Vikipediya:Qiymətləndirmə/Seçilmiş məqalələr/Azərbaycan mifologiyası
Bu müzakirə bağlıdır. Xahiş olunur, heç bir dəyişiklik etməyin.
Təqdim olunduğu tarix: 30 iyul 2024
Məqalə üzərində işləyən(lər):Abutalub (müzakirə) 09:12, 23 iyun 2024 (UTC)[]
İcraçı: --Turkmen müzakirə20:43, 30 iyul 2024 (UTC)[]
  Lehinə: müəllifə təşəkkürlər.--Turkmen müzakirə20:43, 30 iyul 2024 (UTC)[]
  Lehinə:--Abutalub (müzakirə) 04:45, 3 avqust 2024 (UTC)[]
  Əleyhinə:   Lehinə: Hər kəsə salam. İlk öncə məqalə müəllifi olan Abutaluba zəhmətinə görə təşəkkürümü bildirmək istərdim. Hiss olunur ki, məqalə üzərində xeyli zəhmət çəkilib. Lakin, məqalənin məzmunu ilə bağlı bəzi məsələləri olduqca mübahisəli hesab edir, məqalənin mövzunu düzgün təqdim etmədiyini düşünürəm. Belə ki, məqalədə, Azərbaycan mifologiyası/mədəniyyəti/tarixi türk mifologiyası ilə əlaqələndirilmə naminə olduqca gəncləşdirilir. Məqalənin bir neçə yerində Azərbaycan miflərinin öz mənşəyini Oğuznamədən götürdüyü qeyd edilir və bu qətiyyən düzgün fikir deyil. Bəlli məsələdir ki, türk (o cümlədən oğuz) ünsürü Azərbaycanlıların etnogenezi/mədəniyyətinin formalaşmasında yalnız tamamlayıcı ünsür kimi iştirak edib. Məsələn, məqalənin preambulasında qeyd edilən pəri personajı, o cümlədən çox populyar olan div, əjdaha, axar su, od,simurq kimi personajlar, Novruzla bağlı bütün əfsanə və miflər, adət-ənənələr irandilli xalqların mifologiyasına/mədəniyyətinə aiddir və Oğuznamədən bir neçə min il daha qədim tarixə malikdir. Azərbaycan mifologiyasının mühüm hissəsi olan təpəgöz, şahmaran, xortdan kimi personajların mənşəyi ümumi Yaxın Şərq köklərinə malikdir. Azərbaycan mifologiyasının bir hissəsi olan Xıdır/Xızır əfsanələri, Nuhla bağlı əfsanə/nağıllar, cinlər, iblislər və sair bu kimi personajlar, xristian müqəddəsləri ilə bağlı miflər (Müqəddəs VarfolomeyMüqəddəs Yeliseyin Azərbaycanda fəaliyyəti ilə bağlı əfsanələr, M. VarfolomeyM. Yelisey kilsələrinin inşa hekayələri), İslam/şiə müqəddəsləri ilə bağlı miflər (Bibiheybət məscidiGəncə imamzadəsi kimi bir çox ikonik memarlıq abidələrinin yaradılış mifləri) Xristianlıq və İslamla əlaqəlidir. Buna görə də, "Azərbaycan mifləri öz mənşəyini "Oğuznamə"dən, özündə həm erkən türk, həm də Qafqazın arxaik görüşlərini birləşdirən "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanından götürür" kimi iddianı əsassız hesab edirəm. Bəli, heç şübhəsiz ki, türk mifologiyası və ədəbiyyatı (o cümlədən qeyd edilən iki tarixi abidə) Azərbaycan mifologiyasına/mədəniyyətinə ciddi təsir etmişdir. Lakin, bu təsiri başlanğıc yeri/0 nöqtəsi kimi qəbul etmək olmaz. Eyni zamanda məqalədə Azərbaycan mifologiyası ilə əlaqəsi olmayan bəzi mövzular da qeyd edilir: məsələn: Tulpar Orta Asiya xalqları üçün ümumi personaj olsa da, Azərbaycan ədəbiyyatına