabeth I of England}}
| |||