|
=== Yaranması ===
[[1831]]-ci ilin yayında [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın Hempton şəhərində yaşamış [[baptizm|baptist]] icmasının moizəçisi Uilyam Miller vaiz kürsüsünə çıxaraq, [[İsa Məsih]]in ikinci zühurunun yaxınlaşdığını bildirmişdir. Onun sözlərinə görə, bu əlamətdar hadisə on iki il sonra, yəni [[1843]]-cü il [[21 mart|martın 21]]-də baş verməli idi. Uzun illər [[Bibliya]]nı tədqiq etdikdən sonra belə nəticəyə gəldiyini iddia edən və bu məqsədlə ''“Məruzə"Məruzə icmallarında izah edilmiş İsa Məsihin 1843-cü ildə ikinci dəfə zühur edəcəyinə dair Müqəddəs Kitabdan və tarixdən dəlillər”dəlillər"'' adlı kitab nəşr edən Miller qısa müddətdə həm ölkəsində, həm də onun hüdudlarından kənarda xeyli tərəfdar toplamışdır. Beləliklə, yeni xristian dini cərəyanının əsası qoyulmuş və Millerin ardıcılları adventistlər (latınca “adventus”"adventus" – zühur etmək) adlanmağa başlamışlar.
İsa Məsihin gəlişini səbirsizliklə gözləyən Millerin ardıcılları onun alovlu nitqlərini maraqla dinləmiş və həmin ana sidqi-ürəklə hazırlaşmışlar. Bu “tarixi"tarixi gün”gün" gəlib çatdıqda minlərlə insan əllərində gül dağlara qalxaraq İsa Məsihi qarşılamağa çıxmış, lakin bunun baş vermədiyini görüncə məyus olmuşlar. İnamını itirməyən və insanlar qarşısında yalançı çıxmaq istəməyən Müller İsa Məsihin növbəti ilin yazında gələcəyini bildirmişdir.
[[1844]]-cü ilin yazında gözlənilən zühur baş vermədikdə, Miller yeni tarix müəyyənləşdirmişdir. Onun fikrincə, İsa Məsih 1844-cü ilin oktyabrında gəlməli idi. Lakin bu da olmayınca, Miller və ardıcılları ümidsizliyə qapılmış, bu dövr cərəyanın tarixinə “Böyük"Böyük məyusluq”məyusluq" adı ilə düşmüşdür. Nəticədə, adventistlərin sayında azalma baş vermişdir.
Bütün bu olanlardan dərs çıxaran Miller bir daha dəqiq tarix göstərməmiş və bildirmişdir ki, İsa Məsih 1844-cü ildə Göylər Məbədinin müqəddəs məkanına daxil olmuşdur.
Millerin ölümündən sonra adventistlər “Yevangelist"Yevangelist Adventistlər”Adventistlər", “Allah"Allah kilsəsi”kilsəsi", “İkinci"İkinci Günün Adventistləri”Adventistləri" kimi müxtəlif qruplara bölünmüşlər. Onlar arasında ən geniş yayılmışı “Yeddinci"Yeddinci Günün Adventistləri”dirAdventistləri"dir.
=== İnkişafı və əqidə üsulları ===
XIX əsrin 40-cı illərində bəzi adventistlər [[Əhdi-Ətiq]]in şənbə günü barədə hökmünə istinad edərək, bu günün bütün qaydalarına riayət etmiş və beləliklə digər adventist cərəyanlarından fərqlənmişlər. Yəhudilər kimi, onlar da həmin günü işləmir və [[şənbə]]ni [[Tanrı]]ya həsr etməklə, ibadətlə məşğul olurlar.
[[1863]]-cü ildə şənbəyə riayət edən adventistlər “Yeddinci"Yeddinci Günün Adventistləri”Adventistləri" (YGA) adında vahid və mərkəzləşmiş təşkilatda birləşərək, yeni xristian protestant təmayüllü icmanın əsasını qoymuşlar. Gənc qadın [[Yelena Uayt]] bu icmanın inkişafında böyük rol oynamışdır. Tanrıdan vəhy aldığını iddia edən həmin qadın müxtəlif əsərləri ilə adventizmi təbliğ etmiş və özünə tərəfdar toplaya bilmişdir.
Adventistlərin gözündə “peyğəmbər”"peyğəmbər" obrazı qazanan Yelena gərgin fəaliyyəti nəticəsində icmaya canlılıq qazandırmışdir. O, pərakəndə halda olan adventistləri rəhbərliyi altında birləşdirərək, onların dini nəzəriyyələrini formalaşdırmış, icmanın iyerarxiya quruluşunu müəyyənləşdirmiş, adventistlərə alkoqollu və kofein tərkibli içki (çay, kofe və kola), tütün maddələrinin istifadəsini qadağan etmişdir. Sağlam həyat sürməyi önə çəkən Yelena ardıcıllarını “murdar”"murdar" heyvanların ətlərini yeməkdən imtina etməyə çağırmışdır. Ona görə də adventistlər Əhdi-Ətiqə əsaslanaraq donuz, “pulsuz”"pulsuz" balıq, ilan, kərtənkələ və həşəratları qətiyyən yemirlər.
Yelenanın islahatlarından sonra “Yeddinci"Yeddinci Günün Adventistləri”Adventistləri" dünyada sağlam həyat tərzini təbliğ etməyə başlamış, müxtəlif sağlamlıq mərkəzləri və [[siqaret]]i tərgitmə kursları açaraq tərəfdar toplayıb saylarını artırmağa çalışmışlar.
=== Dünyada yayılması ===
Dünyanın 200-dən yuxarı ölkəsinə yayılmış və sayları 15 milyona çatan “Yeddinci"Yeddinci Günün Adventistləri”Adventistləri" protestant olduqlarından bu xristian məzhəbinə məxsus özəllikləri özlərində daşıyırlar. Müqəddəs Kitabı imanın əsas mənbəyi hesab edən adventistlərin ibadət şəkilləri və dua evləri sadə görünüşlüdür. Onlar şənbə günü toplaşaraq, dini mövzulu nəğmələr oxuyur, moizə dinləyir və [[İncil]]i öyrənirlər.
=== Azərbaycanda fəaliyyəti===
[[Azərbaycan]]da adventizmin yayılma tarixi XIX əsrə təsadüf edir. [[1894]]-cü ildə ölkəmizə gələn ilk Adventist təbliğatçısı Yakov Kleinin dini fəaliyyəti nəticəsində burada yaşayan yeddi almana etiqadını qəbul etdirə bilmişdir. Az sonra bu yeni dini cərəyanın ardıcıllarının sayı 100-ə çatmışdır. Alman, rus və digər qeyri-azərbaycanlılardan ibarət olan adventistlər,əsasən, [[Bakı]], [[Gəncə]] və [[Füzuli]]də yaşamışlar.
[[SSRİ|Sovet hakimiyyəti]] illərində “Yeddinci"Yeddinci Günün Adventistləri”ninAdventistləri"nin dua evləri bağlanılmış, üzvləri isə repressiyaya məruz qalmışdır. Gizli mənzillərdə toplaşan adventistlərin həyatında yalnız XX əsrin 60-cı illərində ibadət evinin açılmasına icazə verilmişdir.
== Mənbə ==
|