Vasif Vaqif oğlu Qafarov 1982-ci il yanvar ayının 25-də Lerik rayonunun Cəngəmiran kəndində ziyalı ailəsində anadan olub. 1988-1999-cu illərdə Cəngəmiran kənd orta məktəbində təhsil alıb.

1999-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinin əyani şöbəsinə qəbul olunub. 2003-cü ildə Tarix fakültəsinin bakalavr pilləsini, 2005-ci ildə isə magistratura pilləsini fərqlənmə diplomları ilə bitirib.

2006-2009-cu illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinin əyani doktorantı olub. 2009-cu ildə “Şimali Azərbaycan məsələsi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində (1917-1922)” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının 25 aprel 2017-ci il tarixli qərarı ilə dosent elmi adına layiq görülüb.

2014-2019-cu illərdə AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun elmlər doktoru istiqaməti üzrə doktorantı olub. V.Qafarov 2022-ci il sentyabrın 30-da "Birinci Dünya müharibəsi illərində Osmanlı imperiyasının Azərbaycan siyasəti" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Ali Attestasiya Komissiyasının 23 iyun 2023-cü il tarixli qərarı ilə Vasif Qafarov tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsini alıb.

Vasif Qafarov əmək fəaliyyətinə 2006-cı ildə Bakı Dövlət Universitetində müəllim kimi başlayıb. 2007-2017-ci illərdə Azərbaycan Universitetində müəllim, baş müəllim, dosent vəzifələrində çalışıb.

Vasif Qafarov 2014-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti yanında “Azərbaycan Respublikası ərazilərinin Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı nəticəsində itki və tələfatların qiymətləndirilməsi üzrə İşçi Qrupu”nda tarixçi-ekspert vəzifəsində işləyib.

2017-ci ildə AMEA Qafqazşünaslıq İnstitutunda şöbə müdiri, 2017-2023-cü illərdə AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunda aparıcı elmi işçi vəzifələrində çalışıb. 2023-cü ildən indiyədək AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutunda baş elmi işçi, "Azərbaycanlılara qarşı soyqırımı: tarixi və konsepsiyası" elmi qrupunun rəhbəri vəzifəsində çalışır. AMEA A.A.Bakıxanov adına Tarix və Etnologiya İnstitutu nəzdində fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasının üzvüdür.

Vasif Qafarovun elmi axtarışlarının əsas istiqamətini Azərbaycanın XIX əsr – XX əsrin əvvəlləri dövrü tarixinin müxtəlif məsələlərinin araşdırılması təşkil edir. O, Azərbaycanın XIX-XX əsrlər tarixinin müxtəlif problemlərini əhatə edən elmi əsərlərin yazılmasında, sənədlər toplularının hazırlanmasında iştirak edib. Vasif Qafarov Azərbaycanda və xarici ölkələrdə nəşr olunmuş 12 kitabın və 100-dən çox elmi məqalənin müəllifidir. O, Azərbaycan, Türkiyə, Rusiya, Macarıstan, Monteneqro və digər ölkələrdə keçirilən 30-dan çox beynəlxalq elmi konfransda iştirak edib və elmi məruzələrlə çıxış edib.

Vasif Qafarov 2024-cü il sentyabrın 1-də Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərində 80 saylı Lerik-Astara seçki dairəsindən deputat seçilib.Milli məclisin Regional məsələlər və Elm və təhsil komitəsinin üzvüdür.

Vasif Qafarov ailəlidir, üç övladı var.