Vəliəhd (ərəb. ولي العهد‎, Vəli əl-Əhd) — hökmdarın təyin olunmuş varisi üçün ərəbislam dövlətlərində termin. Ümumi anlayış üçün vəliəhd məqaləsinə baxa bilərsiniz.

Photo of both sides of a silver coin with Arabic inscriptions
817-ci ildə İsfahanda zərb edilən gümüş dirhəm. Burada Məmun xəlifəƏli Rzanın vəlidəhd olaraq göstərilmişdir.

Mənşəyi

Bu titul erkən xilafətlərdə ortaya çıxmış və istifadəsi ən azı təq. 715-ci ilə qədər gedib çıxır. Titulun özü birmənalı deyil, çünki "vəli" termini həm "sahib", həm də "varis" mənasını verə bilər. Həmçinin, "vəsiyyət" mənasında olan "əhd" sözünün dəqiq əhatə dairəsi qeyri-müəyyəndir. Bu, Allahın əhdi və ya bütövlükdə bəşəriyyət, əvvəlki xəlifənin və ya əhdi kimi şərh edilə bilər.Əməvi xəlifələri (661–750) daha mütləqiyyətçi şərhə üstünlük verirdilər və bu təfsir vasitəsilə onlar Məhəmmədin varisləri mövqeyinə görə birbaşa Allahdan gələn bir mandat iddia edirdilər. 740-cı illərə qədər "vəli əhd əl-müslimin" (ولي عهد المسلمين; hərf.müsəlmanların əhdinin varisi), hətta "vəli əhd əl-müslimin vəl müslimat" (ولي عهد المسلمين والمسلمات; hərf.müsəlman kişilərin və müsəlman qadınların əhdinin varisi) variantı istifadə olunur. Bu, ya müsəlman ümmətinin vərəsə beyət etməsi, ya da varisin müsəlman ümməti ilə əhdin davamçısı olması mənasındadır. Bu termin ilk Abbasi xəlifələri (750–1258) dövründə xəlifə varisinin adi adı kimi təsbit edilmişdir.

Həmçinin bax

Mənbə

İstinadlar

Ədəbiyyat

  • Ayalon, A. (2002). "Walī al-ʿAhd". In Bearman, P. J.; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; van Donzel, E. & Heinrichs, W. P. (eds.). Encyclopaedia of Islam. Volume XI: W–Z (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. pp. 125–126. ISBN 978-90-04-12756-2.
  • Marsham, Andrew. Rituals of Islamic Monarchy: Accession and Succession in the First Muslim Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press. 2009. ISBN 978-0-7486-2512-3.

Əlavə ədəbiyyat

  • . Die Kalifen von Kairo: Die Fāṭimiden in Ägypten, 973–1074 [The Caliphs of Cairo: The Fatimids in Egypt, 973–1074] (alman). Munich: C. H. Beck. 2003. ISBN 3-406-48654-1.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023