Vasili Çuykov

Vasili İvanoviç Çuykov (rus. Василий Иванович Чуйков; 31 yanvar (12 fevral) 1900[…], Serebryannıy Prud, Tula quberniyası[d] – 18 mart 1982[…], Moskva) — sovet hərbi xadimi, Sovet İttifaqı Marşalı (1955), iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1944, 1945).

Vasili Çuykov
rus. Василий Иванович Чуйков
Şəxsi məlumatlar
Ləqəbi General Şturm
Doğum tarixi 31 yanvar (12 fevral) 1900[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 18 mart 1982(1982-03-18)[…](82 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı
Qoşun növü Qızıl Ordu
Xidmət illəri 1917-ci ildən
Rütbəsi Sovet İttifaqı Marşalı
Döyüşlər
Təltifləri Distinguished Service Cross
Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Sovet İttifaqı Qəhrəmanı "Qızıl Ulduz" medalı
Star of People's Friendship "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Lenin" ordeni "Oktyabr inqilabı" ordeni "Qırmızı bayraq" ordeni "Qırmızı bayraq" ordeni "Qırmızı bayraq" ordeni "Qırmızı bayraq" ordeni 1-ci dərəcəli "Suvorov" ordeni 1-ci dərəcəli "Suvorov" ordeni 1-ci dərəcəli "Suvorov" ordeni "Qırmızı ulduz" ordeni "Moskvanın müdafiəsinə görə" medalı "Stalinqradın müdafiəsinə görə" medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı "Yaponiya üzərində qələbəyə görə" medalı "Berlinin alınmasına görə" medalı "Varşavanın azad edilməsinə görə" medalı "SSRİ Silahlı Qüvvələri veteranı" medalı "Döyüş əməkdaşlığını möhkəmləndirməyə görə" medalı "Xam torpaqlardan istifadə edilməsinə görə" medalı "Fəhlə-Kəndli Qırmızı Ordusunun XX illiyi" yubiley medalı 2-ci dərəcəli "Qrünvald xaçı" ordeni Order of the Cloud and Banner Medal "For Oder, Nysa and the Baltic" Grand Cross of the Order of Polonia Restituta Polşanın İntibah ordeninin ulduzlu komandoru Gold Cross of the Virtuti Militari Jubilee Medal "30 Years of the Victory over militaristic Japan" "Suxe-Bator" ordeni
İmzanın şəkli
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Almaniyadakı sovet hərbi kontingentinin baş komandanı (1949-1953), Kiyev Hərbi Dairəsinin komandanı (1953-1960), SSRİ Quru Qoşunlarının Ali Baş Komandanı - SSRİ Müdafiə Nazirinin müavini (1960-1964), SSRİ Mülki Müdafiə Qüvvələrinin rəisi (1961-1972). Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin üzvü (1961-1982).

1942-1946-cı illərdə Stalinqrad döyüşündə xüsusi fərqlənən 62-ci ordunun komandanı olub.

Həyatı

Uşaqlığı

Vasili İvanoviç Çuykov 12 fevral 1900-cü ildə çoxuşaqlı kəndli ailəsində (8 qardaşı və 4 bacısı olub.) indiki Moskva vilayətinin Serebryannıy Prud kəndində anadan olub. Milliyyətcə rusdur. Atası — İvan İonoviç Çuykov (3.03.1865 — 27.06.1958), Serebryannıy Prud kəndində kəndli olub. Anası — Yelizaveta Fyodorovna Çuykova (5.09.1865 — 29.03.1958) Şirobokov kəndində kəndli olub. Vasili Çuykov 4 sinifli kilsə məktəbini (1907–1911) bitirmiş, 12 yaşında Petroqrada getmiş, usta yanında şagird olmuşdur. 1917-ci ildə Kronştadt şəhərində xidmət etmişdir. 1919-cu ildə Sov.İKP-nın üzvü olmuşdur.

Ailəsi

 
Vasili Çuykov və həyat yoldaşı Valentina Çuykova, 1926-cı il

Həyat yoldaşı — Valentina Petrovna Çuykova (qızlıq soyadı: Pavlova) (1907–1984). Oğlu — Aleksandr Vasilyeviç Çuykov (1946–2012) heykəltaraş olub, Qızı Nelli Vasilyevna Çuykova (d. 1928). Nəvəsi — Vasili Konstantinoviç Timoşenko-Çuykov.

Vətəndaş müharibəsi

Rusiya vətəndaş müharibəsi zamanı — 1918-ci ildə Vasili Çuykov atıcı rota komandirinin köməkçisi olmuşdur. 1921-ci ildə polka rəhbərlik etmişdir. Vətəndaş müharibəsi zamanı Vasili Çuykov 4 dəfə yaralandı: 1) 1919-cu ilin mayında Şərq cəbhəsində — əlindən yaralandı; 2) 1919-cu ilin iyulunda Şərq cəbhəsində (Muslimovo kəndində) — ayağından yaralndı; 3) 1920-ci ilin mayında Qərb cəbhəsində — ayağından yaralandı; 4) 1920-ci ilin sentyabrında Qərb cəbhəsində (Ostrov şəhərində) — çiynindən yaralandı.

