Vera Panova
Vera Fedorovna Panova (rus. Ве́ра Фёдоровна Пано́ва; 7 (20) mart 1905[1][2], Rostov-na-Donu, Don Voysko vilayəti[d] – 3 mart 1973[1][3][…], Leninqrad) — Rus sovet yazıçısı və dramaturqu. Üç Stalin mükafatı laureatı (1947, 1948, 1950).
| Vera Panova | |
|---|---|
| rus. Ве́ра Фёдоровна Пано́ва | |
| Doğum tarixi | 7 (20) mart 1905[1][2] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 3 mart 1973[1][3][…] (67 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | jurnalist, dramaturq, romançı, ssenarist, yazıçı, nasir |
| Əsərlərinin dili | rus dili |
| Janrlar | povest, teatr pyesi |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
     |
.png) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Vera Fedorovna Panova 7 mart 1905-ci ildə Rostovda bank işçisinin ailəsində anadan olub. Atası Rostovda ən varlı tacir ailəsi sayılan Qribanovların nümayəndəsi idi. O, tacirlər gildiyasına mənsub idi. Lakin XX əsrin əvvəllərində müflis olmuş və şəhər bankında maliyyə işlərinə baxaraq çörək pulu qazanırdı. Veranın beş yaşı olanda ailə başçısı qeyri-müəyyən şəraitdə suda boğularaq öldü. Anası uşaqları tək böyütməyə məcbur oldu. İdarə işçisinin maaşı (anasının təhsilinin musiqi müəllimi olmasına baxmayaraq) və bankın ailə başçısı olmayan qadınlara ödədiyi təqaüd hesabına ailəni dolandırmağa güclə yetirdi.
1915-ci ildə Vera S.Y.Lyubimovanın özəl gimnaziyasına daxil oldu. Vera, Rostovun bolşeviklər tərəfindən tutulmasından sonra tərk etməli olduğu gimnaziyanın yalnız dörd sinfini bitirə bildi. Bunda sonra Vera Panova özünü təhsillə məşğul olmağa başladı.
Rostovda ehtiyac içində yaşayan ailəsinə kömək etmək üçün 15 yaşında Vera repetitorluq edərək pul qazanmağa başladı. Sonradan uzaq tanışlar ona qısa məqalələr yazmağı təklif etdilər və onu “Trudovoy Don” qəzetinin redaksiyasında işə düzəltdilər. Qəzetdə Panovaya şərt qoydular ki, o mütləq təxəllüs götürməlidir. O, ona təklif edilən bir neçə variant içərisində Veltman təxəllüsünün üzərində dayandı.
1925-ci ildə Panova gənc şair Arseni Staroselski ilə nikaha girdi. Üç il davam edən evlilikdə Nataşa adlı bir qızı dünyaya gəldi.
Vera Panova 1929-cu ildə jurnalist Boris Vaxtinlə ailə qurdu.
1934-cü ilin dekabrında Sergey Kirovun qətlindən sonra Boris Vaxtini trotskizmdə ittiham etdilər və “Molot” qəzetindən qovuldular. Daha sonra Panova da "Leninin nəvələri" qəzetindən xaric olundu. 1935-ci il fevralın 12-nə keçən gecə evdə axtarış aparıldıqdan sonra B.Vaxtin həbs edildi. Həbs olunacağından qorxan Vera, uşaqları və anasını götürüb tələsik şəhəri tərk etdi. O, ailəsi ilə birlikdə Poltava vilayətinin Şişaki kəndində ərinin qohumlarının yanında gizləndi. Boris Vaxtinin və Vera Veltmanın (Panova) bütün əsərləri Rostov Vilayət Komitəsinin 1941-ci il 2 saylı qərarına uyğun olaraq Rostov kitabxanalarının ümumi kolleksiyalarından tamamilə çıxarıldı.
Nikolay Yejovun həbsi və güllələnməsindən sonra terrorun zəifləməsi ilə Poltava kəndində gizlənməyə davam edən Vera Panova risk edərək yaradıcılığa qayıtmaq qərarı verdi. Xarkov qəzetində o, kolxoz teatrı üçün ən yaxşı tamaşa üçün müsabiqə elanını gördü. Vera "İlya Kosoqor" adlı təşviqat məzmunlu pyesini yazdı və ona görə müsabiqədə birinci mükafat qazandı (1939). 1940-cı ildə Ümumrusiya müsabiqəsi üçün o, "Köhnə Moskva" pyesini ("Köhnə Moskvada" adı ilə nəşr olunub) yazdı, buna görə Panova yenidən mükafat aldı. Mükafatı o birinci yer tutmuş daha iki qaliblə bölüşdürdü. “Köhnə Moskva”nı eyni vaxtda Moskva və Leninqradın iki teatrı səhnələşdirmək qərarına gəldi. Panovanın adı onu paytaxt teatrlarına işə dəvət edən ədəbi orqanların diqqətini cəlb etdi. Lakin “xalq düşməninin” arvadı kimi ona paytaxtlarda yaşamaq qadağan edilmişdi. Buna görə dostları Vera və qızına Leninqrad yaxınlığındakı Puşkin şəhərinə (keçmiş Çarskoye selo) köçməyə kömək etdilər.