aid hansısa nağıl, əfsanə və ya mifdə xatırlanmır. Və ya Konyadakı hansısa abidə, Macar rəssamın illüstrasiyasının mövzu ilə nə qədər əlaqəli olduğu barəsində uzun-uzadı müzakirə etmək olar. Mövzunun vacibliyini nəzərə alaraq, bu qədər uzun fikir bildirirəm. İndiki halı ilə məqalənin status almağa hazır olmadığını düşünürəm. Redaktə və dəyişikliklərdən sonra fikrimi dəyişə bilərəm. Bir daha, qeyd etmək istəyirəm ki, qeydlərim əsla, müəllifin böyük zəhmətinin dəyərləndirilməməsi kimi qəbul edilməməlidir. Hörmətlə, --sefer azeri 12:00, 15 avqust 2024 (UTC)[]
Salam. Məqalədə qeyd edilən fikirlər mənim fikrim deyil, araşdırmaçıların fikridir. Məqalədə türk mənşəli miflərlə birlikdə İslam, zərdüştlük, İran və digər Yuxarı Şərq mənşəli miflərə də yer verilmişdir. Əgər məqaləyə nəsə əlavəniz varsa, edə bilərsiz. Niyə bir mif türk mənşəlidirsə, bu cavanlıq əlaməti olmalıdır? Miflər totemizmdən gəlir və hamısı qədimdir. Məqalənin bir başlığı da sırf Nuh miflərinə həsr edilib, hansı ki türk mənşəli deyil. Mən “mifologiya türk mənşəli olmalıdır” şəklində bir fikrə də sahib deyiləm, məqalənin bir çox yerində miflərin qarışıq mənşəli olması qeyd edilib. Tulpar Azərbaycan mədəniyyətində mövcuddur, Qırat və Dürat onun nəslindən gəlir, məqalədə qeyd edilib. Macar rəsmi sırf illüstrasiya olsun deyə istifadə edilib, çıxardıla bilər. Konyadakı abidələr bir azərbaycanlı tərəfindən düzəldilib, məqalədə qeyd edilmiş çarx-ı fələk və totemizm anlayışlarını tamamlayır. Xüsusilə qeyd etməliliyəm ki, məqalə ruvikidəki məqalənin daha da genişləndirilmiş formasıdır.--Abutalub (müzakirə) 12:52, 15 avqust 2024 (UTC)[]
Hörmətli Abutalub, "araşdırmaçılar" deyib, bir müəllifin (Qafarlı) 2011-ci ildə nəşr edilmiş fikrinə əsasən məqalənin preambulasında "Azərbaycan mifləri öz mənşəyini "Oğuznamə"dən" götürür" deyə iddia yerləşdirirsiz. Bu gün bir neçə ümumiləşdirici ədəbiyyata nəzər salmışam və heç bir mənbədə konkret olaraq Oğuznamədən bəhs edilmir. Bəli, bir çox müəlliflər, xüsusilə son illərdə türk mifologiyası və Dədə Qorqudu (Bu ədəbi abidəni xüsusi olaraq Azərbaycan mifologiyası kontekstində təhlil edən mənbələr belə var) Azərbaycan mifologiyasının mümkün mənbələri kimi təhlil edirlər. Lakin, heç bir mənbədə Oğuznamə qeyd edilmir. Burdan belə qərara gəlmək olar ki, Oğuznamə ilə bağlı məlumat müəllifin şəxsi fikridir (qənaətidir) və ümumqəbuledilmiş elmi fakt (nəzəriyyə) deyil. Ona görə də, bu cür məlumatı verərkən, ensiklopediklik baxımından mütləq filan müəllifin fikrincə ifadəsi əlavə edilməlidir. Ayrıca müəlliflərin fikir və qənaətləri isə preambulada yox, müvafiq başlıqda yer almalıdır. Çünki, sizin üçün x müəllifin fikri önəmlidir, başqa biri üçün xx müəllifin fikri. Belə olduğu halda preambulanı sonsuz həcmdə genişləndirmək olar.