İştirak etdiyi döyüşlər

İkinci Dünya müharibəsinə qədər

1921-ci ilin iyulundan — 1922-ci ilin yanvarına qədər 4 nömrəli hərbi hissənin rəisi, Smolensk quberniyasının Velij şəhərinin qarnizon rəisi, 1922-ci ilin yanvarından polk komandiri olub. Vasili Çuykov 1918-ci ildə Moskvada hərbi təlimatçı kurslarını, 1925-ci ildə M. V. Frunze adına Hərbi Akademiyanı, 1927-ci ildə Akademiyanın Şərq fakültəsini, o cümlədən, 1936-cı ildə Fəhlə-Kəndli Qızıl Ordusu Mexanikləşdirmə və motorlaşdırma Hərbi Akademiyası yanında akademik kurslarını bitirmişdir. 1927-ci ilin noyabrında — Moskva hərbi dairəsi qərargahı rəisinin köməkçisi olmuşdur.

1927-ci ilin iyulunda — Çində hərbi məsləhətçi olmuşdur. 1939-cu ilin dekabrında Sovet-Fin müharibəsi zamanı ordu komandanı olmuşdur.

Böyük Vətən müharibəsində (1941–1945) iştirakı

 
62-ci ordunun komandanı Vasili İvanoviç Çuykov və Kuzma Akimoviç Qurov

Vasili Çuykov 1942-ci ilin mayında İkinci Dünya müharibəsi zamanı 1-ci (iyuldan 64-cü) rezerv (ehtiyat) ordunun komandanı olmuşdur. 1942-ci il, 12 sentyabrdan 62-ci orduya komandanlıq etmiş, Stalinqradın müdafiəsində mühüm rol oynamışdır. Stalinqradın müdafiəsində göstərdiyi igidliyə görə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görüldü, I dərəcəli Suvorov ordeni ilə təltif edildi.İkinci Dünya müharibəsi zamanı göstərdiyi rəşadətlərə görə 1944 və 1945-ci illərdə iki dəfə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı fəxri adına, o cümlədən çoxsaylı orden və medallara layiq görülmüşdür.

İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı illər

 
Vasili Çuykovun döyüş göstəriciləri, 8 noyabr 1942

Vasili Çuykov 1949–1953-cü illərdə Almaniyada sovet qoşunları qrupunun baş komandanı, 1953–1960-cı illərdə Kiyev hərbi dairəsi qoşunlarının komandanı olmuşdur. Çuykov 1960-cı ildən SSRİ müdafiə nazirinin müavini və quru qoşunlarının baş komandanı, 1961-ci ildən SSRİ Mülki Müdafiə rəisinin müavini, 1964–1972-ci illərdə SSRİ Mülki Müdafiə rəisi, 1972-ci ildən isə SSRİ Müdafiə Nazirliyinin Baş inspektorlar qrupunun baş inspektoru olmuşdur. 1952–1961-ci illərdə Sov. İKP MK üzvlüyünə namizəd, 1961-ci ildən Sov. İKP MK-nın üzvü seçilmişdir. SSRİ Ali Sovetinin (2–10-cu çağırış) deputatı olmuşdur. 9 dəfə Lenin ordeninə layiq görülmüş, SSRİ hərb tarixində dərin iz buraxmış Vasili Çuykov 18 mart 1982-ci ildə Moskva şəhərində vəfat etmişdir. Özünün vəsiyyəti ilə Stalinqrad döyüşündə həlak olanların, "Ana-vətən" abidəsinin yanında—Volqoqradda Mamayev kurqanında dəfn edilir.

Hərbi rütbələri

Mükafatlar və adlar

 
1999-cu ildə V. İ. Çuykovun 100 illiyi şərəfinə buraxılmış poçt markası

SSRİ mükafatları

Xarici medallar

  • "Xalqlar dostluğu ulduzu" ordeni (ADR)
  • "Qrünvald xaçı" ordeni (PXR)
  • "Hərbi rəşadətə görə" (Virtuti Militari) qızıl xaçı (PXR)
  • Suxe-Bator ordeni (MXR)
  • "Çin-Sovet dostluğu" medalı
  • Çinin 2 ordeni

Fəxri adlar

Xatirəsi

 
Volqoqradda Vasili Çuykovun heykəli

Ədəbiyyat

  • Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [ 10 ҹилддә]. X  ҹилд: Фрост— Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 383.
  • "Ташкент" — Ячейка стрелковая / [под общ. ред. А. А. Гречко]. — М. : Военное изд-во М-ва обороны СССР, 1976. — 690 с. — (Советская военная энциклопедия : [в 8 т.] ; 1976–1980, т. 8).
  • Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
  • Великая Отечественная война 1941–1945. Энциклопедия / под ред. М. М. Козлова. — М.: Советская энциклопедия, 1985. — 832 с. — 500 000 экз.
  • В. А. Егоршин "Фельдмаршалы и маршалы". М., 2000.
  • Маршалы Советского Союза: личные дела рассказывают. М., 1996.
  • Сталинградская эпопея. М.: Наука, 1968.
  • Коллектив составителей и редакторов. Военный совет при народном комиссаре обороны СССР. 1938, 1940 гг.: Документы и материалы.. — М.: РОССПЭН, 2006. — 336 с. — 1000 экз. — ISBN 5–8243-0694-X.
  • Ларин М. Ю., Хватов А. В. Неизвестные войны России. — М.: ООО "Дом Славянской книги", 2012. — 480 с.