1941-ci ilin yayında Böyük Vətən müharibəsi başlayanda Panova və qızı Çarskoye seloda idi. Almanlar şəhəri işğal edənə qədər onun evakuasiya olunmağa imkanı olmadı. böyük əziyyətlə o, qızı ilə birlikdə oğullarının yanına Şişakiyə gedə bildi. 1943-cü ilin sonunda Vera Poltava vilayətindən Perm şəhərinə köçməyi bacardı. Redaksiyanın göstərişi ilə o, xəstəxana qatarında müxbir kimi iki ay keçirdi.[4][5]
Vera Panova yazıçı kimi şöhrətini müharibədən sonrakı illərdə qazandı. Boris Pasternakın “Doktor Jivaqo” romanını nəşr etdirdiyinə görə təqib olunduğu yazıçıların yığıncağında o, şairi təxribatçı kimi pisləyən çıxış etdi.
1960-cı illərdə Panovanın Leninqraddakı bədii katibi onunla eyni evdə yaşayan və əsərlərində onun haqqında dəfələrlə rəğbətlə bəhs edən Sergey Dovlatov idi.
Georgi Daneliyanın rejissorluq karyerası Panovanın "Seryoja" hekayəsinin kino adaptasiyası ilə başladı. Belə ki, Vara Panova əsərinin ekranlaşdırılmasını Lenfilmin təcrübəli rejissorlarının yox, rejissorluq kurslarının gənc məzununa tapşırılmasına üstünlük vermişdi.[6]
İosif Brodskinin cinayət təqibi zamanı Panovanın əri və oğlu onun əsas müdafiəçiləri arasında idi.
Vera Panova 3 mart 1973-cü ildə Leninqradda vəfat edib. O, Leninqrad yaxınlığındakı Komarovo qəbiristanlığında dəfn olunub.[7]
- Birinci həyat yoldaşı — jurnalist Arseni Vladimiroviç Staroselski (1904-1953), "Qara papaq geyəcəm, Anapa şəhərinə gedəcəm" mahnısının sözlərinin müəllifi.[8].
- Qızı — Natalya Arsenyevna Ozernova-Panova (1926).
- İkinci həyat yoldaşı — jurnalist Boris Borisoviç Vaxtin (1907-1938), "Molot" qəzeti redaktorunun katibi, repressiyaya məruz qalaraq güllələnib.
- Oğlu - dissident yazıçı, tərcüməçi, sinoloq Boris Borisoviç Vaxtin (1930-1981).
- Oğlu - genetik Yuri Borisoviç Vaxtin (1932-2006).
- Üçüncü həyat yoldaşı — yazıçı David Yakovleviç Dardır (1910-1980).
- 1947 — Birinci dərəcəli "Stalin" mükafatı, — "Sputniklər" romanına görə (1946);
- 1948 — İkinci dərəcəli "Stalin" mükafatı — "Krujilika" romanına görə (1947);
- 1950 — Üçüncü dərəcəli "Stalin" mükafatı — "Təmiz çimərlik" hekayəsinə görə (1949);
- 1965 — "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni.
Məzarı üzərindəki abidə federal səviyyədə qorunan mədəni və tarixi irs nümunəsidir.
-
Мемориальная доска в Санкт-Петербурге, Марсово поле, д. 7 («Дом Адамини»)
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Панова Вера Федоровна // Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век (rus.). / под ред. О. В. Богданова
- ↑ 1 2 Wera Fjodorowna Panowa // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ "Портретная галерея Дмитрия Быкова в журнале «Дилетант»". www.limonow.de. 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-27.
- ↑ Павловский А. И. Вера Фёдоровна Панова Arxivləşdirilib 2019-06-05 at the Wayback Machine Хронос
- ↑ Георгий Данелия. Безбилетный пассажир. Эксмо, 2015
- ↑ "Могилы знаменитостей". 2023-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-29.
- ↑ "Воспоминания Татьяны Комаровой". 2019-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-21.
- Плоткин Л. А. Творчество Веры Пановой. — М.; Л.: ru:Советский писатель, 1962. — 231 с.
- Нинов А. А. Вера Панова. — Л.: ru:Лениздат, 1964. — 298 с.
- Юрьева С. Вера Панова: Страницы жизни. К биографии писательницы. — Нью-Йорк, 1993.
- Тевекелян Д. В. Вера Панова. — Москва: «Советская Россия», 1980. — 168 с.
- Trau F. Vera Panovas Produktionsroman „Kruzilicha“ als nonkonformes Werk der Zdanovschina, Harrassowitz Verlag, 2024
- Панова Вера Фёдоровна / Е. П. Семёнова // П — Пертурбационная функция. — М. : Большая российская энциклопедия, 2014. — С. 227-228. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 25). — ISBN 978-5-85270-362-0.
- Универсальная научно-популярная энциклопедия Кругосвет ПАНОВА, ВЕРА ФЕДОРОВНА
- Быков Д. Л. Вера Панова (Портретная галерея Дмитрия Быкова) // Дилетант. № 7. 2012. 86—92.