Məqaləyə əlavəniz varsa edə bilərsiz qeyd edirsiz, dəyişiklik etdikdə isə geri qaytarırsız. Sizcə də bu tərəfli olduğunuzu göstərmirmi? Hörmətlə,--sefer azeri 19:34, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Dədə Qorqud dastanı özü Oğuznamədir və əsas Azərbaycan ədəbi irslərindən biridir. Google-da qısa bir axtarış nəticəsində "Dədə Qorqud oğuznamələri" ifadəsinin nə qədər çox istifadə edildiyini görəcəksiz. İstinad olaraq məqaləyə əlavə etməyimi istəyirsizsə, onu da edə bilərəm. Məqalənin içərisində Dədə Qorqud dastanına istinad verilib, buna görə də başlıqda bu fikrin qeyd edilməsi münasibdir. Həmçinin, bu cümlədə Qafqaz mifoloji irsi ilə bağlılıq da qeyd edilib və məqalənin içində, 21-ci istinadda da Qafqaz miflərinin əhəmiyyəti qeyd edilir, yəni fikr tək müəllifə aid deyil. Ona görə də istəyirsə, 21-ci istinadı başlığa əlavə etmək olar.--Abutalub (müzakirə) 19:50, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Bir də bu məlumatları təqdim edirəm:
  XIII–XIV əsr Elxani tarixçisi Fəzlullah Rəşidəddin tərəfindən "Cəmi ət-Təvarix" əsəri yazılarkən, türk xalqlarının və tayfalarının tarixini yazmaq üçün istifadə edilən əsas mənbələr həm Azərbaycanın yerli türk mühitində mövcud olmuşdur, həm də Orta Asiyadan və Şərqi Türküstandan çoxsaylı mühacirlərin gətirdikləri şəcərə əfsanələri istifadə olunmuşdur. Oğuz rəvayətlərinin geniş yayılmasının daha bariz sübutu isə bəzi hekayələri "Oğuznamə" adlandırılan "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanının Ağqoyunluların türkman mühitində, Azərbaycanda yazılı şəkildə qeydə alınmasıdır.

Oğuz şifahi geneoloji ənənələri ya Anadolu, ya da Azərbaycanda yazıya alınmışdır.Oğuz xanla bağlı "Tarix-i Oğuz" (Oğuznamə) əsəri Nizami Gəncəvinin "İsgəndərnamə"si və Suruçlu Yaqubun "İsgəndər haqqında roman" əsəri ilə bənzər süjet xətlərinə malikdir. Bu ədəbi əlaqələr Əhməd Zəki Vəlidi Toğanın "Tarix-i Oğuz"un Azərbaycanda yaradılması ilə bağlı arqumentini dəstəkləyir.

XV əsr Azərbaycanında türkmənlər oğuz hekayəsini sülalə quruluşu mifi səviyyəsinə çıxarmışdılar. Bunlara misal olaraq, Qaraqoyunlu Qara Yusifin Cengiz Alpın, Ağqoyunluların isə Oğuz xanın oğlu Gün xanın oğlu Bayandur xanın nəslindən gəlməsi ilə bağlı soy iddiaları göstərilə bilər.

XV əsrdə Azərbaycan türk mühitində Oğuz şəcərə əfsanələrinin yayılmasının daha bir sübutu oğuz bayat tayfasından olan Həsən ibn Mahmudun əsəridir. O, Məkkəyə gedərkən Osmanlı şahzadəsi Cem Sultan ilə görüşmüş və ona uyğur yazısı ilə yazılmış Oğuznamənin əlyazmasını göstərmişdir. Həsən ibn Mahmud Şahzadə Cemin istəyi ilə bir həftə ərzində "Oğuznamə"nin məlumatlarına əsaslanaraq, "Cam-i Cəm-ayin" adlı yeni bir əsər yazmışdır. Bu əsərin əlyazmasını ilk dəfə kəşf edən Əli Əmiri Əfəndinin fikrincə, müqəddəs yerlərə uzun bir səfər etmiş bir Azərbaycan türkünün yanında oğuz geneoloji ənənəsinə aid əlyazma nüsxəsinin olması faktının özü belə ədəbiyyatın böyük nüfuzundan xəbər verir. "Cam-i Cəm-ayin" əsərində Azərbaycan və Kürdüstanın yerli hekayələri istifadə edilmişdir. Bunun sübutu oxşar hekayələri istifadə edən "Şərəfnamə" (Şərəf xan Bitlisinin əsəri) və "Kitabi-Dədə Qorqud"dur. XIX əsr Azərbaycan tarixçisi Abbasqulu ağa Bakıxanov "Gülüstani-İrəm" əsərində Türk adlı padşahın Nuhun oğlu Yafətin böyük oğlu və vəliəhdi olmasını qeyd edir.