İstinadlar

  1. 2010-11-21 at the Wayback Machine.
  2. 2021-09-17 at the Wayback Machine.
  3. ↑ Bibliothèque nationale de France Vasilii Ivanovich Chuĭkov //  (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  4. ↑ Vasily Ivanovich Chuikov // .
  5. ↑ Vasily Chuikov //  (ing.).
  6. ↑ Wassili Iwanowitsch Tschuikow //  (alm.).
  7. ↑ Чуйков Василий Иванович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  8. ↑ .
  9. Чујков Васили Иванович // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [ 10 ҹилддә]. X  ҹилд: Фрост— Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 383.
  10. . 2022-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-01-07.
  11. . 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-01-07.
  12. 2012-04-14 at the Wayback Machine.
  13. ↑ Советская военная энциклопедия
  14. . 2022-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-01-07.
  15. Bax: Rusiya vətəndaş müharibəsi
  16. Чуйков В. И. От Пекина до Берлина. 1927–1945. (Сборник всех воспоминаний) — М., Алгоритм, 2015.
  17. John Keegan. The Battle for History: Re-fighting World War Two (Barbara Frum lecture series), Vintage Canada, Toronto, 1995. Republished by Vintage Books, New York, 1996, p. 121
  18. Сталинградская эпопея. М.: Наука, 1968.
  19. Craig, William (1973). Enemy at the Gates: the Battle for Stalingrad. New York: Penguin Books, ISBN 0-14-200000-0, pp. 90, 91
  20. Antoni Beevor (1998). Stalingrad. New York: Viking, ISBN 0-14-024985-0, pp. 128, 129
  21. Чуйков В. И. 2022-05-14 at the Wayback Machine. — М.: Воениздат, 1980. — 672 с., 22 л. ил.
  22. Pavel Quserin. M. V. Frunze adına Hərbi Akademiyanın Şərq fakültəsi. — Saarbrükken: LAP LAMBERT Academic Publishing, 2014. — С. 51. — ISBN 978-3-659-37302-2.
  23. Чуянов, Алексей Семёнович. На стремнине века. Записки секретаря обкома|ответственный дание. Москва, Политиздат, 1976
  24. Чуйков В. И. 2008-10-07 at the Wayback Machine. — М.: Воениздат, 1983.
  25. Vasili Çuykov — 2022-03-27 at the Wayback Machine
  26. 2013-09-27 at the Wayback Machine.
  27. Чуйков В. И. 2019-01-18 at the Wayback Machine. — М.: Советская Россия, 1973.
  28. Jochen Hellbeck: Die Stalingrad Protokolle. S. Fischer Verlag, Frankfurt a. M. 2012, ISBN 978-3-10-030213-7, Kapitel Armeegeneral Wassili Tschuikow, S. 319–348.
  29. 2016-04-09 at the Wayback Machine.
  30. 2022-03-27 at the Wayback Machine.
  31. . 2022-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-01-07.
  32. Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının siyahısı (V)
  33. 2013-09-26 at the Wayback Machine.
  34. 2021-09-28 at the Wayback Machine в Волгограде — фото.
  35. 2013-09-27 at the Wayback Machine.
  36. 2013-06-17 at the Wayback Machine.
  37. [ölü keçid].
  38. . 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-01-07.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər


 
Sovet İttifaqı Marşalları
Kliment Voroşilov • Mixail Tuxaçevski • Aleksandr Yeqorov • Semyon Budyonnı • Vasili Blyuxer • Semyon Timoşenko • Qriqori Kulik • Boris Şapoşnikov • Georgi Jukov • Aleksandr Vasilevski • İosif Stalin • İvan Konyev • Leonid Qovorov • Konstantin Rokossovski • Rodion Malinovski • Fyodor Tolbuxin • Kirill Meretskov • Lavrenti Beriya • Vasili Sokolovski • Nikolay Bulqanin • Hovannes Baqramyan • Sergey Biryuzov • Andrey Qreçko • Andrey Yeryomenko • Kirill Moskalenko • • • • • İvan Yakubovski • • • Leonid Brejnev • Dmitri Ustinov • Viktor Kulikov • • Sergey Sokolov • • • • Dmitri Yazov
Vikianbarda Vasili Çuykov ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023