Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
|
k Dırnaq
|
k tire
|
||
|
Sətir 24:
Azərbaycanı Tədqiq və Tətəbbö Cəmiyyətinin ([[1923]]-[[1929]]) və onun davamı olan digər elmi təşkilatların (Azərbaycan Elmi Tədqiqat İnstitutu, AzOZFAN və s.) xətti ilə xalqımıza məxsus zəngin şifahi söz sərvətinin toplanması və nəşri istiqamətində ən məhsuldar fəaliyyət göstərən folklorçular sırasında Hümmət Əlizadənin də unudulmaz xidmətləri olmuşdur. İyirminci- otuzuncu illərdə folklor ekspedisiya və ezamiyyətlərində onun qədər fəal iştirak edən ikinci bir folklorçu yoxdur. Az qala ilin çox hissəsini Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində el ədəbiyyatı nümunələri toplamaqla keçirən Hümmət Əlizadənin fədakar toplayıcılıq və nasirlik fəaliyyəti nəticəsində çoxsaylı folklor kitabları işıq üzü görmüşdür. Bu sıradan onun elmi ictimaiyyətə təqdim etdiyi ilk folklor kitabı [[1929]]-cu ildə ATTC-nin nəşriyyatında buraxdırdığı "Azərbaycan el ədəbiyyatı" (Birinci hissə) məcmuəsidir. [[Həmid Sultanov]] və [[Hənəfi Zeynallı]]nın müştərək redaktorluğu altında buraxılmış bu kitaba Hümmət Əlizadənin [[Qazax]] və [[Gəncə]] qəzalarından toplamış olduğu xalq nağılları daxil edilmişdir. Poliqrafik ölçüsü 26x13 sm. olan 157 səhifəlik kitabın tirajı min nüsxə, qiyməti isə iki manatdır. Annotasiyada məcmuənin Azərbaycanı Öyrənən Cəmiyyət – Türkoloji bölməsinin Xəlqiyyat yarımbölməsində hazırlandığı göstərilmişdir. (1)
"Azərbaycan el ədəbiyyatı" məcmuəsinin ikinci hissəsi [[1936]]-cı ildə buraxılmış və oraya həm nağıllar, həm də aşıq dastanları daxil edilmişdir.(2) "Azərbaycan el ədəbiyyatı"nın [[1929]]-cu il nəşrində yer alan "Kötükçü Abbas", "Ovçu oğlu Uluxan", "Şahzadə İbrahim", "Ayğır Həsən", "Nardan Xatun", "Şah Abbas", "Şahzadə Bəhram", "Məlik Məhəmməd" və başqa nağıllar toplanıldığı ərazinin -[[ Gəncə]]
Hümmət Əlizadənin [[1929]]-cu ildə nəşr etdirdiyi ikinci folklor kitabı "Azərbaycan aşıqları" adlanır.(3) Yetmişdən yuxarı aşıq və el şairinin çoxsaylı şeirlərini əhatə edən 295 səhifəlik bu kitabın poliqrafik ölçüsü 21x12 sm., tirajı üç min nüsxə, qiyməti iki manatdır. Kitaba Abdulla Şaiq müqəddimə, Hümmət Əlizadə özü isə "El ədəbyyatı və inqilab" adlı ümumi səciyyəli giriş məqaləsi yazmışdır. "Göyçəli Aşıq Ələsgər" başlığı ilə açılan toplama-tərtib işi "Zeynalov İsmayıl Katib"lə tamamlanır. Kitabda [[Şair Vəli]], [[Aşıq Söyün]], [[Xəyyat Mirzə]], [[Aşıq Əsəd]], [[Aşıq Əmrah]], Aşıq Qərib, Aşıq Qurban, Məsum, Divarqanlı Abbas, [[Xəstə Qasım]] və s. cərgəsi üzrə gedən materiallar verilmişdir. Təqdim olunan sənətkar haqqında ya olduqca yığcam bilgi verilir, bəzi hallarda isə yalnız ad və təxəllüs göstərilir. Təqdim olunan bioqrafik məlumatların xeyli hissəsində natamamlıq, dolaşıqlıq və ziddiyyət olduğu açıq şəkildə nəzərə çarpır.
Sətir 55:
Hümmət Əlizadə [[Azərbaycan]] şifahi xalq ədəbiyyatının lirik qanadına mənsub olan ən populyar və kütləvi janrlardan birinin – bayatıların toplanması və nəşri sahəsində də unudulmaz elmi xidmət göstərmişdir. Ən müxtəlif bölgələrdə, el-camaat içərisində gəzib dolaşaraq folklor örnəkləri axtarışında olduğu zaman o, digər janrlarla yanaşı bayatıların yazıya alınmasına da xüsusi diqqət yetirilmişdir. Bayatıların ayrıca folklor kitabı kimi nəşri sahəsində ilk təşəbbüs 1925-ci ildə Azərbaycan Ədəbiyyat Cəmiyyəti tərəfindən həyata keçirilsə də həmin kitabça çox az sayda, təqribən iki yüzə yaxın bayatını çevrələdiyindən tutumlu bir nəşr işi sayıla bilməzdi. Bu sahədəki boşluq və zərurəti duyan Hümmət Əlizadə iyirmi-otuzuncu illərdə bayatıların toplanması işi ilə ardıcıl şəkildə məşğul olaraq sözü gedən janrı əhatə edən ilk mükəmməl folklor kitabını hazırlamağın məsuliyyət və fədakarlığını da öz üzərinə götürmüşdür.
Görkəmli folklorçunun uzun illərin bitib-tükənməyən zəhməti sayəsində hazırladığı doqquz yüz səksən nümunədən ibarət bayatılar toplusu 1938-ci ildə Azərnəşr tərəfindən buraxılmışdır. (13) "Azərbaycan bayatıları" adını daşıyan bu kitab həmin dövr üçün ən yüksək poliqrafik keyfiyyətdə, milli ornamentlərlə bəzədilmiş qalın cilddə nəşr olunmuşdur. Kağız formatı 70x108 ölçüsündə olan 141 səhifəlik kitabın qiyməti 1 manat 15 qəpik təyin edilmişdir. "Azərbaycan bayatıları" o dövrün ən yüksək tirajı ilə
"Azərbaycan bayatıları" kitabı bayatıların başlama qəlibi əsas götürülməklə "Əzizim" (s.3-17), "Əzizinəm" (s.17-51), "Eləmi" (s.51-74), "Mən aşıq" (s.75-84), "Mən aşiqəm" (s.85-89) ardıcıllığı üzrə tərtib olunmuş səhifə 29-dan 141-ə qədər isə örnəklər heç bir prinsip gözlənilmədən qarışıq şəkildə verilmişdir.
<poem>
Sətir 105:
(13,75)
"Azərbaycan bayatıları" kitabında Hümmət Əlizadə özünün başqa folklor nəşrlərində olduğu kimi mətnin orijinalındakı şəklinə
Mən aşığam keş gə sən,
| |||