 
--Abutalub (müzakirə) 20:02, 16 avqust 2024 (UTC)[]

Bu mənbə isə Azərbaycan miflərini Oğuz dastanı ilə müqayisə edir:

  For example, there are accounts about our cosmic forebears or perhaps entities that migrated beyond the bounds of human proto-civilization. Nevertheless, it is challenging to discern their identities, origins, psychological, social, biological organization, intellectual capabilities, moral, and ethical principles, as illustrated in the myth “The Life of Humans. The Living Water”: “In ancient times, humans were very large. There was such a human called Abazar. He could step with one foot from one bank of a river the size of our Araz to the next bank” [Acaloğlu, Bəydili, 2005, p. 45]. Furthermore, the question remains open regarding the influence of these contacts on the nature of the Earth and the development of human civilization. However, it is evident that traces of such information are deeply ingrained in the historical memory of various peoples, including the Azerbaijani, and have left their mark on various objects of reverence, primarily the sky, sun, stars, moon, sacred animals (totems), and so forth. In the dastan “Oghuz” (“Radiance and Light”), we find accounts of the interaction between light and humans: “A ray of light fell from the sky. This light was brighter than the sun, brighter than the moon... In the center of the light sat a maiden... She had a crown on her head, sparkling like the North Star... Oghuz was happy and married her”; “One morning, a light resembling daylight fell to the earth of Oghuz. Inside it, a Wolf with gray fur and gray paws appeared... This guide, sent by Oghuz Tanry (God), went ahead of the army...” [Vəliyev, 1987, pp. 37–38].  
--Abutalub (müzakirə) 20:16, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Abutalub bəy qeyd etdiyiniz mənbə və məlumatlar hamısı bir-birindən dəyərlidir və fikir versəniz mən də həm məqaləyə əlavəmdə, həm də burdakı qeydimdə türk mifologiyasının önəmini qeyd etmişəm. Lakin, yüksək əhəmiyyətliyinə baxmayaraq, Azərbaycan miflərinin öz mənşəyini türk mifologiyasından (xüsusilə oğuz hekayələrindən) götürməsi iddiası qəbuledilməzdir. Çünki, əsas süjetlər hamısı İran (xeyir və şərin mübarizəsinə əsaslanan süjetlər) və Yaxın Şərq (ağılın qələbəsi və sair) mənşəlidir. Əsas mifoloji personajların böyük əksəriyyəti türk mənşəli deyil. Qeydlərim türk mədəni plastının önəminin kiçildilməsi və ya vurğulanmasına qarşı fikir kimi qəbul edilməməlidir. Sadəcə məsələn, Avestanı, Gilqamış dastanını və sair ədəbi abidələri bir kənara qoyub ən erkən tarixi XIII-XIV əsrlərə aid edilən Oğuznamələrin preambulada qabardılmasını başa düşə bilmirəm. Dədə Qorqudun Oğuznamə adlandırılmasını isə birinci dəfədi eşidirəm. Dədə Qorqudu Azərbaycan dilinə uyğunlaşdıran və nəşr etdirən H. Araslı və Ə. Dəmirçizadənin bir neçə məqalələrini oxumuşum illər öncə, lakin heç bir dəfə də Oğuznamə adlandırılmasına rast gəlməmişəm. Ayrıca, Oğuznamə deyərkən Rəşidəddinin işi və ya ondan sonrakı dövrlərə aid Oğuz xan haqqında qeydlər nəzərdə tutulmursa, Dədə Qorqud dastanı vurğulanırsa o zaman bir cümlədə həm Oğuznamə, həm Dədə Qorqud qeyd edilməsinə, eləcə də daha qədim olan Dədə Qorqudun ikinci göstərilməsinə nə ehtiyac var? Qeyd edim ki, yuxarıda qeyd etdiyiniz mənbələrin heç birində "Azərbaycan mifləri öz