Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
Redaktənin izahı yoxdur
|
|
||
|
Sətir 76:
Bundan sonra Assur çarı I Tiqratpalasarın ([[e.ə. 1115]]-1077 illər) dövründə imperiya yenə də güclənmişdir. Ətraf ölkələrin zəyifliyindən istifadə edərək o, yenə da Suriyaya və Cənubi Qafqaza uğurlu yürüşlər təşkil edə bilmişdir.
[[Şəkil:Human_headed_winged_bull_profile.jpg|150px|thumbnail|left|Çar II Sarqonun sarayının önündə Qanadlı Assur öküzü ([[E.ə. 883]]–859) Metropolitan incəsənət muzeyi, Nyu-York.]]
Eyni zamanda Assur-Babil savaşları da aparılırdı. E.ə. XII-XI əsrlərdə Assuriya üzərinə Ərəbistan yarımadasından gələn köçəri arami tayfaları basqınlar etməyə başlamışdırlar. Onlar kütləvi şəkildə Assuriya ərazisinə köçürdülər. Tədricən aramilər yerli əhali ilə qarışdılar. Bu hadisələr yenə də imperiyanın dağılmasına gətirib çıxarmışdır.
Ancaq Assurun tarixi məkanı və ətraf şəhərlər aramilərin kütləvi axınından nisbətən az zərər çəkmiş və müəyyən qədər öz gücünü qoruyub saxlaya bilmişdirlər. [[E.ə. I minillik|E.ə. I minilliy]]in əvvəlində Assurla qonşu dövlətlər və tayfalar (Misir, Babil, Mitanni və s.) zəyifləmişdi. Bundan yararlanaraq, assurlular yenə də imperiyanı dirçəldə bilmişdirlər. Bu olaylardan sonra, Assurun sonuncu tarixi dövrü başlanmışdır.
[[Şəkil:Relief with depiction of a lion hunt.jpg|300px|thumbnail|[[Nimrud]]dan olan və üzərində şir ovu təsvir edilən barelyef. E. ə. 883-859-cu illər. Perqam muzeyi, [[Berlin]]]]
[[E.ə. IX əsr]]də öz güdrətini bərpa edərək, Assur dövləti Mesopotamiyanın şimalında və Suriya istiqamətində uğurlu savaşlar aparmışdır. Nəticədə onun orduları Aralıq dənizinin sahillərinə çıxa bilmişdilər. Suriya və Finikiyanın şəhərləri onlara vergilər verməyə başladılar. Bu istilaların nəticəsində regionda dəniz və qurudan keçən bütün ticarət yolları assurluların nəzərəti altına keçmişdi. Şərq istiqamətində isə assur qoşunu midiyalıları məğlub etmişdi. Bütün bu qələbələri II Assurnəsirapal ([[e.ə. 883]]-859 illər) və onun oğlu III Səlmanasar ([[e.ə. 859]]-824 illər) çarları əldə etmişdirlər. III Səlmanasarın dövründə şimalda Urartu dövləti ilə də savaşlar gedirdi.
Aparılan uğurlu savaşlar imperiya xəzinəsinə külli miqdarda sərvət gətirmişdi. Bunun nəticəsinda Assur və bir sıra başqa şəhərlərdə böyük həcmli inşaat işləri aparılırdı: yeni yollar, məbədlər, saraylar, qalalar qurulurdu. Bu dövr ərzində Assur çarları iqaməkgahlarını yeni paytaxta – Kalhu (və ya [[Nimrud|Nəmrud]]) şəhərinə köçürmüşdülər. Bu şəhərdə də eyni inşaat işləri aparılırdı.
Ancaq [[e.ə. IX əsr]]in sonu, VIII-ci əsrin əvvəlində Assuriya yenə də zəyifləmişdi, ardı-arasi kısilməyən savaşlarla davam gətirə bilmirdi. İmperiyanın ayrı-ayrı yerlərində üsyanlar başlamışdır. Onların yatırılması üçün əlavə qüvvələrə ehtiyac duyulurdu. Eyni zamanda daxildə də parçalanma baş vermişdi: tacir zümrəsi, ticarətlərinə ziyanlı olduğuna görə, savaşlara son qoyulmasını tələb edirdi, qoşun başçıları isə qənimətlər əldə etmək üçün savaşları davam etdirmək istəyirdilər.
| |||