Vanitas (lat. vanitas, hərfi mənada — "fanilik, məğrurluq") — ənənəvi olaraq kompozisiya mərkəzinin insanın kəlləsi olduğu Barokko dövrü rəssamlığının alleqorik Natürmort janrı. Belə rəsmlər, natürmortun inkaşafının ilkin mərhələsi olub həyatın çox qısa olduğunu, həzzin faniliyini və ölümün labüdlüyünü xatırlatmaq üçün nəzərdə tutulurdu. Əsasən XVI и XVII əsrlərdə daha çox Flandiriyada və Niderlandiyada geniş vüsət almışdır. Janrı ayrı-ayrı nümunələrinə Fransa və İspaniyada da rast gəlinir.
Termin Bibliyadaki () ("Faniliyin faniliyi, dedi Ekklesiast, faniliyin faniliyi, — hər şey fanidir!").
Atributları
.JPG)
Tablolarda rast gəlinən simvollar insan həyatının fani və həzzlərin və nailiyyətlərin keçici olduğunu xatırlatmaq məqsədi güdürdü:
- Kəllə — Ölümün qacılmaz olduğunu xatırladır. Portretin hər-hansı br insanın yalnız əksi olduğu anologiyası ilə kəllə də həmçinin nə zamnsa diri başın formasıdır. Tamaşaçı onu "əks" kimi qəbul etməlidir, o daha dəqiq insan həyatının fani olduğunu simvolizə edir.
- Çürük meyvələr — qocalmann rəmzidir. Dəymiş meyvələr məhsuldarlıq, bolluq məcazi mənada zənginlik və rifahi simvolizə edir. Bəzi meyvələrin öz mənası var: günah armud, pomidor, sitrus meyvələri, üzüm, ərik və əlbəttə alma ilə ifadə edilir. Əncir, gavalı, albalı, alma və şaftalı erotik mətnalı məna daşıyır.
- Güllər (solmuş); Qızılgül — Veneranın gülü, sevgi və seksin gülü, insana aid hər şey kimi məğrurluğu ifadə edir. Lalə — ölümcül günah olan tənbəlliyin rəmzi tiryəkin hazırlandığı sakitləşdirici vasitə. — XVII ci əsrdə Niderlandda kolleksiya obyekti, düşüncəsiz davranışın, məsuliyyətsizlik və Allah tərəfindən verilmiş bəxşişdən ağılsız istifadəni simvolizə edir.
- taxıl cücərtisi, sarmaşıq və zeytun budağı (az halda) — yenidən törəmə və həyatın dövranı simvolu.
- Dəniz balıqqulağı, bəzən canlı ilbizlər —