mənşəyini "Oğuznamə"dən götürür" iddiası yoxdur. Hörmətlə, --sefer azeri 20:33, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Yuxarıdakı mənbələr sübut edir ki, nəinki Azərbaycan mifləri mənşəyini Oğuz mifindən götürür, Oğuz mifləri ya Azərbaycan mühitində yaranmış, ya da qeydə alınmışdır. Ona görə də bu mövzunu istinadlardan istifadə edərək məqalədə daha geniş şəkildə göstərəcəm. Avesta və ya Gilqamışa gəldikdə isə buyurun siz də məqaləyə onlar haqqında məlumat əlavə edin. Mən də sizə kömək edərəm bu barədə. Məsələn, Azərbaycanda sufizm məqaləsində artıq Məhəmməd Füzulinin Mesopotomiyanın göz ilahələrindən təsirləndiyi ilə bağlı məlumat əlavə etmişəm. Ancaq bir məlumatın əlavə edilməsi digər məlumatın silinməsinə səbəb vermir. Oğuznamə qədim deyil deyə, onu silməliyəm kimi bir məntiq ola bilməz. Əgər mənbələr deyirsə ki, bu mühitdə Oğuznamə mifləri mövcud olub, biz onu yazmalıyıq. Yuxarıda qeyd etdiyim mənbələr də Qafarlının qeyd etdiklərini dəstəkləyir və xüsusilə maraqlıdır ki, yuxarıda qeyd etdiyim mənbələrdən biri Dədə Qorqud dastanını Oğuznamə adlandırır.--Abutalub (müzakirə) 20:54, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Sonuncu mənbədən gətirdiyiniz sitatdakı məlumat - çayı bir addımla keçən varlıqlar, daha çox Mesopotomiya mifologiyasındakı annunakiləri xatırladır. "Oğuz xan" dastanı isə (Oğuznamələr və Oğuz xan dastanı fərləndirilməlidir) Azərbaycan mifologiyasının mənbəsi kimi yox, əksinə tərkibinə daxil olan element kimi qeyd edilir. Sözsüz ki, bütün ümumtürk dastanları Azərbaycan mifologiyasının bir hissəsidir, lakin mənşəyi deyil. Hörmətlə, --sefer azeri 20:40, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Ümumiyyətlə, inanmıram elə bir alim tapaq ki, Türk mifləri və dastanlarının Azərbaycan mifologiyasının mənşəyi olmadığını iddia etsin, ən azından razılaşırlar ki, mifologiyanın mənbələrindən ən azından biri türk və Oğuznamə mifləridir.--Abutalub (müzakirə) 21:16, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Mənbə əgər desə idi ki, Oğuznamə Azərbaycan miflərinin yeganə mənbəyidir, bu mübahisəli fikir olardı. Ancaq belə bir iddia yoxdur. Ən yaxşısı Oğuznamə mövzusu yuxarıda qeyd etdiyim istinadlar və mənim tapacağım yeni mənbələr vasitəsilə məqalədə işlənsin. Bu mübahisəli mövzudur. Daha çox mənbə ilə izah edilməlidir.--Abutalub (müzakirə) 21:02, 16 avqust 2024 (UTC)[]
Abutalub, salam. "inanmıram elə bir alim tapaq ki, Türk mifləri və dastanlarının Azərbaycan mifologiyasının mənşəyi olmadığını iddia etsin" fikrinizlə tamamilə razıyam. Türk (o cümlədən oğuz) folklorunun Azərbaycan mifologiyasına təsiri məsələsinin ikinci qeydinizdə olduğu kimi mübahisəli olduğunu da düşünmürəm. Sadəcə, preambulada israrla saxlamaq istədiyiniz və müəllif fikri kimi yox, ümumi qəbul edilmiş elmi fakt kimi göstərdiyiniz "Azərbaycan mifləri öz mənşəyini "Oğuznamə"dən götürür" cümləsi elə anlaşılır ki, sanki, Oğuznamələrdən əvvəl Azərbaycanda miflər yox idi, yalnız Oğuznamələrin təsiri ilə hansısa miflər formalaşıb. Bu o deməkdir ki, XII-XIII əsrlərdən əvvəl Azərbaycan mifologiyasından danışmaq düzgün deyil. Lakin, əminəm ki, məqalədə istifadə etdiyiniz ədəbiyyatı oxumuş biri olaraq, siz də bilirsiz ki, Azərbaycan mifologiyasının tarixi çox daha qədim tarixə gedib çıxır, hətta bəzi tədqiqatçılar Dədə Qorqud dastanının formalaşmasını IX-X əsrlərə (Oğuznamələrdən 2-3 əsr əvvələ) aid edirlər. Fikrimi düzgün başa düşəsiz deyə, təkrar qeyd edirəm, hansısa mənbə və ya məlumatı məqalədən silməyi təklif etmirəm, sadəcə preambulada qeyd edilən fikirlərin ümumi qəbul edilmiş fikirlər olmasının vacibliyini düşünürəm. Məqalə mətnində isə hansısa müəlliflərin fərdi baxışları qeyd edilərkən, "filankəsin fikrincə" kimi ifadənin əlavə edilməsi anlaşılmazlıq yaranmasının qarşısını ala bilər deyə düşünürəm. Hörmətlə, --sefer azeri 08:37, 17 avqust 2024 (UTC)[]
"Müxtəlif Azərbaycan mifləri öz mənşəyini "Oğuznamə"dən, özündə həm erkən türk, həm də Qafqazın arxaik görüşlərini birləşdirən "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanından götürür." cümləsi o demək deyil ki, Oğuznamə Azərbaycan mifləri üçün tək qaynaqdır. Cümlənin özündə belə "Oğuznamə"dən başqa Qafqazın arxaik görüşlərindən təsirlənmiş "Kitabi-Dədə Qorqud"un adı çəkilir. Deməli, müəllif özü də qəbul edir ki, Qafqaz ideyaları Azərbaycan mifləri üçün qaynaqdır, yəni Oğuznamə tək mənbə deyil. Bundan başqa Oğuznamə haqqında 2006-cı ildə Azərbaycanda nəşr edilmiş kitabda Samət Əlizadə qeyd edir ki, Oğuznamə Azərbaycan folklorunun ən qədim qaynaqlarından biridir. Deməli, buradan belə çıxır ki, iki Azərbaycan alimi, həm Qafarlı, həm də Əlizadə Oğuznamənin Azərbaycan mədəniyyətində mənşə, qaynaq olması fikri ilə razılaşırlar. Əgər məsələni daha geniş adlandırsaq, əminəm daha çox mənbə taparıq. Mən bu məsələ ilə məşğul olacam və Oğuznamə mövzusunu məqalənin içərisində daha geniş izah edəcəm. Avesta və Gilqameş dastanları da əgər Azərbaycan mifologiyasının digər qaynaqlarıdırlarsa, onda məqalənin içərisində, həm də məqalənin başlığında hökmən qeyd edilməlidirlər. Hörmətlə,--Abutalub (müzakirə) 18:39, 17 avqust 2024 (UTC)[]
Abutalub Axşamınız xeyir, təklif edirəm burdakı yazışmanı məqalənin müzakirə səhifəsinə köçürüb orda davam edək. Çünki, polemika səsvermədən daha çox məqalənin məzmunu ilə əlaqəlidir. Əgər sizin üçün də uyğundursa, köçürmə icra edib orda cavab verim. Hörmətlə, --sefer azeri 19:19, 17 avqust 2024 (UTC)[]
Ehtiyac yoxdur. Sizin əsas arqumentiniz o idi ki, tək müəllif vasitəsilə belə bir iddia etmək olmaz. Mən də bir mənbə daha əlavə elədim, hansı ki, Azərbaycan mifləri üçün Oğuznaməni mənşə hesab edir. Bundan əlavə, yuxarıda Samət Əlizadənin Oğuznamənin Azərbaycan folkloru üçün qaynaq olması ilə bağlı fikri də var. Deməli, artıq 3 mənbə Oğuznamənin Azərbaycan mifologiyası və folkloru üçün mənşə və qaynaq olaraq əhəmiyyətini təsdiqləyir. 3 Azərbaycan müəllifi (Ramazan Qafarlı, Samət ƏlizadəPaşa Əfəndiyev) deyirsə ki, bu qaynaqdır, adi vikipediyaçılar olan bizlər buna necə qarşı çıxa bilərik? Yoxsa, bizlər onlardan daha çox bilirik bu məsələləri? Sizin Mesopotomiya və İran mifləri üçün məqaləyə əlavə etdiniz şəxslər də Azərbaycan müəllifləridir. Niyə bu müəlliflərə inanırsız, ancaq yuxarıda qeyd etdiklərimə yox? Mənbələri istifadə edərkən seçici davranırsız və sizin xoşunuza gələn fikri deyən müəllifi üstün götürürsüz?
İkincisi, yuxarıda qeyd edirsiz ki, Dədə Qorqud hekayələri Oğuznamədən daha qədimdir. Əvvəla, Oğuznamənin yazıya alındığı tarix bu miflərin yaradılması tarixi deyil. Bundan başqa, Dədə Qorqud dastanında qeyd edilən Bayandur Oğuz mifinə görə Oğuz xaqanın nəslindən gəlir. Yəni, xronoloji olaraq dediyiniz mümkün deyil.
Üçüncüsü, sizin burada yazdıqlarınızdan belə başa düşdüm ki, siz nəyinsə qədimliyini sübut eləmək istəyirsiz. Mənim bildiyim qədəri ilə, bura tərəfsiz vikipediyadır. Biz burada hansısa maraqları güdməli deyilik. "Oğuznamə qədim deyil, daha qədimini tapaq" məntiqi ilə hərəkət etməyə sizi nə vadar edir? Yerli Azərbaycan müəllifləri belə nəyinsə qədimliyini sübut etmək üçün Oğuznamənin qaynaq olaraq rolunu danmırlarsa, biz vikipediyaçılar niyə tərəfsizliyimizi pozub nəsə icad etməliyik?--Abutalub (müzakirə) 06:05, 18 avqust 2024 (UTC)[]
Abutalub salam. Siz sanki israrla dediyimi başa düşmək istəmir və tamamilə başqa (mənim tərəfimdən deyilməmiş) məsələlərə cavab verməyə, mənbə göstərməyə çalışırsız. Mən əsla türk mifologiyası (o cümlədən Oğuznamənin) rolunun təkzib edilməsinə çağırmıram, Oğuznamənin Azərbaycan miflərinin mənbələrindən biri olmasına da şübhə etmirəm. Problem preambulada yazdığınız cümlədən Oğuznamənin Azərbaycan miflərinin tək və əsas mənbəsi olmasının anlaşılmasıdır. İstəyirsiz 2-3 yox, əlavə 23 mənbə əlavə edin (buna ehtiyac olduğunu da düşünmürəm). Heç bir mənbədə Oğuznamənin ya da hansısa başqa ədəbi abidənin Azərbaycan mifologiyasının tək mənbəsi olduğu qeyd edilmir, edilə bilməz, elə bir hal mümkün deyil. Hansısa müəlliflər türk kökünü araşdırır və onunla bağlı fikirlərini qeyd edir, hansısa müəlliflər İran ya Qafqaz köklərini araşdırırlar. Ümumiləşdirici ədəbiyyatlarda isə hər üç mənbə göstərilir. Təkrar edirəm, türk mifologiyası, o cümlədən Oğuznamə və digər türk ədəbi abidələrinin Azərbaycan mifologiyasının mənbələri olması mənim üçün mübahisə ya müzakirə mövzusu deyil. Bunun üçün mənbələr axtarmaq və sair lazım deyil. Sadəcə cümlə quruluşuna dəyişiklik etmək lazımdır ki, "Azərbaycan mifologiyası Oğuznamədən törəyib" anlamasın məqaləni oxuyan. Sizin qeyd etdiyiniz cümlədən bu anlaşılır. Əksər hallarda insanlar detallara girmədən preambulanı oxuyub keçirlər və buna görə də mövzu haqqında düzgün məlumat verilməsi önəmlidir. Bilmirəm necə yazım ki, məni başa düşəsiz. Eyni fikri neçənci dəfədi təkrar edirəm. Preambulada cümlə quruluşuna dəyişiklik və əlavələr edəcəm, ümidvaram fikrimi izah etməm üçün yetərli olar. Hörmətlə,--sefer azeri 13:01, 18 avqust 2024 (UTC)[]
Sefer azeri, belə geniş mövzuları başa düşməkdə çətinliyiniz var deyəsən. Çünki indi deyirsiz Oğuznaməni danmıram. Yuxarıda isə belə yazmısız: "Bu gün bir neçə ümumiləşdirici ədəbiyyata nəzər salmışam və heç bir mənbədə konkret olaraq Oğuznamədən bəhs edilmir. Bəli, bir çox müəlliflər, xüsusilə son illərdə türk mifologiyası və Dədə Qorqudu (Bu ədəbi abidəni xüsusi olaraq Azərbaycan mifologiyası kontekstində təhlil edən mənbələr belə var) Azərbaycan mifologiyasının mümkün mənbələri kimi təhlil edirlər. Lakin, heç bir mənbədə Oğuznamə qeyd edilmir. Burdan belə qərara gəlmək olar ki, Oğuznamə ilə bağlı məlumat müəllifin şəxsi fikridir (qənaətidir) və ümumqəbuledilmiş elmi fakt (nəzəriyyə) deyil." ""Oğuz xan" dastanı isə (Oğuznamələr və Oğuz xan dastanı fərləndirilməlidir) Azərbaycan mifologiyasının mənbəsi kimi yox, əksinə tərkibinə daxil olan element kimi qeyd edilir." İndi yazdığınız fikir isə budur: "Təkrar edirəm, türk mifologiyası, o cümlədən Oğuznamə və digər türk ədəbi abidələrinin Azərbaycan mifologiyasının mənbələri olması mənim üçün mübahisə ya müzakirə mövzusu deyil."--Abutalub (müzakirə) 14:34, 18 avqust 2024 (UTC)[]
Hörmətli Abutalub, yazdığınız mətndən belə başa düşürəm ki, sonuncu qeydimi şəxsi tənqid kimi qəbul etmisiz və buna görə sizdən üzr istəmək istəyirəm. Əsla hansısa formada sizi tənqid etmək kimi fikrim olmayıb. Ən birinci qeydimdə də yazdığm kimi, həqiqətən də məqalə üzərində əməyinizi yüksək qiymətləndirirəm və təşəkkürümdə də səmimiyəm. Mənim həm bakalavr həm magist təhsilim, belə mövzularda geniş mətnlər və elmi araşdırmaları oxumağa, düzgün qənaətlər çıxarmağa və bənzər mövzularda məqalə və kitablar yazmağa imkan verir. Sizin məqalənizi də əvvəldən axıra kimi oxumuşam, əks halda hansısa formada fikir bildirməzdim. Müzakirəmizin şəxsi müstəviyə keçməsini istəmirəm və azvikidə yaxşı elmi polemika nümunəsi olduğunu düşünürəm. Son illərdə hansısa məqalə ətrafında bu qədər müzakirə edilməsi, istinadlar və mənbələr göstərilməsini xatırlamıram.))
Həqiqətən də mənim istinad etdiyim mənbələrin heç birində Oğuznamə Azərbaycan folklorunun mənbələri arasında qeyd edilmir. Lakin, sizin gətirdiyiniz mənbələrin kifayət etdiyini düşünürəm. Azərbaycan mifologiyası çox geniş və qədim köklərə malikdir. Dünya daşqını, divlər, ruhlar, pərilər, magiya və sair haqqında miflər türk mifik düşüncəsi ilə əlaqəli deyil. Lakin, bir çox nağıllarda, miflərdə təbiətlə, coğrafi anlayışlarla əlaqəli personajlar və süjetlər var ki, onlar da türk mifologiyası üçün xarakterikdir. Ümuidvaram fikrim anlaşılandır.
Məqalənin preambulasına kiçik dəyişiklik etmişəm. Zəhmət olmasa, nəzər yetirib qeyd edərsiz, sizin üçün qəbulediləndirmi. Əgər uyğundursa polemika mövzusu qalmamışdır. Vizual təkmilləşdirmə üçün bir neçə təkliflərim var, onları da məqalənin müzakirə səhifəsinə qeyd edəcəm. Hörmətlə,--sefer azeri 16:06, 18 avqust 2024 (UTC)[]
Fikirlərinizlə razıyam. Məqalədə etdiyiniz dəyişikliklər də uyğundur. Vizual dəyişiklikləri də müzakirəsiz edə bilərsiz. Hörmətlə, --Abutalub (müzakirə) 16:21, 18 avqust 2024 (UTC)[]
  Lehinə:--Şiroi Akuma 19:52, 18 avqust 2024 (UTC)[]
  Lehinə: müəllifə təşəkkürlər — Bikar müzakirə19:53, 18 avqust 2024 (UTC)[]
  Lehinə: yüksək səviyyəli məqalədir, müəllifə çəkdiyi titanik zəhmətə görə təşəkkür edirəm--Wikipediya M (müzakirə) 04:40, 24 avqust 2024 (UTC)[]
  Lehinə: gözəl məqalədir. Təşəkkürlər.--Rəcəb Yaxşı (müzakirə) 06:07, 26 avqust 2024 (UTC)[]
  Əleyhinə: yaxşı məqalə olması daha məqbuldur, Səbail (tanrı) kimi mövzuları, Qafqaz Albaniyası paqanizminə, pirlər kimi paqanistik ünsürlərə toxunulmayıb. --► Hörmətlə: SolaVirum 13:42, 26 avqust 2024 (UTC)[]
  Lehinə: əla yazıdır. müəllifə təşəkkürlər.--Qızılbaş (müzakirə) 23:29, 21 sentyabr 2024 (UTC)[]

İstinadlar

  1. . səh. 87
  2. . səh. 89
  3. İlker Evrım Bınbaş. . Encyclopædia Iranica. April 15, 2010. 2022-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-12-09.
  4. . səh. 88
  5. Оразаев Г. М.-Р. Исторические сочинения Дагестана: на тюркских языках: тексты, комментарии. — Махачкала: Эпоха, 2003. — С. 87. — 332 с.
  6. Kyzylgul Abbasova. . ALFRED NOBEL UNIVERSITY JOURNAL OF PHILOLOGY. 2023. 2024-05-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-23. (page 155)
  7. Oğuznamə. Bakı, Şərq-Qərb, 2006. 216 səh. səhifə 4-də
  8. . səh. 151
Ədəbiyyat
  • Mustafayev, Shahin. . НАРОДЫ И РЕЛИГИИ ЕВРАЗИИ. Том 26, №1. 2021. səh. 82-96. 2024-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-25.
  • Әфәндијев П.[азерб.]. Азәрбајҹан шифаһи халг әдәбијјаты (азерб.) / Научный редактор А. Набиев[азерб.]. — Б.: Маариф, 1992. — 477 с.

  Qəbul edildi - məqaləyə SM statusu verilmişdir.--Turkmen müzakirə05:56, 30 sentyabr 2024 (UTC)[]
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023